Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Tuinman over het artikel 'Defensie stuurt special forces voor hun gezondheid op cursus sjamanistisch ademhalen'

Antwoord van Staatssecretaris Van der Maat (Defensie) (ontvangen 17 juni 2024). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1872.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Defensie stuurt special forces voor hun gezondheid
op cursus sjamanistisch ademhalen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Welke behoefte vulde het programma BaseQamp in voor medewerkers en veteranen van het
Ministerie van Defensie?

Antwoord 2

De insteek van de pilot BaseQamp was om de deelnemers handvatten te bieden op het
gebied van persoonlijke effectiviteit, leiderschap en duurzame inzetbaarheid, middels
diverse methoden zoals ademhalingstechnieken, cold exposure, meditatie et cetera.
Het betrof een aanbodgerichte pilot waarvoor actief-dienende militairen zich vrijwillig
konden aanmelden.

Vraag 3

Kunt u de doelstellingen formuleren om BaseQamp te faciliteren en van subsidie te
voorzien met de bijbehorende (beleids)documenten, waaronder de subsidieaanvraag en
afhandeling?

Antwoord 3

BaseQamp werd door Defensie gedefinieerd als een sociaal-innovatief project op het
gebied van persoonlijke effectiviteit, leiderschap en duurzame inzetbaarheid en is
als dusdanig gefaciliteerd. Het Transitieteam was destijds het platform binnen Defensie
waar deze initiatieven konden ontstaan.

Voor de pilot is een subsidie aangevraagd en verkregen bij de stichting Arbeidsmarkt
en Scholingsfonds Defensie (ASD). Deze stichting heeft tot doel het verstrekken van
subsidies voor projecten die bijdragen aan duurzaam en gezond werken. De subsidie
is uiteindelijk niet gebruikt omdat de pilot toen al was gepauzeerd en later is stopgezet.

Vraag 4

Welke overwegingen liggen er achter het besluit om BaseQamp tot nader order te pauzeren?

Antwoord 4

De Inspectie Militaire Gezondheidszorg (IMG) heeft in de loop van 2023 uit verschillende
hoeken signalen ontvangen met zorgen over BaseQamp. Deze signalen betroffen onder
meer het gebrek aan begeleiding en nazorg van de militair, de inbedding van de pilot
binnen Defensie en de ontbrekende relatie met de militaire gezondheidszorg. De IMG
is op basis daarvan in juli 2023 een inventariserend onderzoek gestart. De tussenrapportage
van dit inventariserend onderzoek is op 26 oktober 2023 voorgelegd aan de plaatsvervangend
Commandant der Strijdkrachten (pCDS). De pCDS heeft naar aanleiding daarvan op diezelfde
dag besloten de pilot BaseQamp te pauzeren totdat nadere onderzoeken zouden zijn afgerond.

De IMG heeft vervolgens nader onderzoek gedaan met als centrale vraag «Is de zorg
voor gezondheid van defensiepersoneel voldoende geborgd binnen BaseQamp?». Het onderzoeksrapport
is op 14 mei 2024 aangeboden aan de pCDS.

Ook de Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) heeft onderzoek verricht naar BaseQamp.
De centrale vraag luidde «Welke lessen kunnen op basis van de casus BaseQamp voor
Defensie als werkgever worden geïdentificeerd om de veiligheid van soortgelijke processen
van sociale innovatie te versterken?». Die rapportage is eveneens op 14 mei 2024 aangeboden
aan de pCDS.

De pCDS heeft op 5 juni 2024 besloten de pilot BaseQamp definitief te stoppen. Hiervoor
had hij de volgende argumenten: de pilot zou eigenlijk al eind 2023 stoppen; de adviezen
van zowel de IMG als IVD waren niet snel te implementeren in de pilot; de naam «BaseQamp»
is aangetast door de berichtgeving.

Vraag 5

Zijn er vergelijkbare programma’s zoals BaseQamp op dit moment in gebruik, gepauzeerd
of in opstart? Zo ja, wilt u die benoemen met een korte beschrijving?

Antwoord 5

Er zijn bij Defensie geen met BaseQamp vergelijkbare pilots bekend die zijn opgestart,
gepauzeerd, of beëindigd.

Vraag 6

Op welke wijze is BaseQamp door Defensie gefinancierd en kunt u daarbij ingaan op
de rol die het «transitieteam» daarin heeft gespeeld?

Antwoord 6

Het Transitieteam Defensie heeft de pilot BaseQamp gefinancierd.

Vraag 7

Hoe past BaseQamp in de grotere HR-transitie van Defensie?

Antwoord 7

De HR-transitie (thans: programma HR-vernieuwing) omvat de groei naar een nieuw personeelsmodel
voor in-, door- en uitstroom, opleiding en ontwikkeling van militair en burgerpersoneel
van Defensie en een nieuw beloningsmodel dat hierbij past. Formeel maakt BaseQamp
geen deel uit van het programma HR-vernieuwing. Echter, het aanbieden van meerdere
mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling past wel binnen het gedachtegoed van
de HR-vernieuwing.

Vraag 8

In het artikel komt naar voren dat BaseQamp wel degelijk een behoefte invult voor
actief dienende militairen en veteranen naast de staande therapieën, behandelingen
en initiatieven; onderschrijft u die behoefte en hoe denkt u daar als werkgever een
rol in te kunnen spelen?

Antwoord 8

BaseQamp is geen therapie of behandeling maar een project op het gebied van persoonlijke
effectiviteit, leiderschap en duurzame inzetbaarheid. Als dusdanig is het geen alternatieve
vorm van zorg.

Defensie onderkent de behoefte aan alternatieve vormen van zorg, naast de reguliere
curatieve. Defensie stelt zich daarbij op het standpunt dat te allen tijde aan alle
veiligheids- en kwaliteitseisen moet worden voldaan. Defensie biedt geen alternatieve
vormen van zorg aan.

De militaire ziektekostenverzekeraar SZVK vergoedt wel alternatieve zorg aan zijn
deelnemers. Alternatieve zorg wordt door de SZVK gedefinieerd als «behandelingen en
(telefonische) consulten die vallen onder de volgende stromingen: acupunctuur en andere
oosterse geneeswijzen, homeopathie, antroposofische alternatieve geneeswijzen, natuurgeneeswijzen,
alternatieve bewegingstherapieën en psychosociale zorg». Voor alternatieve zorg is
geen verwijskaart nodig van de Militair Geneeskundige Dienst (MGD); wel dient de alternatieve
zorg te worden verleend door een door de SZVK aangewezen zorgaanbieder.

Vraag 9

In hoeverre heeft de lange wachtlijst voor veteranenzorg en psychische zorg voor trauma’s
te maken met de populariteit en de behoefte van militairen en postactieven om aan
psychisch herstel en weerbaarheid te werken?

Antwoord 9

De wachttijden in de militaire geestelijke gezondheidszorg (MGGZ) komen inmiddels
meer dan voorheen overeen met de (lange) civiele wachttijden voor de geestelijke gezondheidszorg.
Er is echter geen waarneming dat deze lange(-re) wachttijden aanleiding zijn voor
het zoeken naar alternatieve vormen van zorg.

Vraag 10

Waarom geeft Defensie geregeld ruimte en podium aan coaches en trainers uit het alternatieve
circuit, wat goed zichtbaar is op de activiteitenkalender op de intranetpagina van
Defensie?

Antwoord 10

Defensie vindt dat voor militair optreden een gezonde geest in een gezond lichaam
essentieel is. Op beide aspecten (fysieke en mentale gezondheid) wordt door Defensie
ingezet. Dit kan binnen het kader van de militaire gezondheidszorg, maar ook via gezondheidshulpinitiatieven
en welzijnsactiviteiten.

Vraag 11

Kunt u de evaluatieresultaten toelichten met betrekking tot programma’s, trainingen
en workshops uit het alternatieve circuit die Defensie faciliteert?

Antwoord 11

Gezondheidshulpinitiatieven en welzijnsactiviteiten vanuit het programma Duurzaam
Gezond Inzetbaar (DGI) worden geëvalueerd. Zie verder het antwoord op vraag 13.

Vraag 12

Kunt u aangeven op welke wijze Duurzaam Gezond Inzetbaar (DGI) betrokken is bij BaseQamp?

Antwoord 12

Duurzaam Gezond Inzetbaar (DGI) is niet inhoudelijk betrokken bij de pilot BaseQamp,
maar is wel betrokken geweest bij de evaluatie ervan.

Vraag 13

Welke resultaten boekt het team Duurzaam Gezond Inzetbaar, dat de militair en burger
helpt om op een duurzame en gezonde manier inzetbaar te blijven, en op welke wijze
evalueert u dit programma?

Antwoord 13

DGI biedt bewezen effectieve informatie en interventies aan. De interventies van DGI
worden wetenschappelijk geëvalueerd en de resultaten ervan worden gerapporteerd, waar
mogelijk in wetenschappelijke peer-reviewed journals.

De workshops die DGI aanbiedt, worden continu geëvalueerd en verbeterd op basis van
ervaringen van deelnemers en voortschrijdend inzicht van trainers en het kernteam
DGI.

De resultaten worden onder meer bijgehouden in jaaroverzichten die DGI sinds 2021
publiceert.

Vraag 14

Vindt u het bezwaarlijk dat BaseQamp en vergelijkbare programma’s gebruikmaken van
ervaringsdeskundigen, veelal zonder accreditaties en wetenschappelijke onderbouwing?

Antwoord 14

Nee. Het gebruik van ervaringsdeskundigen wordt door Defensie zeer gewaardeerd. Het
spreekt echter voor zich dat altijd aan wettelijke eisen betreffende veiligheid en
kwaliteit moet worden voldaan.

Vraag 15

Welke rol moeten ervaringsdeskundigen in de militaire wereld volgens u binnen Defensie
vervullen om te voldoen aan een prettige en effectieve werksfeer?

Antwoord 15

Op deze vraag kan ik geen eenduidig antwoord geven. Defensie neemt de ervaringen van
haar personeel zeer serieus; de ervaringen worden om die reden meegenomen op velerlei
terreinen binnen de organisatie.

Vraag 16

Bent u niet bang dat vernieuwing en innovatie vanaf de werkvloer een knauw heeft gekregen
aangezien BaseQamp nu op non-actief staat, gezien het feit dat BaseQamp staat voor
vernieuwing en innovatie vanaf de werkvloer en een daadwerkelijke behoefte invult,
gezien de populariteit en de rol die het vervulde in de HR-transitie?

Antwoord 16

Nee.

Vraag 17

Welke ervaringen met soortgelijke initiatieven als BaseQamp ziet u bij andere krijgsmachten
binnen bijvoorbeeld de NAVO?

Antwoord 17

Defensie beschikt momenteel niet over een inventarisatie op soortgelijke initiatieven
bij andere krijgsmachten.

Vraag 18

Waarom heeft u gekozen voor de financiering van BaseQamp binnen de HR-transitie en
het transitieteam en niet via de Militaire Geestelijke Gezondheidszorg?

Antwoord 18

BaseQamp is gefinancierd door het Transitieteam. Voor de pilot is een subsidie aangevraagd
en verkregen bij de stichting Arbeidsmarkt en Scholingsfonds Defensie (ASD), maar
deze is uiteindelijk niet meer gebruikt omdat de pilot BaseQamp toen al was gepauzeerd
(en inmiddels is gestopt). BaseQamp is niet gefinancierd vanuit de HR-Transitie of
vanuit de Militair Geestelijke Gezondheidszorg (MGGZ), omdat BaseQamp geen behandeling
of therapie is.

Vraag 19

Kunt u uitleggen op welke wijze BaseQamp en aanverwante initiatieven passen in de
zorgplicht voor veteranen, voortkomend uit de Nederlandse Veteranenwet?

Antwoord 19

BaseQamp is geen behandelmethode en past niet binnen de vormen van zorg die Defensie
inzet in het kader van zorgplicht voor veteranen. Per aanverwant initiatief wordt
hier apart een besluit over genomen.

Vraag 20

Doet de Inspectie Militaire Gezondheidszorg onderzoek naar BaseQamp of de inzet van
ervaringsdeskundigen bij revalidatie, psychische- of traumagerelateerde zorg of initiatieven
voor actief dienende militairen, postactieven en veteranen? Zo ja, wat zijn de signalen
die ze onderzoeken?

Antwoord 20

Voor het antwoord op de vraag of de Inspectie Militaire Gezondheidszorg (IMG) onderzoek
heeft gedaan naar de pilot BaseQamp, verwijs ik u naar het antwoord op vraag 4.

De IMG doet geen onderzoek naar zorg voor post-actieve militairen (inclusief post-actieve
veteranen) omdat die buiten de militaire gezondheidszorg valt.

In het toezichtdomein gezondheidsbescherming houdt de IMG naast toezicht op de militaire
gezondheidszorg ook toezicht op gezondheidshulpinitiatieven die niet zijn ingebed
binnen de Defensie Gezondheidszorg Organisatie (DGO). De IMG hecht er grote waarde
aan dat deelnemende defensiemedewerkers erop kunnen vertrouwen dat de initiatieven
voldoen aan de kwaliteitscriteria die Defensie stelt en dat Defensie voldoet aan haar
werkgeversverantwoordelijkheid: het borgen van een gezonde omgeving voor haar medewerkers.

Vraag 21

Kan de Kamer voor het notaoverleg Veteranen inzage krijgen in deze uitkomsten?

Antwoord 21

Zie vraag 4.

Vraag 22

Kunt u de vragen een voor een beantwoorden en de week voor het notaoverleg Veteranen
op 24 juni 2024 naar de Kamer sturen?

Antwoord 22

Ja.