Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Stoffer over het bericht ‘Geen straf voor mannen die zich vastlijmden bij 'Meisje met de parel'

Antwoord van Staatssecretaris Gräper-van Koolwijk (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap),
mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen 15 april 2024). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1378.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Geen straf voor mannen die zich vastlijmden bij «Meisje
met de parel»»1, «Kunstbekladders vrijuit: goed nieuws voor andere klimaatactivisten?»2 en «Activist vernielt portret van voorvechter Joodse staat aan de Universiteit van
Cambridge»?3

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat deze cultuurbarbaren door het Hof strafverlichting hebben gekregen
ten opzichte van het vonnis van de politierechter?4 Bent u van mening dat sprake was van vreedzaam demonstreren nu het Hof duidelijk
heeft vastgesteld dat sprake is geweest van vernielingen en het nemen van onaanvaardbare
risico’s?

Antwoord 2

De rechtspraak is onafhankelijk. Ik acht het niet verstandig om vanuit mijn positie
rechterlijke uitspraken te becommentariëren. Wel hecht ik eraan te benadrukken dat
ik elke vorm van vernieling verwerp en onacceptabel vind. Ik constateer dat het Hof
het toebrengen van schade aan cultureel erfgoed in dit geval strafbaar heeft geacht.

Vraag 3

Hoeveel kosten heeft het Mauritshuis moeten maken als gevolg van deze actie, waaronder
in ieder geval begrepen herstelkosten, gederfde inkomsten en compensatie van bezoekers?
Vindt u ook dat de kosten van deze onrechtmatige daad op de daders verhaald zouden
moeten worden en bent u bereid het museum hierbij te ondersteunen?

Antwoord 3

Het Mauritshuis heeft laten weten dat geen sprake was van gederfde inkomsten omdat
het museum ondanks de actie gewoon open bleef. Er is wel restitutiegeld uitgekeerd
aan bezoekers die speciaal voor het Meisje met de Parel naar het Mauritshuis waren
gekomen, maar de dag na de actie nog niet te zien was.

Erfgoedwetmusea als het Mauritshuis zijn onafhankelijke privaatrechtelijke instellingen
aan wie het beheer en behoud van de rijkscollectie is toevertrouwd. Veiligheidszorg
is daar ook onderdeel van. Ik heb er vertrouwen in dat het museum zelf een weloverwogen
afweging maakt in het al dan niet verhalen van de herstelkosten op de daders.

Vraag 4

Deelt u de zorg dat de uitspraak van het Hof als aanmoediging kan worden opgevat om
tot goed georganiseerd wangedrag en vernielingen over te gaan, zoals blijkt uit de
opgetogen reactie van Just Stop Oil?5 Welke inzet pleegt u om verdere misstanden te voorkomen?

Antwoord 4

Nee. Het Hof heeft de actie strafbaar geacht en de actievoerders hebben 23 dagen vastgezeten
in voorarrest. Hiermee is een duidelijk signaal gegeven dat vernielingen (ook onder
het mom van een demonstratie) niet zonder gevolg zullen blijven.

Naar aanleiding van het incident met het Meisje met de Parel zijn er in de sector
gesprekken geweest. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed organiseerde daarnaast samen
met het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed FARO twee bijeenkomsten over collectieveiligheid
en protestacties. Mij is bekend dat naar aanleiding van het incident veiligheidsprotocollen
zijn aangescherpt.

Elk geregistreerd museum heeft bovendien een individueel beveiligingsplan. Erfgoedwetmusea
stellen bijvoorbeeld integrale veiligheidsplannen op conform de Erfgoedwet en de Regeling
beheer rijkscollectie en subsidiëring museale instellingen. Musea maken de veiligheidsmaatregelen
die zij treffen om veiligheidsredenen echter niet openbaar. Ik kan daar dan ook niet
verder op ingaan. De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed houdt toezicht op de
kwaliteit van deze plannen en heeft contact met de musea in Nederland. De musea hebben
hun beveiliging over het algemeen gelukkig goed op orde.

Vraag 5

Herkent u het signaal dat musea zwijgen uit vrees om niet het volgende doelwit te
zijn? Wat kunt u doen om een klimaat van angst te helpen doorbreken?

Antwoord 5

Dat herken ik niet. Musea maken vanuit hun verantwoordelijkheid voor de collectie
en de veiligheid daarvan zelf continue een inschatting. Zie hier ook mijn antwoord
op vraag 4.

Vraag 6

Heeft u, in samenwerking met de Museumvereniging, de politie en andere overheidsdiensten,
een verkenning gedaan welke kunstwerken een verhoogd risico op aantasting lopen? Zijn
voldoende beschermingsmaatregelen getroffen?

Antwoord 6

Dat heb ik niet. Zoals genoemd in mijn antwoord op vraag 5, hebben musea hun beveiliging
over het algemeen goed op orde.

Ja. Zie daarvoor het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Wat is het beleid van de Rijksmusea om te voorkomen dat bezoekers zich herhaaldelijk
kunnen misdragen? In hoeverre kan aan bezoekers een museumverbod worden opgelegd indien
zij zich hebben misdragen?

Antwoord 7

Musea geven begrijpelijkerwijs niet gedetailleerd prijs hoe ze hun collectie beveiligen.
Musea hanteren over het algemeen huisregels en het is aan hen om actie te ondernemen
als deze niet worden nageleefd.

Vraag 8

Vindt u ook dat het fysiek aangrijpen van een kwetsbaar cultuurgoed in geen geval
een toelaatbaar middel van demonstratie kan zijn, ook omdat onvermijdelijk risico’s
op beschadiging ontstaan?6 Bent u bereid te verkennen of een bijzondere strafbaarstelling nodig is en meerwaarde
kan bieden om deze misstanden adequaat aan te pakken?

Antwoord 8

Het vernielen of bekladden van nationaal erfgoed is niet toelaatbaar en onacceptabel.

Nee. Op grond van bestaande wetgeving heeft het Hof de actie strafbaar geacht. Ik
zie geen aanleiding voor een verkenning.