Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dobbe over de vergoeding van reconstructieoperaties bij besneden vrouwen

Antwoord van Minister Dijkstra (Medische Zorg) (ontvangen 24 mei 2024). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2024, nr. 1651.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Amsterdam UMC start onderzoek naar reconstructieoperatie
voor besneden vrouwen»?1

Antwoord 1

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is, naar aanleiding van het amendement2 ingediend door de (voormalige) leden Raemakers (D66) en Ploumen (PvdA), nauw betrokken
bij de ontwikkelingen rondom het onderzoek naar reconstructieve operaties bij vrouwelijke
genitale verminking (VGV).

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat vrouwen een groot onrecht wordt aangedaan als zij besneden
worden?

Antwoord 2

Daar ben ik het mee eens. VGV is een vorm van ernstige en – voor het merendeel van
de slachtoffers – onomkeerbare mishandeling met grote gevolgen voor de mentale en
fysieke gezondheid.

Vraag 3 en 6

Bent u het ermee eens dat het onacceptabel is als vrouwen die een besnijdenis hebben
moeten ondergaan om financiële redenen geen reconstructieoperatie kunnen krijgen?

Klopt het dat vrouwen die een besnijdenis hebben moeten ondergaan bij reconstructieoperaties
het eigen risico moeten betalen? Zo ja, bent u het ermee eens dat het compleet onacceptabel
is om vrouwen die al genitale mutilatie hebben ondergaan, ook nog eens te laten betalen
om hiervoor een reconstructieoperatie te ondergaan? In hoeverre kan men hier überhaupt
spreken van een «eigen risico»?

Antwoord 3 en 6

Zoals in het artikel te lezen is, worden hersteloperaties voor slachtoffers van VGV
uitgevoerd in onderzoeksverband. Slachtoffers van VGV kunnen om verschillende redenen
een hersteloperatie laten uitvoeren. Indien de operatie voortkomt uit lichamelijke
klachten dan wordt deze reeds vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). Indien
er sprake is van psychische of seksuele klachten zonder somatische klachten dan wordt
dit nu niet vergoed. Er loopt nu een onderzoek in het Amsterdam UMC naar de veiligheid
en effectiviteit van operaties.

Voor een deel van de vrouwen die participeren in dit onderzoek, namelijk vrouwen met
somatische klachten, betreft dit dus zorg die al vergoed wordt vanuit de Zvw. Voor
deze vrouwen wordt het eigen risico in rekening gebracht. Het Nederlands zorgstelsel
is namelijk zo ingericht dat verzekerden van 18 jaar of ouder eigen risico betalen,
en daarbij wordt niet gekeken of de medische noodzaak voor zorg door ziekte of een
aandoening ontstaat of door een externe oorzaak zoals ernstige mishandeling. Voor
de vrouwen die deelnemen aan het onderzoek en van wie de behandeling niet vanuit de
Zvw wordt vergoed, worden de kosten voor de behandeling vanuit het onderzoek bekostigd.
Voor hen geldt niet dat het eigen risico in rekening wordt gebracht.

Alhoewel er verschillende redenen zijn waarom vrouwen afzien van een reconstructieoperatie
ben ik het met u eens dat áls de reden financieel is, dit onwenselijk is. Ik ben mede
daarom voornemens om het door de (voormalige) leden Bergkamp en Raemakers (D66) ingediende
amendement3 uit te voeren. Hierin stellen zij voor om, in de vorm van een eenjarige pilot, de
slachtoffers die een hersteloperatie ondergaan, te compenseren voor het eigen risico
en zo eventuele financiële drempels weg te nemen. De afgelopen tijd zijn mogelijkheden
verkend om uitvoering te geven aan dit amendement. Dat blijkt ingewikkeld om verschillende
redenen. Ik informeer uw Kamer op een later moment over de wijze waarop ik uitvoering
wil geven aan dit amendement.

Vraag 4

Waarom worden reconstructieoperaties niet voor alle vrouwen die een besnijdenis hebben
moeten ondergaan vergoed?

Antwoord 4

Reconstructieve operaties worden op dit moment ontraden bij vrouwen zonder somatische
klachten door de World Health Organization (WHO), professionals en patiëntvertegenwoordigers
die betrokken zijn geweest bij het opstellen van de leidraad4 over behandeling bij VGV. De reden hiervoor is dat de mogelijke baten niet opwegen
tegen de mogelijke risico’s. Er is nog te weinig bekend over de gevolgen van een reconstructieve
operatie als het gaat om mentaal welbevinden, en ik vind het daarom goed dat hier
onderzoek naar wordt gedaan.

Vraag 5

Wanneer verwacht u dat het onderzoek van het Amsterdam UMC is afgerond?

Antwoord 5

De definitieve resultaten van het onderzoek worden in 2028 verwacht.

Vraag 7

Bent u bereid om reconstructieoperaties bij vrouwen die een besnijdenis hebben moeten
ondergaan uit te zonderen van het eigen risico?

Antwoord 7

Ik vind het niet passend om vooruitlopend op de onder vraag 3 genoemde pilot een beslissing
te nemen over compensatie van het eigen risico.