Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Uitermark en Joseph over het bericht 'Richard (35) zit zonder strafblad al 12 jaar opgesloten in tbs-kliniek tussen zware criminelen: hij is niet de enige'

Antwoord van Minister Helder (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de Minister
voor Rechtsbescherming (ontvangen 7 februari 2024).

Vraag 1

Klopt het bericht dat een psychiatrisch patiënt al 12 jaar in een tbs-kliniek verblijft
terwijl daaraan geen strafrechtelijke maatregel ten grondslag ligt en dat er nog vele
andere psychiatrische patiënten zijn die in dezelfde situatie zitten?1

Antwoord 1

Ik kan hier niet ingaan op de in het artikel genoemde casus en daarom ook geen oordeel
geven over de berichtgeving op dit punt. In algemene zin kan het wel zo zijn dat mensen
zonder strafrechtelijke titel zorg ontvangen op beveiligingsniveau 4. Dit beveiligingsniveau
geldt ook voor mensen die zijn opgenomen in het kader van een aan hen opgelegde tbs-maatregel.
Er is hierbij vaak een behandelinhoudelijke reden om mensen in een dergelijke beveiligde
setting zorg te verlenen, bijvoorbeeld wanneer iemand als gevolg van een stoornis
of beperking gevaarlijk of ontwrichtend gedrag vertoont.

Goed om op te merken daarbij is dat forensische zorg niet alleen wordt geleverd door
tbs-klinieken (op niveau 4), maar ook door andere klinieken met een specifiek zorgaanbod
en een beveiligde setting op niveau 2 en 3. Daarbij kunnen ook mensen zonder strafrechtelijke
titel zorg ontvangen in een beveiligde setting. Beveiligingsniveau 2 kan bijvoorbeeld
een forensisch psychiatrische afdeling (FPA) bij een ggz-instelling zijn, waar mensen
(met of zonder strafrechtelijke titel) met een psychiatrische aandoening, die voor
de opname gevaarlijk of grensoverschrijdend gedrag vertoonden, worden behandeld. Een
ander voorbeeld is een afdeling voor sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapten
(SGLVG+) binnen de gehandicaptenzorg. Op beveiligingsniveau 3 verblijven patiënten
met complexe problematiek die een intensieve behandeling vragen, dit kan gebeuren
binnen een forensisch psychiatrische kliniek (FPK) in de ggz. Het kan hier gaan om
mensen die behandeling ontvangen op basis van een strafrechtelijke titel, maar ook
om mensen die geen strafrechtelijke titel hebben.

Qua aantallen geeft Zorgverzekeraars Nederland aan dat er over 2021 circa 115 bedden
op beveiligingsniveau 2 bezet waren vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw)2, circa 25 op beveiligingsniveau 3 en circa 2 bedden op beveiligingsniveau 43. De voorzitter van TBS Nederland schat daarnaast in dat op het moment van beantwoording
van deze vragen er zeven personen zijn die zorg ontvangen in een setting met beveiligingsniveau
4. Dit kunnen zowel mensen zijn die zorg ontvangen op basis van de Wet langdurige
zorg (Wlz) als op basis van de Zvw.

Vraag 2

Kunt u aangeven om hoeveel patiënten het gaat die zonder strafrechtelijke maatregel
op dit moment in een tbs-kliniek verblijven? Zo ja, hoeveel precies?

Antwoord 2

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 1 schat de voorzitter van TBS Nederland in dat
zich op dit moment zeven mensen in een tbs-afdeling (beveiligingsniveau 4) bevinden
die geen strafrechtelijke titel hebben.

Vraag 3

Klopt het dat afgelopen zomer de brancheorganisatie de Nederlandse GGZ bij het Ministerie
van Justitie en Veiligheid en bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
aan de bel heeft getrokken om dit probleem aan te kaarten en wat heeft u tot op heden
met dit signaal gedaan?

Antwoord 3

Het klopt dat er al langer gesprekken worden gevoerd met branchepartijen, waaronder
de Nederlandse ggz, over het feit dat in sommige gevallen het zorgaanbod vanuit de
reguliere zorg ontoereikend is. Het gaat dan om het ontbreken van zorg voor mensen
die in de meeste gevallen een verstandelijke beperking én problemen op het terrein
van psychiatrie hebben (meerdere diagnoses) én verslavingsproblematiek hebben. Het
betreft dus een hele complexe doelgroep. Om deze reden heb ik eerder ook Significant
gevraagd onderzoek te doen naar de mate waarin de zorg voor de groep patiënten toereikend
is.

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek van Significant is inmiddels in afstemming
met veldpartijen een plan van aanpak opgesteld om op de korte termijn een pragmatische
oplossing voor deze doelgroep te realiseren, en op de lange termijn toe te werken
naar meer (duurzaam) zorgaanbod voor deze patiënten. Concreet houdt dat in dat aanbieders
zo spoedig mogelijk tijdelijke plekken realiseren, zodat cliënten die nu tussen wal
en schip dreigen te komen toch op een passende plek terecht kunnen. Tegelijkertijd
wordt samen met veldpartijen gewerkt aan een duurzame oplossing met permanente woonplekken
voor de groep die de meest complexe zorg nodig heeft. Dit is zorg op de grens van
de reguliere ggz, de forensische zorg, gehandicaptenzorg en verslavingszorg, met een
passende mate van beveiliging.

Vraag 4

Vindt u de samenplaatsing van tbs-gestraften en psychiatrisch patiënten zonder strafrechtelijke
achtergrond in een tbs-kliniek wenselijk? Zo nee, wat gaat u doen om dit op te lossen?

Antwoord 4

Samenplaatsing in een FPC (Forensisch Psychiatrisch Centrum, beveiligingsniveau 4)
vind ik in beginsel niet wenselijk. Het kan echter voorkomen dat de samenplaatsing
van deze patiënten om behandelinhoudelijke redenen aangewezen is. Immers, de problematiek
en het gedrag van mensen met de hierboven beschreven complexe problematiek kan sterk
overeenkomen. Of samenplaatsing in een concreet geval passend is of niet is aan een
behandelaar om te bepalen. Uitgangspunt is dat mensen zo passend mogelijk zorgaanbod
krijgen in een setting die aansluit bij hun behoefte aan zorg en bejegening.

Vraag 5

Kunt u aangeven in hoeverre deze patiënten in de tbs-kliniek naar hun mening de zorg
krijgen die ze nodig hebben?

Antwoord 5

Zoals ik in het antwoord op vraag 1 uiteenzette kan een patiënt om behandelinhoudelijke
redenen in een beveiligde setting worden opgenomen, ook op beveiligingsniveau 4. Op
die manier kan, voor zowel het personeel als de patiënt zelf, op een veilige manier
worden behandeld. Het is vervolgens aan de zorgaanbieder om te passende zorg te verlenen.

Vraag 6

Deelt u de conclusie uit het artikel waarin wordt aangegeven dat deze plaatsingen
van psychiatrische patiënten in een tbs-kliniek komen door een tekort aan plekken
bij ggz aanbieders?

Antwoord 6

Er liggen veelal behandelinhoudelijke overwegingen ten grondslag aan de keuze op een
patiënt zonder strafrechtelijke titel in een hoog beveiligde setting te behandelen.
Ik herken dat er in sommige gevallen ontoereikend zorgaanbod vanuit de reguliere zorg
beschikbaar is voor mensen die gevaarlijk en/of ontwrichtend gedrag vertonen, zoals
ook in antwoord op vraag 3 is aangegeven. Zoals gezegd span ik mij samen met zorgaanbieders
en financiers in om voor deze doelgroep passende (aanvullende) zorg te organiseren.

Vraag 7

Kunt u aangeven in welke omvang er sprake is van een tekort aan langdurige behandelplekken
voor deze patiënten binnen de GGZ en kunt u een overzicht geven van de afgelopen vijf
jaren nu er sprake lijkt te zijn van een oplopend tekort?

Antwoord 7

Op basis van het onderzoek van Significant betreft het voor de doelgroep met een verstandelijke
beperking én problemen op het terrein van psychiatrie (meerdere diagnoses) én verslavingsproblematiek
ongeveer een zestigtal personen die nu niet op voldoende passende zorg kunnen rekenen.
Voor deze mensen zal een gelijksoortig aantal plekken gerealiseerd worden waar zij
langdurig kunnen verblijven en behandeld kunnen worden.

Vraag 8

Kunt u aangeven wat de betekenis is van de opvang van deze patiënten in tbs-klinieken
voor de beschikbare capaciteit voor ter beschikking gestelden?

Antwoord 8

Zoals gezegd is het beslag dat deze doelgroep doet op de capaciteit van tbs-klinieken
(op beveiligingsniveau 4) relatief beperkt. In Nederland worden nu zeven plekken bezet
door een persoon zonder strafrechtelijke titel.

Vraag 9

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden voor de begrotingsbehandeling Justitie
en Veiligheid van 6 februari 2024?

Antwoord 9

Ja.