Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over het artikel 'Klimaatactie treft reizigers Eindhoven Airport'

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 11 april 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Klimaatactie treft reizigers Eindhoven Airport»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Is het inmiddels duidelijk hoeveel activisten van de demonstratie in het voorjaar
van 2023 waarbij meer dan 100 demonstranten van Extinction Rebellion (XR) wisten door
te dringen op verboden vliegterrein door een hek te vernielen, door het OM zijn vervolgd?

Antwoord 2

Uit navraag bij het openbaar ministerie (hierna: OM) blijkt dat bij de demonstratie
op Eindhoven Airport op 25 maart 2023 106 personen zijn aangehouden op grond van artikel
62a van de Luchtvaartwet. Daarvan zijn er 62 geïdentificeerd, zoals eerder ook aangegeven
in de beantwoording van de vragen van het lid Koerhuis van 2 mei 20232. Ten aanzien van die personen is een dossier opgemaakt, dat naar het OM is gestuurd
ter afdoening. Het OM schat in dat de beoordeling van de dossiers binnenkort definitief
wordt gemaakt, waarna de vervolgingsbeslissingen worden genomen.

Vraag 3 en 4

Zijn deze eerdere, grootschalige overtredingen aanleiding om de komende XR-demonstratie
van 23 maart 2024, in overleg met de burgemeester van Eindhoven, te verbieden? Zo
nee, waarom niet?

Impliceert de aankondiging van XR om op zaterdag 23 maart «verrassingsacties» uit
te voeren niet dermate veel verstoring richting Eindhoven Airport, dat het gerechtvaardigd
is om in gesprek te treden met de burgemeester van Eindhoven en in te zetten op het
beperken of verbieden van deze demonstratie? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3 en 4

De burgemeester is op grond van de Wet openbare manifestaties (Wom) het bevoegd gezag
voor het faciliteren van een demonstratie en het eventueel opleggen van voorschriften,
beperkingen of een verbod. Een burgemeester kan wanneer dit noodzakelijk is ter bescherming
van de gezondheid, in het belang van het verkeer of ter bestrijding of voorkoming
van wanordelijkheden voorschriften, beperkingen of een verbod opleggen. Het is niet
aan de Minister om in deze bevoegdheid te treden.

Vraag 5

Welke maatregelen zijn genomen die het opnieuw openknippen van hekken voorkomt, zodat
de veiligheid van luchthavenpersoneel, piloten en reizigers ditmaal wel zijn gewaarborgd?

Antwoord 5

Naar aanleiding van dreigingsbeelden, operationele informatie en analyse worden beveiligingsmaatregelen
genomen door overheid en commerciële partijen. Over de aard van de maatregelen kunnen
geen mededelingen worden gedaan.

Vraag 6

Kunt u aangeven welke kosten de gemeente en het Rijk hebben gemaakt/extra gaan maken,
aangezien het ditmaal geen reguliere demonstratie, maar een demonstratie met verrassingseffecten
betreft?

Antwoord 6

De gemeente Eindhoven geeft aan dat zij accepteren dat de inzet rondom het beschermen
van grondrechten kosten met zich meebrengt. Over tactische informatie zoals de benodigde
inzet en de gemaakte kosten in relatie tot de bescherming van deze grondrechten worden
door de gemeente Eindhoven geen uitspraken gedaan.

De kosten van het Rijk beperken zich tot de inzet van Politie en Koninklijke Marechaussee
(hierna: KMar) en zijn onderdeel van het in goede banen leiden en veilig kunnen laten
verlopen van een demonstratie en de politietaken op de luchthaven. Het faciliteren
van het demonstratierecht is namelijk een overheidstaak. De kosten daarvan neemt de
overheid voor haar rekening.

Vraag 7

Bent u van mening dat het organiseren van demonstraties met een verrassingseffect
onderhevig dienen te zijn aan andere beoordelingscriteria dan gewone demonstraties?
Zo ja, hoe reflecteert u daarop met betrekking tot demonstraties rondom luchthavens
en militaire installaties en terreinen?

Antwoord 7

Op grond van de Wom kan een gemeente bepalen dat voor een demonstratie het doen van
een kennisgeving vereist is. Dit geeft de gemeente de mogelijkheid een demonstratie
zo goed mogelijk te faciliteren. Hoewel de Wom het niet voldoen aan de vereiste kennisgeving
als beperkingsgrond geeft (artikel 5 lid 2), volgt uit jurisprudentie dat het niet
voldoen aan de vereiste kennisgeving geen zelfstandige grond is om een demonstratie
te verbieden of anderszins te beperken.3

In de driehoek (burgemeester, OM, Politie/KMar), worden afspraken gemaakt over tolerantiegrenzen
en uitvoeringsaspecten ten aanzien van een demonstratie. Ook bij een niet-aangekondigde
demonstratie zal de driehoek beoordelen op welke wijze de handhaving plaatsvindt.
De aard van de locatie, zoals een luchthaven of militaire locatie en de te beschermen
belangen wegen mee in het besluit tot (en de wijze van) handhaven. Zie verder de beantwoording
bij vragen 3 en 4.

Vraag 8

Ligt het in de lijn der verwachting dat bij een mogelijke dreiging van het openknippen
van hekken, zoals vorig jaar heeft plaatsgevonden, ditmaal wel gepaste acties vanuit
politie/Koninklijke Marechaussee zullen worden toegepast? Onderschrijft u deze noodzaak,
gelet op de veiligheid van luchthavenpersoneel, piloten en reizigers? Onderschrijft
u deze noodzaak, gelet op het feit dat het een militaire luchthaven betreft?

Antwoord 8

Ook vorig jaar zijn er gepaste acties ondernomen vanuit Politie en KMar tegen mogelijke
dreigingen. Deze waren er op gericht de demonstranten weg te houden van het militair
deel van de luchthaven en het kritische deel waar vliegtuigen taxiën en landen en
opstijgen. Dit jaar zijn er wederom op meerdere fronten voorbereidingen getroffen
om de orde adequaat te kunnen handhaven.

Zoals genoemd, worden in de driehoek afspraken gemaakt over tolerantiegrenzen en uitvoeringsaspecten
ten aanzien van een demonstratie. De driehoek weegt alle aspecten mee in het besluit
tot handhaving, ook het feit dat het een militaire luchthaven betreft.

Vraag 9

Welk effect heeft een dergelijke demonstratie, al dan niet met «verrassing», volgens
u op het aanzien van Eindhoven en Nederland voor wat betreft de rol die Eindhoven
Airport heeft als internationale hub voor NAVO-transport?

Antwoord 9

Eindhoven Airport is civiele medegebruiker van de militaire Vliegbasis Eindhoven.
De taakuitvoering van het militaire deel van de locatie, Vliegbasis Eindhoven, is
tijdens de demonstratie niet in gevaar geweest. Het effect van een demonstratie op
het aanzien van Eindhoven en Nederland in relatie tot de rol die de locatie heeft
als internationale hub voor NAVO-transport lijkt beperkt.

Vraag 10

Bent u bereid om een gezamenlijke civiele procedure te verkennen met de mede-eigenaren
(gemeente, provincie en Rijk) van Eindhoven Airport, om schade te verhalen op de demonstranten
van XR?

Antwoord 10

De Staat heeft, op grond van informatie die nu bekend is, geen schade geleden door
de klimaatdemonstratie op Eindhoven Airport. Op dit moment is er dan ook geen aanleiding
om een civiele procedure, al dan niet gezamenlijk, te beginnen tegen (bepaalde) klimaatdemonstranten.