Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Nijboer en Beckerman over de extra belasting van woningcorporaties met betrekking tot schadevergoedingen

Antwoord van Staatssecretaris Van Rij (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst),
mede namens de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 29 november
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 381.

Vraag 1 en 2

Bent u ermee bekend dat woningcorporaties in Groningen hogere winstbelasting moeten
betalen vanwege schadevergoedingen die zij ontvangen voor mijnbouwschade?

Vindt u dit ook niet onrechtvaardig? Waarom wordt schadevergoeding ineens belast?

Antwoord 1 en 2

De slachtoffers van de gaswinning, waaronder ook huurders en woningcorporaties, hebben
al veel te veel negatieve gevolgen van de gaswinning moeten ervaren. Een schadevergoeding
pakt voor woningcorporaties echter fiscaal neutraal uit. De schadevergoeding wordt
in de fiscale winstbepaling betrokken. De uitgaven voor het herstel die de woningcorporatie
maakt worden ten laste gebracht van de fiscale winst. Zo wordt (over meerdere jaren
bezien) een fiscaal neutrale situatie bereikt. Voor alle ondernemingen geldt dat het
bedrag van de voordelen die, onder welke naam en in welke vorm ook, worden verkregen
tot de fiscale winst behoren. In algemene zin geldt dan ook dat subsidies of schadevergoedingen
die worden verstrekt ten behoeve van de exploitatie van de onderneming tot de fiscale
winst behoren. Dat geldt niet alleen ingeval een woningcorporatie een schadevergoeding
ontvangt voor mijnbouwschade, maar ook bij andere lichamen die belastingplichtig zijn
voor de vennootschapsbelasting (Vpb) bij brand, een ongeluk en dergelijke, waarbij
de derde die de schade heeft veroorzaakt of een verzekeringsmaatschappij de schade
vergoedt. Bovendien gelden voor woningcorporaties sinds de invoering van de integrale
Vpb-plicht dezelfde regels als voor andere belastingplichtigen in de Vpb. Ook voor
andere belastingplichtigen geldt de hoofdregel dat een schadevergoeding tot de winst
behoort. Het betreft hier de toepassing van de reguliere regels omtrent het bepalen
van de fiscale winst, die voor alle vennootschapsbelastingplichtige lichamen gelden
en daarmee ook voor woningcorporaties.

Ingeval alle schade wordt vergoed, zal er voor de fiscale winstbepaling per saldo
geen winst of verlies in ogenschouw worden genomen. Tegenover de vergoeding staan
namelijk kosten die worden gemaakt voor het herstellen van de schade. Indien een woningcorporatie
in een bepaald jaar een hogere fiscale winst behaalt als gevolg van een ontvangen
schadevergoeding en daarmee mogelijk over dat jaar meer vennootschapsbelasting is
verschuldigd, wordt dit in andere jaren juist gecompenseerd met een lagere fiscale
winst (als gevolg van de kosten die gemaakt moeten worden) en leidt dit tot een overeenkomstig
lagere vennootschapsbelasting. Indien de vergoeding ziet op kosten die in latere jaren
zullen worden gemaakt, kan binnen de kaders van het in de fiscale winstsfeer geldende
beginsel van goed koopmansgebruik1 voor de vergoeding een passiefpost (transitorische post of – onder voorwaarden –
een voorziening) worden gevormd. De daadwerkelijke kosten dienen dan ten laste van
deze passiefpost te komen.

Vraag 3, 4 en 5

Bent u bereid hier wat aan te doen door de schadevergoedingen niet te belasten dan
wel door de corporaties voor de extra winstbelasting de komende jaren blijvend te
compenseren? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid de vergoedingen op een of andere wijze te defiscaliseren?

Vindt u dit niet ook een voorbeeld van weer een procedurele ellende waar in dit geval
corporaties doorheen moeten?

Antwoord 3, 4 en 5

Het kabinet ziet geen aanleiding om de vergoedingen op een of andere wijze te defiscaliseren
dan wel te voorzien in een compensatie voor woningcorporaties. In het geval alle schade
wordt vergoed, is er – kort gezegd – fiscaal per saldo geen winst of verlies. Indien
een woningcorporatie in een bepaald jaar een hogere fiscale winst behaalt ten gevolge
van een ontvangen schadevergoeding en daarmee mogelijk over dat jaar meer vennootschapsbelasting
is verschuldigd, wordt deze in andere jaren gecompenseerd met een lagere fiscale winst
en dienovereenkomstig lagere vennootschapsbelasting. Gelet op deze evenwichtige uitwerking
voor de belastingheffing ziet het kabinet geen aanleiding om een uitzondering te maken
op de hoofdregel dat de vergoeding belast is.

Vraag 6 en 7

Klopt het dat het gaat om groot geld, ongeveer 135 miljoen, waarvan 115 miljoen onder
de winstbelasting valt?

Hoeveel geld zouden corporaties daarvan precies moeten ophoesten?

Antwoord 6 en 7

In de regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 8 juli
20212 staat dat bij een toekomstbestendig Groningen een woningvoorraad hoort die in goede
staat is en voorbereid is op een duurzame energievoorziening. Mede om die reden is
voor woningcorporaties met bezit buiten het versterkingsprogramma € 135 miljoen beschikbaar
gesteld. Dit bedrag is bedoeld als subsidie aan woningcorporaties in het aardbevingsgebied
in de provincie Groningen ten behoeve van een tegemoetkoming aan hun huurders en verduurzaming,
onderhoud en verbetering van hun bezit. Dit bedrag kan deel uitmaken van de fiscale
winst van woningcorporaties. Van de € 135 miljoen is een bedrag van € 750 per huurder
bedoeld als tegemoetkoming.

Vraag 8

Zijn er ook andere voorbeelden in het effectgebied waarbij schadeloosstelling wordt
belast? Zo ja, hoe wordt hiermee omgegaan?

Antwoord 8

Indien vraagstellers doelen op schadeloosstelling naar aanleiding van schade door
gaswinning geldt dat eventuele fiscale gevolgschade wordt vergoed door het IMG (Instituut
Mijnbouwschade Groningen). Een schadevergoeding van het IMG mag namelijk niet tot
gevolg hebben dat een bewoner netto niets aan de schadevergoeding heeft doordat de
bewoner toeslagen of uitkeringen verliest door het overschrijden van vermogensgrenzen.
Verder geldt de fiscale behandeling zoals omschreven onder antwoorden 1 en 2, en 3,
4 en 5. Deze fiscale behandeling van schadevergoedingen geldt ook bij andere schadeveroorzakende
feiten, zoals brand, een ongeluk en dergelijke, waarbij de derde die de schade heeft
veroorzaakt of een verzekeringsmaatschappij de schade vergoedt.

Vraag 9

Wilt u voorkomen dat corporaties en daarmee de Groningse huurders worden van dit bizarre
regime?

Antwoord 9

Zoals uit het voorgaande blijkt gelden hier de reguliere regels omtrent het bepalen
van de fiscale winst die voor alle vennootschapsbelastingplichtige lichamen gelden
en dus ook voor woningcorporaties. In het geval de schadevergoeding voor alle schade
wordt vergoed, zou dat niet moeten leiden tot een extra Vpb-druk voor de woningcorporaties
over de jaren bezien waarin de vergoeding wordt ontvangen en de kosten worden gemaakt.
De fiscaliteit leidt dus niet tot een nadeel voor de woningcorporaties of de huurders.
Daarbij is, van de € 135 miljoen, ook een bedrag bestemd voor huurders, dus zij profiteren
hier direct van.