Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Oostenbruggen en Léon de Jong over het bericht 'Arbeidsinspectie: ook kappers en kabelleggers werken als 'kennismigrant''

Antwoord van Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), mede namens de
Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (ontvangen 23 mei 2024)Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1501

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Arbeidsinspectie: ook kappers en kabelleggers
werken als «kennismigrant»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van dit artikel? Wat is volgens u een kennismigrant?

Antwoord 2

Het artikel is verschenen naar aanleiding van het jaarverslag van de Nederlandse Arbeidsinspectie
over 20232. Daarin geeft de inspecteur-generaal een reflectie op de kennismigrantenregeling.
Hij geeft daarin aan dat het doel van de regeling om arbeidsmigratie te stimuleren
niet meer van deze tijd is. Volgens hem blijken uit de inspectiepraktijk misstanden
en oneigenlijk gebruik. Ook doet hij suggesties voor verbetering van deze regeling,
zoals het inhoudelijk definiëren van hoogwaardige kennis en beperking van de groep
erkend referenten.

Misstanden zijn wat mij betreft volstrekt onacceptabel en Nederland onwaardig. Alle
werknemers in Nederland hebben recht op fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden.
Werkgevers in Nederland zijn daarvoor verantwoordelijk en wetgeving of handhaving
zou geen voorwaarde moeten zijn voor goed werkgeverschap. De voorbeelden laten zien
dat het nodig is regelingen zodanig vorm te geven dat misstanden, misbruik en oneigenlijk
gebruik zoveel mogelijk worden voorkomen. Hierbij is samenwerking tussen de IND en
de Arbeidsinspectie van belang, ieder vanuit zijn eigen taak.

Tegelijkertijd verwijst het jaarverslag naar sectoren, bijvoorbeeld voor de chipmachineproductie,
waarin hoogwaardige kennis onmisbaar is. Ook de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen
2050 benadrukt in haar rapport dat kennismigranten nodig zijn om een hoogproductieve
en duurzame economie te worden en te blijven. Om een innovatieve, concurrerende (kennis)economie
te stimuleren wordt onder meer via de kennismigrantenregeling en erkendreferentsystematiek
uitnodigend beleid gevoerd. Met het erkend referentschap is er toegang tot een versnelde
en vereenvoudigde aanvraagprocedure voor kennismigranten. Voor de definiëring van
kennismigranten is vanaf het begin gekozen voor een eenduidig en objectief criterium,
namelijk het salariscriterium. In dit criterium komt de waarde van de kennismigrant
voor de Nederlandse arbeidsmarkt en (kennis)economie, waaronder de unieke kennis of
vaardigheid van de kennismigrant tot uiting.3 Het salaris van kennismigranten moet aan dit criterium voldoen en dient marktconform
te zijn.

Ik neem het signaal van de Arbeidsinspectie serieus. Onlangs heeft de Staatssecretaris
van Justitie en Veiligheid, mede namens mij en de Minister van Economische Zaken,
een brief naar uw Kamer gestuurd over de voortgang van de uit te werken maatregelen
omtrent het erkend referentschap in relatie tot nationale veiligheid en de maatregelen
in relatie tot uitleenconstructies en individuele migranten die ook raken aan nationale
veiligheid.4 Daarnaast bekijk ik, samen met de Staatsecretaris van Justitie en Veiligheid en de
Minister van Economische Zaken en Klimaat, of de regeling rondom het uitlenen van
kennismigranten aangescherpt moeten worden.

Vraag 3

Hoeveel werknemers verblijven in Nederland op basis van een visum verkregen onder
de kennismigrantenregeling?

Antwoord 3

Op peildatum 1 januari 2024 verbleven er circa 80.740 werknemers in Nederland op basis
van de nationale kennismigrantenregeling, dat wil zeggen, op basis van een verblijfsvergunning
regulier voor bepaalde tijd onder de beperking «arbeid als kennismigrant». Dit cijfer
omvat alle vergunningen die op 1 januari 2024 geldig waren, ongeacht het jaar waarin
zij werden verleend. Het gaat hier dus niet om het aantal verleende vergunningen binnen
een afgebakende tijdsperiode.

Vraag 4

Kunt u een top 10 geven van branches (o.b.v. Standaard Bedrijfsindeling(SBI-)codes) waarin de meeste kennismigranten actief zijn?

Antwoord 4

Clusteromschrijving SBI

Clustercode SBI

Aantal kennismigranten (totaal: 80.740)

Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatietechnologie

62

15.250

Financiële instellingen (geen verzekeringen en pensioenfondsen)

64

8.530

Holdings (geen financiële), concerndiensten binnen eigen concern en managementadvisering

70

8.170

Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer

78

6.520

Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto´s en motorfietsen)

46

5.720

Vervaardiging van overige machines en apparaten

28

4.270

Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie

63

4.000

Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies, keuring en controle

71

3.500

Onderwijs

85

2.190

Opslag en dienstverlening voor vervoer

52

2.110

Bron IND: cijfers afgerond op tientallen

Toelichting bij de bovenstaande tabel: dit overzicht is tot stand gekomen met behulp
van de SBI-codes van erkend referenten, zoals deze zijn opgenomen in het handelsregister
van de Kamer van Koophandel (KvK). Een bedrijf dat zich inschrijft in de KvK krijgt
één of meer SBI-codes. Een SBI-code geeft de bedrijfsactiviteit van een onderneming
weer. De KvK stelt de SBI-codes vast aan de hand van een beschrijving van wat het
bedrijf doet. Voor elke bedrijfsactiviteit wordt een aparte SBI-code gegeven. Voor
bovenstaand overzicht is telkens gekeken naar de voornaamste SBI-code van de erkend
referent voor welke de onder vraag 3 genoemde kennismigranten op 1 januari 2024 werkzaam
zijn. Hierbij zijn de codes geclusterd op de eerste 2 cijfers van de SBI-code voor
een zo eenduidig mogelijke clustering/overzicht. Om u een volledig beeld te geven
zijn de betreffende clustercodes en het aantal kennismigranten per branche, peildatum
1 januari 2024, eveneens in het overzicht opgenomen.

Vraag 5

Wat is de top 25 van landen van herkomst van kennismigranten?

Antwoord 5

Nationaliteit

Aantal kennismigranten op peildatum 1 januari 2024

Indiase

20.150

Turkse

7.910

Zuid-Afrikaanse

5.670

Russische

5.650

Amerikaans burger

4.450

Chinese

3.830

Braziliaanse

3.550

Brits burger

2.590

Iraanse

2.310

Oekraïense

2.050

Japanse

1.430

Egyptische

1.270

Canadese

1.080

Australische

1.040

Mexicaanse

980

Pakistaanse

950

Taiwanese

910

Indonesische

870

Filipijnse

850

Zuid-Koreaanse

770

Colombiaanse

740

Belarussische

690

Nigeriaanse

620

Vietnamese

540

Servische

540

Overig

9.320

Eindtotaal

80.740

Bron IND: cijfers afgerond op tientallen

Toelichting bij de bovenstaande tabel: voor de beantwoording is eveneens uitgegaan
van het standcijfer van 1 januari 2024 (zie beantwoording vraag 3).

Vraag 6

Bent u van mening dat kappers, kabelleggers, betonvlechters, nagelsalonmedewerkers
en schoonmakers niet kwalificeren als kennismigranten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Nee, beoefenaars van deze beroepen zullen niet kwalificeren als kennismigranten. Zoals
in het antwoord op vraag 1 aangegeven moet voor de kennismigrantenregeling worden
voldaan aan het salariscriterium en dienen kennismigranten een marktconform loon te
krijgen. Het is niet toegestaan om als werkgever bijvoorbeeld een kapper of schoonmaker
een loon te betalen dat boven het marktconforme loon ligt, om zo een vergunning voor
kennismigranten te verkrijgen. De IND kan advies aan UWV vragen over de marktconformiteit
van het loon.

Vraag 7

Bent u het eens met de Nederlandse Arbeidsinspectie dat dit soort bedrijven lastig
te controleren is? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zoals aangegeven bij vraag 1 neem ik het signaal van de Arbeidsinspectie uiterst serieus
en zal ik met de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid en de Minister van Economische
Zaken en Klimaat onderzoeken of naar aanleiding van dit signaal de kennismigrantenregeling
verdere aanpassingen behoeft naast de maatregelen omtrent het erkend referentschap
in relatie tot nationale veiligheid en maatregelen ten aanzien van het uitlenen van
kennismigranten.

Ervaringen uit de uitvoerings- en toezichtspraktijk van de IND en de Arbeidsinspectie
laten zien dat controles tijdrovend en complex kunnen zijn In voorkomende gevallen
wordt onderzocht wat de feiten en omstandigheden van het individuele geval zijn en
in hoeverre deze feitelijke situatie overeenkomt met de op papier gepresenteerde situatie.
Dit is niet altijd scherp vast te stellen.

De Arbeidsinspectie controleert bij fysieke bezoeken of de werkgever zijn verplichtingen
nakomt op grond van de Wet arbeid vreemdelingen, de Wet allocatie arbeid door intermediairs,
de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag en de Arbeidstijdenwet. Het is daarbij
volgens de Arbeidsinspectie onduidelijk in hoeverre de wetgever meer real-time controle
van informatie van de verschillende overheidsdiensten, ten behoeve van fraudebestrijding,
gewenst vindt.

Bij de erkendreferentsystematiek wordt uitgegaan van vertrouwen aan de voorkant en
controle aan de achterkant. Het is in veel gevallen lastig om bij de aanvraag voor
het erkend referentschap te constateren of er mogelijk sprake is van misbruik van
de kennismigrantenregeling. De IND besteedt extra aandacht aan bedrijven waarbij het
niet direct voor de hand ligt dat zij kenniswerkers nodig hebben. De IND is in die
gevallen bij een aanvraag om een verblijfsvergunning voor de individuele kenniswerker
extra alert op het voldoen aan de marktconformiteit van het loon en kan eventueel
een bedrijfscontrole uitvoeren

Een erkende referent heeft toegang tot de versnelde aanvraagprocedure voor verblijfsvergunningen,
waarbij in principe geen bewijsstukken hoeven te worden overgelegd. De erkend referent
kan hierin voor een deel volstaan met eigen verklaringen dat aan de voorwaarden van
de kennismigrantenregeling wordt voldaan, waarop de IND in beginsel vertrouwt. Het
is in veel gevallen lastig om bij de aanvraag te constateren of er mogelijk sprake
is van misbruik van de kennismigrantenregeling. Bij twijfel heeft de IND de mogelijkheid
om alle onderliggende stukken op te vragen en de aanvraag volledig te toetsen. Ook
kan de IND in voorkomende gevallen het UWV vragen om advies over de marktconformiteit
van het salaris.

Vraag 8

Kunt u uitleggen wat de achterliggende problematiek is bij het controleren van een
kennismigrantregeling die afgegeven is aan een werkgever die geregistreerd staat in
de Kamer van Koophandel als bedrijf met bijvoorbeeld SBI-code 96021 (haarverzorging)
of 8121 (interieurreiniging)?

Antwoord 8

Dergelijke ondernemingen kunnen een kennismigrant in dienst hebben, waarbij op het
aanvraagformulier voor de verblijfsvergunning is verklaard dat deze persoon bijvoorbeeld
als manager in dienst treedt. Het salaris van een manager kan boven het vereiste salariscriterium
liggen van een kennismigrant en daarmee marktconform zijn. De aanvraag om verlening
van een verblijfsvergunning als kennismigrant zal dan ingewilligd worden als ook aan
alle overige voorwaarden is voldaan.

De IND houdt toezicht op de erkende referent, waarbij wordt gecontroleerd op naleving
van de informatie-, administratie- en zorgplicht jegens de vreemdeling(en) voor wie
hij erkend referent is. Ook controleert de IND of het bedrijf nog voldoet aan de voorwaarden
voor erkenning. Als blijkt dat het werk van de kennismigrant niet (meer) overeenkomt
met wat de werkgever heeft aangegeven bij de aanvraag dan heeft de erkend referent
zijn informatieplicht overtreden. Dit kan leiden tot handhavingsmaatregelen van de
IND voor de erkend referent zoals het geven van een waarschuwing, het opleggen van
een boete of het intrekken van de erkenning. Het raakt ook de betrouwbaarheid van
het bedrijf als erkend referent. Als de kennismigrant niet (meer) blijkt te voldoen
aan de voorwaarden van de kennismigrantenregeling, dan kan deze verblijfsvergunning
worden ingetrokken door de IND.

Vraag 9

Wat vindt u van de ondergrens voor kennismigranten onder de 30 jaar?

Antwoord 9

Voor kennismigranten die jonger zijn dan 30 jaar geldt een lager salariscriterium
dan voor kennismigranten van 30 jaar en ouder. Het salariscriterium van beide categorieën
is afgeleid van het gemiddelde cao-loon in Nederland en wordt jaarlijks geïndexeerd.
Het salariscriterium voor kennismigranten jonger dan 30 jaar is lager, omdat het gemiddelde
cao-loon van (hoogopgeleide) werknemers jonger dan 30 jaar lager is dan van werknemers
boven de 30 jaar.

Tegen de achtergrond van een mondiale battle for talent, zoals de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 die verwacht, biedt een
specifiek looncriterium voor kennismigranten onder de 30 jaar een lagere drempel om
jonge kennismigranten aan te trekken.

Vraag 10

Vindt u deze ondergrens voldoende hoog om ook echt alleen arbeidsmigranten met specifieke
schaarse kennis aan te trekken?

Antwoord 10

Ja. Het salariscriterium is afgeleid van het gemiddelde cao-loon in Nederland voor
deze groep en wordt jaarlijks geïndexeerd.

Vraag 11

Zou u deze vragen vóór het commissiedebat Arbeidsmigratie van 16 mei 2024 willen beantwoorden?

Antwoord 11

De antwoorden zijn voor het commissiedebat Arbeidsmigratie beantwoord, dat is verplaatst
naar 2 juli 2024.

Vraag 12

Wilt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord 12

Ja.