Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Stoffer en Diederik van Dijk over de reeks (Islamitische) aanvallen op Christenen in Nigeria rond kerst

Antwoord van Minister Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 23 februari 2024).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 860.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «Ruim honderd doden door bendegeweld in Christelijke
regio Nigeria1» en «Kerstterreur in Nigeria: Minstens 160 doden bij aanvallen op christelijke dorpen2»? Hoe duidt u deze aanvallen?

Antwoord 1

Ja, ik heb kennis van de genoemde berichten. Het hoge aantal doden eind december 2023
duidt op een escalatie van geweld binnen een langlopende strijd over schaarse middelen
als grond en water, het is één van de dodelijkste aanvallen in de afgelopen vijf jaar.
Ook hebben zich meer recent nieuwe aanvallen voorgedaan.

Vraag 2

Bent u van mening, mede gelet op de feiten van de «goed gecoördineerde aanval» en
de Christelijke dorpen rond kerst, dat dit een doelgerichte aanval tegen Christenen
is? Welke trend ziet u hier in de afgelopen tien jaar?

Antwoord 2

De deelstaat Plateau, waar de aanvallen plaatsvonden, wordt al jaren geteisterd door
geweld. Groeperingen zijn verwikkeld in een gewelddadige competitie over land, verschillende
manieren van leven (nomadisch versus gevestigd) en water. De gevolgen van klimaatverandering,
de hoge bevolkingsgroei en economische achteruitgang in Nigeria van de afgelopen tien
jaar dragen bij aan de verslechterde situatie. Ook is er sprake van een hoge mate
van straffeloosheid, een gebrek aan gerechtigheid en percepties van marginalisatie
van bepaalde gemeenschappen, wat het conflict verder heeft versterkt. Er is derhalve
sprake van een bredere problematiek die niet louter gericht is tegen een bepaalde
bevolkingsgroep.

Vraag 3

Aangezien er in Nigeria al veel langer religieus en sektarisch geweld speelt, zijn
er aanwijzingen dat Jihadistische of radicaal-Islamitische groeperingen vanuit het
buitenland gefinancierd, aangestuurd of anderszins geholpen worden? Zo ja, hoe en
welke aandacht heeft dit van de internationale gemeenschap?

Antwoord 3

Nigeriaanse burgers met een Christelijke of Moslim geloofsovertuiging zijn al jaren
slachtoffers van interreligieus en intra-religieus geweld, voornamelijk in het midden
en noorden van het land. Hoewel niet kan worden ontkend dat er financiering van buiten
het land komt zoals tijdens de begindagen van Islamic State in West Africa Province,
wordt het overgrote deel van het fundamentalistische religieuze geweld – dat een nationaal
probleem is – lokaal gefinancierd. Dit gebeurt via ontvoeringen om losgeld, illegale
belastingen, veediefstal, drugshandel en illegale mijnbouw. Door de grotendeels informele
economie van Nigeria ontsnappen deze geldstromen aan de aandacht van de autoriteiten.
De internationale gemeenschap helpt de Nigeriaanse autoriteiten (met name de Nigerian Financial Intelligence Unit) om het witwassen van geld en de financiering van terrorisme te bestrijden.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de inzet van de Nigeriaanse autoriteiten in het bestrijden van genoemd
geweld en de bescherming van Christenen in dit land? Heeft dit voor hen prioriteit?
Waar en wanneer is dit onderwerp van indringend gesprek met Nigeria?

Antwoord 4

In Nigeria vinden verschillende gewelddadige conflicten plaats verspreid over het
gehele land. De veiligheidsdiensten kampen met structureel tekort aan capaciteit.
Ook heeft het juridische stelsel onvoldoende capaciteit om de rechtsgang vlot te laten
verlopen. De Nigeriaanse autoriteiten zijn momenteel onvoldoende in staat de veiligheid
van alle burgers te garanderen. In Nigeria, waar de bevolking nagenoeg gelijk verdeeld
is tussen Christenen en Moslims (met een kleine meerderheid van de Islam), vallen
er burgerslachtoffers onder verschillende gemeenschappen, zo ook van Christelijke
en Islamitische afkomst.

President Tinubu, die in 2023 aan de macht kwam, heeft aangegeven dat veiligheid een
van zijn prioriteiten is. Nederland brengt de onveiligheid, alsmede het gebrek aan
gerechtigheid geregeld op in bilaterale gesprekken met de Nigeriaanse autoriteiten.
De Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking uitte zijn zorgen
over de aanvallen in de deelstaat Plateau aan het Nigeriaanse Ministerie van Buitenlandse
Zaken tijdens zijn bezoek aan Nigeria op 5 en 6 februari. Verder uitte Nederland zijn
zorgen over het gebrek aan verantwoordelijkheid voor religieus geïnspireerd geweld
tijdens de EU-Nigeria Mensenrechtendialoog (februari 2023). Ook werkt Nederland samen
met maatschappelijke organisaties voor het verbeteren van de bescherming van mensenrechten.
Hiernaast is Nigeria dit jaar onderdeel van de Universal Periodic Review (UPR) van de Verenigde Naties. Tijdens de UPR moet de overheid aan de VN-Mensenrechtenraad
verantwoording afleggen over de mensenrechtensituatie in het betreffende land. Nederland
vraagt in zijn verklaring dit jaar aandacht voor verhoogde inspanningen om de verantwoordingsplicht
te versterken en de veiligheid te vergroten om de beleving van de rechten op vrijheid
van godsdienst en levensovertuiging in alle regio's van Nigeria te garanderen.

Vraag 5

Aangezien Nigeria een combinatieland is, waarmee Nederland gecombineerd handel en
ontwikkelingssamenwerking bevordert, welke rol spelen het bevorderen van geloofsvrijheid
en het tegengaan van Christenvervolging in die aanpak? Met welke resultaten? Welke
aanscherping is hier mogelijk?

Antwoord 5

Er is in geheel Nigeria sprake van een verslechterende veiligheidssituatie, waarbij
slachtoffers vallen uit verschillende religieuze groepen. De toename van geweld gericht
op christelijke gemeenschappen in Nigeria maakt deel uit van een grotere toename van
geweld gericht op burgers in zijn algemeenheid. Door de brede relatie die Nederland
met Nigeria onderhoudt en de verschillende momenten van bilateraal en multilateraal
overleg zoals beschreven in vragen 4, 9 en 10 is het voor Nederland mogelijk het belang
van vrijheid van religie en levensovertuiging te bespreken.

Van de in hoofdstuk 3 van de beleidsnota «Doen waar Nederland goed in is» omschreven
«werkwijzen» van het combinatiebeleid, richt geen zich direct of indirect op het bevorderen
van geloofsvrijheid en het tegengaan van Christenvervolging. Het bevorderen van stabiliteit
en het beschermen van mensenrechten is wel één van de doelen van zowel het Nederlandse
ontwikkelingssamenwerkingsbeleid als het buitenlands mensenrechtenbeleid. Hier vallen
het beschermen van religie, vrijheid van religie en levensovertuiging ook onder.

Vraag 6

Heeft u kennisgenomen van het feit dat de daders vermoedelijk Boko Haram en lokale
Fulani-herders in samenwerking zijn?

Antwoord 6

Deze vermoedelijke samenwerking is mij niet bekend en kan ik niet op basis van eigen
informatie bevestigen. Nigeria kampt met verschillende gewelddadige conflicten waarbij
criminele groeperingen en netwerken fluïde zijn. In sommige gevallen wordt door verschillende
groeperingen samengewerkt.

Vraag 7

Welke gevolgen heeft de betrokkenheid van deze herders voor de ontwikkelingssamenwerking
in Nigeria? Ziet u reden om die door te lichten met als doel misbruik voor terreurdoeleinden
te vermijden?

Antwoord 7

Zoals in de beleidsnota «Doen waar Nederland goed in is» als in de Afrikastrategie
is benadrukt, zet Nederland zich in voor het aanpakken van grondoorzaken van armoede,
terreur, irreguliere migratie en klimaatverandering om stabiliteit, vrede en veiligheid
voor Afrikaanse landen en burgers na te streven, wat ook in het belang is van Nederland
zelf.

Nederland geeft geen begrotingssteun, ook niet aan Nigeria, en heeft geen informatie
die erop duidt dat Nederland organisaties financiert die banden hebben met terreurorganisaties.
Bovendien wordt voor OS-partners een zorgvuldigheidstoets uitgevoerd voor het voorkomen
van oneigenlijk gebruik van gelden voor ontwikkelingssamenwerking.

Vraag 8

Hoe kunt u uw bijdrage aan terreurbestrijding in Nigeria en de Sahel voortzetten en
opschroeven om Boko Haram te kunnen bestrijden? Welke mogelijkheden ziet u hiertoe
binnen de gespannen relaties met Sahellanden?

Antwoord 8

De veiligheidssituatie in delen van Nigeria en de Sahelregio is de afgelopen jaren
verder verslechterd. Het toenemende geweld in de Sahelregio is een gevolg van een
aantal dieperliggende, structurele problemen, waaronder conflicten tussen verschillende
bevolkingsgroepen, de afwezigheid van effectief functionerende centrale overheden
en het gebrek aan goed en inclusief bestuur. Ondanks de complexe sociale en politieke
situatie zal Nederland een bijdrage leveren aan het adresseren van deze grondoorzaken
in de Sahellanden, zoals uiteengezet in de Kamerbrief «Nederlandse inzet in de Sahelregio»
van 1 december 2023. Het kabinet werkt op deze onderwerpen nauw samen met andere landen
en organisaties, zoals de EU en de VN.

In Nigeria heeft Nederland bijgedragen aan het bevorderen van een civiele aanpak bij
het bestrijden van terrorisme door de veiligheidsdiensten, in plaats van een puur
militaire aanpak.

Samen met internationale partners dragen we bij aan de terugkeer van politie en justitie
en het herstel van infrastructuur en basisvoorzieningen in gemeenschappen die door
Boko Haram zijn verwoest, zodat de veiligheid toeneemt, ontheemden kunnen terugkeren
en de voedingsbodem voor (hernieuwd) extremisme wordt weggenomen.

Vraag 9 en 10

Kunt u de inzet van de Nederlandse gezant en de EU-gezant voor geloofsvrijheid met
betrekking tot specifiek Nigeria uiteenzetten of een inhoudelijke brief hierover naar
de Kamer sturen? Welke inzet is door hen gepleegd en met welke effecten?

Welke mogelijkheden ziet u om de inzet van de EU, en meer specifiek de EU-gezant voor
geloofsvrijheid, te intensiveren met betrekking tot het tegengaan van voortdurend
terugkerend geweld jegens Christenen in Nigeria?

Antwoord 9 en 10

De Nederlandse Speciale Gezant voor Religie en Levensovertuiging zet de situatie in
Nigeria regelmatig op de agenda in de intergouvernementele Freedom of Religion or Belief (FoRB)-fora waar Nederland lid van is, zoals de International Religious Freedom or Belief Alliance en de International Contact Group on FoRB. De gezant zal de Nederlandse zorgen blijven delen.

Nigeria is voor de EU-gezant voor gelijkheid van religie en levensovertuiging een
prioriteit. De EU-gezant is voornemens een bezoek te brengen aan Nigeria.