Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over het bericht Energieleveranciers misleiden klanten met CO2-gecompenseerd gas

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Minister van Economische
Zaken en Klimaat (ontvangen 4 juni 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2023–2024, nr. 1778.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Energieleveranciers misleiden klanten met CO2-gecompenseerd gas» van Pointer?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het eens met de conclusie van Pointer dat energieleveranciers consumenten misleiden
met de verkoop van «CO2-gecompenseerd gas»? Waarom wel of niet?

Antwoord 2

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is gemachtigd om te handhaven op eventueel
misleidende duurzaamheidsclaims. Of een duurzaamheidsclaim misleidend is, hangt af
van veel factoren. In het programma van Pointer worden meerdere claims gepresenteerd
die door energieleveranciers bij de verkoop van gas met koolstofcertificaten worden
gemaakt. De ACM heeft een Leidraad Duurzaamheidsclaims opgesteld waarin strenge eisen
worden gesteld aan het gebruik van een CO2-compensatie claims. Bij het beoordelen van claims waarin het woord «compensatie»
voorkomt, dient te worden gekeken naar de context. Daarbij gelden onder het huidige
wettelijke kader wel reeds strenge eisen aan de wijze waarop de term mag worden gebruikt,
zoals ook toegelicht in de ACM Leidraad Duurzaamheidsclaims.

Vraag 3

Bent u het met de Consumentenbond eens dat er een verbod moet komen op dit soort misleidende
claims? Gaat u wet- en regelgeving aanpassen om een verbod in te stellen op onterechte
claims als «CO2-neutraal» en «CO2-gecompenseerd gas»? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 3

Het is belangrijk dat consumenten niet misleid worden over de duurzaamheidseigenschappen
van producten of diensten en over de effecten van CO2-compensatie. Onlangs is er een Europees akkoord gesloten over een richtlijn die nieuwe
regels invoert voor bedrijven die vrijwillige duurzaamheidsclaims doen, bijvoorbeeld
op basis van CO2-compensatie door de aanschaf van koolstofcertificaten.2 Deze wetgeving, die medio 2026 ingaat, verbiedt bedrijven onder meer te beweren dat
een product of dienst dankzij de compensatie van broeikasgasemissies via koolstofcertificaten
een neutraal, verminderd of positief milieueffect heeft.3 Dit veronderstelt namelijk ten onrechte dat de productie geen klimaatimpact heeft.
Bovendien moeten bedrijven, wanneer zij een milieuclaim doen die betrekking heeft
op toekomstige milieuprestaties4, nauwkeurig uiteenzetten hoe zij dit doel gaan bereiken. Dit moet aan de hand van
een publiek toegankelijk uitvoeringsplan dat meetbare en tijdsgebonden doelen stelt,
ingaat op de toewijzing van (financiële) middelen, en dat regelmatig wordt geverifieerd
door een onafhankelijke externe deskundige. De conclusies van deze deskundige moeten
eveneens ter beschikking worden gesteld aan consumenten.5 Ondernemingen mogen ten behoeve van producten of diensten nog wel reclame maken over
hun investeringen in milieu-initiatieven, bijvoorbeeld middels de aanschaf van koolstofcertificaten
van klimaatprojecten, zolang zij niet beweren dat dit de schadelijke effecten van
de totstandkoming van het product reduceert of neutraliseert.6 Absolute termen zoals klimaatneutraal en CO2-gecompenseerd dienen hierbij hoe dan ook vermeden te worden.

Vraag 4

Klopt het dat de huidige markt voor CO2-compensatierechten geen toezicht door Europa of nationale overheden kent? Waarom
niet? Vindt u het niet wenselijk om hier meer toezicht op te krijgen?

Antwoord 4

Het staat organisaties vrij om zich te begeven op de vrijwillige koolstofmarkt waar
gehandeld wordt in koolstofcertificaten. Dit valt onder het toezicht van de ACM. In
algemene zin geldt dat consumenten in Nederland beschermd zijn tegen misleiding door
verkopers, dus ook voor misleidende duurzaamheidsclaims. Zoals toegelicht in het antwoord
op vraag 3 geldt vanaf 2026 EU-regelgeving in die misleidende claims over producten
of diensten op basis van CO2-compensatie via koolstofcertificaten verbiedt. Ook hierop zal de ACM toezicht houden.
Nederland heeft in aanvulling hierop samen met een aantal EU-landen een gemeenschappelijke
positie op de vrijwillige markt ontwikkeld en aanbevelingen gepubliceerd tijdens de
VN-klimaattop in Dubai afgelopen jaar.7 De focus ligt hierin op het voorkomen van greenwashing en het in goede banen leiden
van de markt. Tegelijkertijd wordt erin erkend dat de markt een rol kan spelen in
het versnellen van implementatie van klimaatmaatregelen en het verhogen van ambitie
en zo kan bijdragen aan de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs, mits het gaat
om kwalitatieve koolstofcertificaten.

Vraag 5

Wat doet de Autoriteit Consument en Markt (ACM) om toezicht te houden op misleidende
claims over CO2-compensatie? Zijn er de afgelopen jaren meldingen gedaan van misleidende duurzaamheidsclaims
en zo ja, hoeveel? Wat is er met deze meldingen gedaan?

Antwoord 5

De ACM houdt gericht toezicht in specifieke sectoren (onder meer de kleding-, energie-
en vervoersbranche) op misleidende duurzaamheidsclaims en ziet daarnaast actief toe
op actuele duurzaamheidscampagnes en daarbij gebruikte claims. Ook kan de ACM een
onderzoek naar duurzaamheidsclaims starten naar aanleiding van meldingen en signalen.
Zo heeft de ACM als het gaat om CO2-compensatie de laatste jaren meerdere acties ondernomen, mede naar aanleiding van
meldingen van consumenten. In 2022 heeft Kantar Public in opdracht van de ACM gedragsonderzoek
gedaan naar CO2-claims bij de verkoop van vliegtickets en in hoeverre consumenten deze claims begrijpen.8 Ook zijn er handhavingsacties ondernomen richting vliegtuigmaatschappij Ryanair vanwege
het gebruik van mogelijk misleidende CO2-compensatieclaims en richting de supermarktketen Plus voor het gebruik van de term
«klimaatneutraal» en Eneco voor de slogan «sneller klimaatneutraal».9 Zeer recent heeft de ACM, samen met andere Europese toezichthouders, twintig luchtvaartmaatschappijen
opgeroepen om misleidende duurzaamheidsclaims aan te passen, waaronder claims over
CO2-compensatie.10 Hieruit maak ik op dat het thema CO2-compensatie bij de ACM nadrukkelijk op de radar staat.

Vraag 6

Doet de ACM volgens u voldoende om greenwashing van CO2-compensatie tegen te gaan? Zo nee, wat is er aanvullend nodig om toezicht en handhaving
op dit terrein te verbeteren?

Antwoord 6

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 5 houdt de ACM al meerdere jaren actief
toezicht op misleidende CO2-compensatieclaims. Tegelijkertijd geldt dat er op dit moment geen specifieke regelgeving
bestaat voor het beoordelen van CO2-compensatieclaims. Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 3, is het de verwachting
dat de nieuwe Europese regelgeving de ACM in de toekomst nog betere handvatten zal
bieden in haar toezicht.

Vraag 7

Wat doet u om de markt van vrijwillige CO2-certificaten (voor gas maar ook breder) te reguleren? Wat zegt de huidige (Europese)
wet- en regelgeving hierover? Gaat u in Europa voorstellen doen voor betere regulering
van deze markt?

Antwoord 7

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 3 is er een belangrijke stap gezet met het
bereiken van het Europese akkoord voor een richtlijn waarmee milieuclaims worden verboden
die stellen dat de impact van een product of dienst is gecompenseerd. Vijf jaar na
de inwerkingtreding van deze regels brengt de Commissie een evaluatieverslag uit over
de toepassing van de richtlijn.11 Daarnaast is begin dit jaar de richtlijn aangenomen die binnen de EU een (vrijwillige)
markt mogelijk maakt voor koolstofverwijderingscertificaten. Ook wordt er op dit moment
door lidstaten onderhandeld over regelgeving voor milieu- en klimaatclaims op organisatieniveau12, in aanvulling op de regels voor claims over producten en diensten. Binnen deze onderhandelingen
zet Nederland zich samen met de medeondertekenaars in om de hoofdboodschappen uit
de eerder onder vraag 4 genoemde gemeenschappelijke positie en aanbevelingen voor
de vrijwillige koolstofmarkt zoveel mogelijk te laten landen.