Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over de coronapersconferenties van het kabinet

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 24 oktober
2023).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel «Veel te veel technocratie, daar in Den Haag»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Kunt u reflecteren op de analyse van de drie wetenschappers in het artikel die de
coronapersconferenties onder de loep namen, die zeggen dat die onderhevig waren aan
«hardnekkige technocratische framing»? Bent u het daar, in retrospectief, mee eens?

Zo ja, onderkent u dan dus ook dat het kabinet – bewust – met veel te grote stelligheid
een wetenschappelijke waarheid rondom de coronamaatregelen en de coronavaccinaties
heeft gecreëerd, die er helemaal niet was? Waarom heeft het kabinet zich bediend van
deze communicatiestrategie? Zo nee, waarom is dat volgens u niet zo? Kunt u een uitgebreide
uiteenzetting geven?

Antwoord 2 en 3

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) gaat in zowel zijn eerste als tweede deelrapport
over de aanpak van de coronacrisis uitgebreid in op de overheidscommunicatie en persconferenties
van het kabinet. De kabinetsreacties op beide deelrapporten reflecteren uitgebreid
op de lessen die daaruit zijn getrokken.2

Vraag 4

Onderkent u dat door deze manier van communiceren en het schermen met «de wetenschap»
als waarheid, de informatievoorziening naar – en beeldvorming van burgers over het
coronabeleid en de coronavaccinaties zeer sterk en feitelijk onjuist beïnvloed is
en dat zij daarmee dus actief verkeerd zijn voorgelicht door het kabinet? Zo nee,
waarom is dat volgens u niet zo? Waarom bent u van mening dat de burger wel eerlijk
is geïnformeerd, terwijl bewust (wetenschappelijke) informatie voor hen is achtergehouden?

Antwoord 4

Nee, ik onderken de stellingname in deze vraag niet. Naarmate er nieuwe wetenschappelijke
inzichten bekend werden, is dit open en transparant in de publiekscommunicatie verwerkt.

Vraag 5

Onderkent u dat de informatie en de beeldvorming die door het kabinet tijdens de persconferenties
werd verspreid zeer belangrijk is geweest voor het draagvlak voor de coronamaatregelen
en de bereidheid van mensen om zich te laten vaccineren tegen COVID-19? Zo ja, onderkent
u dan dus ook dat als het kabinet minder stellig een wetenschappelijke waarheid had
verkondigd, het coronabeleid waarschijnlijk veel minder goed was geaccepteerd en veel
minder mensen zich hadden laten vaccineren? Hoe heeft dit meegewogen in de communicatiestrategie
van het kabinet?

Antwoord 5

De persconferenties hadden tot doel om een breed publiek te informeren en waren daarmee
een belangrijk middel om draagvlak te creëren voor de beleidskeuzes. Feitelijke informatie
is en blijft het fundament van alle overheidscommunicatie. Daarnaast wordt ook aandacht
besteed aan het zo effectief mogelijk overbrengen van die feitelijke informatie.

Vraag 6

Onderkent u dat het kabinet «de wetenschap» en wetenschappers, zoals leden van het
Outbreak Management Team (OMT), bewust en op een onjuiste manier heeft ingezet (onder
andere bij de persconferenties) voor een agenda die niet wetenschappelijk en medisch,
maar voor een groot deel politiek gestuurd was? Kunt u uitleggen wat hiervoor de beweegredenen
waren en vindt u niet dat deze wetenschappers hiermee onterecht een te grote verantwoordelijkheid
voor het coronabeleid in hun schoenen geschoven kregen, terwijl deze aan het kabinet
toebehoorde?

Antwoord 6

Nee, ik onderken de stellingname in deze vraag niet. Het Outbreak Management Team
(OMT) was één van de adviseurs van het kabinet ten tijde van de coronapandemie. Hun
medisch-wetenschappelijke adviezen lagen mede ten grondslag aan de gemaakte beleidskeuzes.
Om de gemaakte beleidskeuzes te kunnen onderbouwen, is ook verwezen naar deze adviezen.
Het is mijn verantwoordelijkheid om helder te communiceren over de inhoud van het
advies en het besluit dat op basis van het advies genomen is. De persconferenties
hadden tot doel om mensen te informeren.

Vraag 7

Realiseert u zich dat heel veel mensen ervan uitgaan dat de overheid hen voorziet
van accurate en volledige informatie, dat zij op de overheid vertrouwen om hen eerlijk
voor te lichten in tijden van crisis en dat de overheid daarmee dus een grote verantwoordelijkheid
draagt om informatie te verspreiden die eerlijk en (op dat moment) feitelijk juist
is? Vindt u dat de overheid deze verantwoordelijkheid heeft genomen, of had de communicatie
achteraf gezien wat u betreft anders gemoeten?

Antwoord 7

Dat realiseer ik mij terdege. Daarom is en blijft feitelijke en wetenschappelijk gefundeerde
informatie het fundament van alle overheidscommunicatie. Voor een reflectie op de
geleerde lessen verwijs ik u naar de kabinetsreactie op de deelrapporten van de OvV
(zie mijn antwoord op vraag 2 en 3).

Vraag 8

Kunt u uitleggen waarom het kabinet stelselmatig heeft volgehouden dat de coronavaccinaties
«de enige uitweg» uit de coronacrisis waren en «de wetenschap» als onderbouwing en
bewijs daarvoor aanvoerde, terwijl diezelfde wetenschap ook liet zien dat er met betrekking
tot de effectiviteit van de coronavaccins om verspreiding van het SARS-COV-2-virus
te voorkomen en bescherming tegen dit virus te bieden, nog maar weinig met enige zekerheid
te zeggen viel? Waarom heeft het kabinet niet open en eerlijk gecommuniceerd over
de vele wetenschappelijke onzekerheden en onduidelijkheden met betrekking tot de coronavaccins
en mensen daarmee actief belangrijke informatie onthouden, op basis waarvan zij een
beslissing moesten nemen over het wel of niet ondergaan van een (experimentele) medische
interventie en de daarbij behorende risico’s?

Antwoord 8

Zie mijn antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid Van Haga (Groep Van Haga)
van 6 juli 2022.3

Vraag 9

Aangezien er geen wetenschappelijke zekerheden waren over de effectiviteit van de
coronamaatregelen en de coronavaccinaties, maar in ieder geval wel (wetenschappelijk)
duidelijk was dat bepaalde (gezondheids)risico’s aan deze interventies waren verbonden,
waarom heeft het kabinet er dan voor gekozen om bewust en actief deze risico’s te
nemen, daar mensen niet transparant over te informeren en bovendien niet uit te leggen
dat de beleidskeuzes die werden gemaakt uiteindelijk een politieke afweging en verantwoordelijkheid
waren, in plaats van een «wetenschappelijke»?

Antwoord 9

Zie mijn antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid Van Haga van 13 oktober
20224 en 31 mei jl.5

Vraag 10

Kunt u uitleggen waarom het kabinet, nu de coronacrisis voorbij is, plotseling niet
meer «de wetenschap» als leidraad neemt en weigert te onderkennen dat die wetenschap
inmiddels in toenemende mate laat zien dat het coronabeleid en de maatregelen niet
effectief waren en veel schade hebben aangericht en dat de mRNA-coronavaccinaties
mogelijk hebben geleid en nog zullen (kunnen) leiden tot (ernstige) gezondheidsschade?

Antwoord 10

Ik neem nadrukkelijk afstand van de stellingname dat het kabinet de wetenschap niet
meer als leidraad zou nemen. Het door de indiener geschetste beeld dat wetenschappelijk
onderzoek in toenemende mate zou uitwijzen dat de coronamaatregelen en de COVID-19-vaccins
niet effectief en zelfs schadelijk zijn geweest, is misleidend. Ik ben hier in de
beantwoording van voorgaande schriftelijke vragen van het lid Van Haga al meermaals
uitgebreid op ingegaan.