Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hagen en Boucke over het bericht 'Provincie stond jarenlang toe dat Tata-fabriek kankerverwekkende stoffen lekte'

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 15 januari
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 383.

Vraag 1

Bent u het ermee eens dat het schokkend is dat de provincie in de jaren 80 al weet
had van de hoge mate van kankerverwekkende uitstoot van po­ly­cy­cli­sche aro­ma­ti­sche
kool­wa­ter­stoffen (paks) door Tata Steel en vervolgens een convenant heeft afgesloten
waar expliciet in staat opgenomen dat hier geen actie op hoeft te worden ondernomen
(«KF2: Geen nieuwe deuren/handhaving»)? Was hier een wettelijke basis voor en hoe
beoordeelt u dit handelen van de provincie?1

Antwoord 1

Ik heb voor het antwoord op deze vraag contact gelegd met de provincie Noord-Holland.
De provincie is niet nagegaan hoe de afweging in de jaren 80 precies is gemaakt om
bepaalde maatregelen wel en andere niet in het betreffende convenant op te nemen.
Hiervoor is uitgebreid archiefonderzoek nodig, en dit zal niets veranderen aan het
feit dat deze maatregel eerder niet en later wel is genomen. De provincie en het ministerie
willen tijd en energie te steken in wat wij vandaag kunnen doen om de gezondheid verder
te verbeteren. Ik kan daarom hier geen oordeel over geven en zie ook geen reden om
deze afweging nu nog te reconstrueren.

Vraag 2

Kunt u een reconstructie geven van de totstandkoming van het besluit in 1988 om Tata
steel niet te verplichten om de lekkende ovendeuren van kooksgasfabriek 2 te vervangen?
Tot hoeveel extra uitstoot van paks en andere schadelijke stoffen heeft het besluit
geleid om in 1988 geen nieuwe ovendeuren voor Kookgasfabriek 2 af te dwingen?

Antwoord 2

Zie het antwoord op vraag 1.

Het is op dit moment onbekend hoeveel minder PAK zou zijn uitgestoten als de ovendeuren
eerder waren vervangen.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat het onacceptabel is dat er ruim twintig jaar heeft gezeten
tussen de eerste constatering van grote kankerverwekkende uitstoot door Tata en het
moment dat de deuren van de kooksgasfabriek 2 werden vervangen? Kunt u aangeven welke
ontdekkingen er eind jaren 90 zijn gedaan waardoor de provincie Noord-Holland tot
een andere conclusie kwam dan eind jaren 80?

Antwoord 3

Er is indertijd (kennelijk) een afweging gemaakt om deze maatregel bij de Kooksgasfabriek
2 later te nemen. Het zou ook kunnen dat het indertijd niet mogelijk was om deze maatregel
met het wettelijk instrumentarium af te dwingen. Hoe dit in het verleden precies is
gegaan, is niet duidelijk. Ik heb geen zicht op «ontdekkingen» van eind jaren 90.
Om dit precies na te gaan is archiefonderzoek nodig; dit zal echter niets veranderen
aan het feit dat deze maatregel eerder niet en later wel is genomen.

Het beperken van uitstoot en aandacht voor de gezondheid rond Tata Steel heeft vandaag
de dag terecht veel aandacht bij de provincie Noord-Holland, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
(OD NZKG) en bij mijn ministerie. Dat vind ik goed. Ik vind het belangrijk om onze
tijd en energie te steken in wat wij vandaag kunnen doen om de gezondheid verder te
verbeteren. Archiefonderzoek naar de totstandkoming van een maatregel die reeds is
gerealiseerd past daar in mijn optiek niet bij.

Vraag 4

Kunt u het interne document en het convenant dat destijds (1988) is gesloten waaraan
wordt gerefereerd in het artikel alsnog openbaar maken? En kunt u daarbij aangeven
hoeveel van de destijds geconstateerde negen «structurele» overtredingen staan opgenomen
in dat convenant en hoeveel van deze overtredingen vandaag de dag nog steeds spelen?

Antwoord 4

Zowel de provincie Noord-Holland als mijn ministerie hebben dit document nog niet
aangetroffen in het archief. Zodra deze documenten zijn aangetroffen, zal ik deze
alsnog aan uw Kamer doen toekomen.

Vraag 5

Kunt u een totaaloverzicht geven van alle afspraken (vergunningen, convenanten etc.)
die tussen de jaren 70 en vandaag zijn gesloten/gemaakt tussen provincie/gemeenten/Omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) en Tata Steel?

Antwoord 5

Alle huidige vergunningen zijn in te zien via een GIS-viewer: https://gisviewer.odnzkg.nl/index.php?@TataSteel.

Per werkeenheid kan worden ingezien welke voorschriften voor die desbetreffende installatie
gelden. Ik beschik niet over een historisch totaaloverzicht van alle afspraken die
ooit tussen de Rijksoverheid, Provinciale en gemeentelijke overheid met Tata Steel
zijn gemaakt.

Vraag 6

Bent u, overwegende dat u in antwoord op eerdere schriftelijke vragen aangeeft dat
zonder archiefonderzoek geen conclusies kunnen worden getrokken over de vraag of er
sprake is geweest van een nalatige overheid, bereid om alsnog archiefonderzoek uit
te voeren en de resultaten hiervan met de Kamer te delen?2

Antwoord 6

Nee. In het verleden zijn in de context van de toen geldende wet- en regelgeving en
de toen heersende maatschappelijke opvattingen bepaalde keuzes gemaakt. Door de jaren
heen zijn wettelijke voorschriften en vergunningen aangescherpt en zijn er meerdere
maatregelen genomen om de uitstoot te verminderen. De in het artikel genoemde vergunning
over de deuren van Kooksfabriek 2 is daar een voorbeeld van.

Met een archiefonderzoek kan wellicht in meer detail worden weergegeven hoe overwegingen
zijn gemaakt en hoe die door de tijd heen veranderen. Dit leidt echter niet tot andere
of nieuwe mogelijkheden om de leefomgeving in de IJmond vandaag de dag schoner en
gezonder te maken. Ik vind het belangrijker om onze tijd en middelen in te zetten
voor maatregelen waar we nu en in de toekomst iets aan hebben.

Vraag 7

Waar is uw volgende uitspraak in de beantwoording van de schriftelijk vragen op gebaseerd:
«Over het algemeen zijn de activiteiten van Tata voor het maken van staal en daarmee
de uitstoot van emissies binnen de wettelijke normen.»? Bent u het ermee eens dat
dit geenszins overeenkomt met de lopende lasten onder dwangsom? Geldt deze uitspraak
ook voor de kookgasfabriek 2?

Antwoord 7

Tata Steel heeft een uitgebreide vergunning die uit veel verschillende onderdelen
bestaat. Aan de meeste onderdelen van deze vergunning voldoet Tata Steel. Dat laat
onverlet dat er ook overtredingen van de vergunning zijn. Daar wordt door het bevoegd
gezag op toegezien en op gehandhaafd. Bijvoorbeeld met het huidige verscherpt toezicht
op de Kooksgasfabrieken.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat bij een fabriek die structureel haar vergunningen overtreedt
en blijvend kankerverwekkende stoffen uitstoot de vergunning moet kunnen worden ingetrokken?

Antwoord 8

Het is aan het bevoegd gezag, in dit geval de provincie Noord-Holland, bij overtredingen
handhavend op te treden. Of en wanneer de stap gezet moet worden om een vergunning
in te trekken is ook aan het bevoegd gezag. Ik heb uw Kamer eerder al geïnformeerd
over het onderzoek dat in dit kader door de OD NZKG wordt uitgevoerd bij de Kooksgasfabrieken3. De uitkomst van dit onderzoek wordt in het eerste kwartaal van 2024 verwacht.