Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Michon-Derkzen over het bericht 'Na tientallen vrouwen, willen nu ook IS-mannen terugkeren naar Nederland'

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 17 oktober
2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Na tientallen vrouwen, willen nu ook IS-mannen terugkeren
naar Nederland»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Aangezien er volgens de laatste voortgangsbrief op dit moment 25 mannelijke uitreizigers
vastzitten in Koerdisch Syrië is de vraag: zijn deze 25 mannen berecht? Hebben zij
allen een dubbele nationaliteit? Is bij u bekend of zij vóór maart 2017 uitgereisd
zijn?

Kunt u aangeven of er op dit moment zaken lopen van verdachten met een Nederlandse
nationaliteit? Zo ja, hoeveel?

Antwoord 2 en 3

In de vierde rapportage uitreizigers van 15 mei jl.2 is aangegeven dat er nog 25 volwassenen in Syrisch-Koerdische opvangkampen of detentie
in de regio verblijven. Volgens de publieke cijfers van de AIVD is dit aantal op 30 september
2023 nog onveranderd.3 Deze 25 volwassenen betreffen zowel mannen als vrouwen.

In algemene zin kan ik ten aanzien van de strafrechtelijke onderzoeken aangeven dat
het Openbaar Ministerie tegen alle onderkende uitreizigers een strafrechtelijk onderzoek
is gestart. Daarvan heeft in de meeste gevallen de strafrechtelijke vervolging geen
(inhoudelijke) aanvang genomen. Een aantal uitreizigers dat vastzit in Syrisch-Koerdische
opvangkampen of detentie is in een eerder stadium bij verstek – dus buiten aanwezigheid
van de verdachte – veroordeeld door de rechtbank. Er lopen op dit moment ook een tweetal
hoger beroepzaken van uitreizigers die vastzitten. Deze hoger beroepzaken zijn voor
onbepaalde tijd aangehouden, in verband met het aanwezigheidsrecht van de verdachte.
Een uitreiziger die vastzit is onherroepelijk veroordeeld.

Ten aanzien van de nationaliteit kan ik aangeven dat een deel van de uitreizigers
die zich op dit moment nog in de regio bevindt, een dubbele nationaliteit heeft. Van
een deel van hen is het Nederlanderschap op basis van artikel 14, vierde lid, van
de Rijkswet op het Nederlanderschap ingetrokken. Bij de overige uitreizigers is intrekking
van het Nederlanderschap op dit moment (nog) niet mogelijk.

Het merendeel van de 25 uitreizigers in Syrisch-Koerdische opvangkampen of detentie
is voor maart 2017 uitgereisd.

Zoals u begrijpt kan ik, mede omwille van AVG, verder niet ingaan op individuele casuïstiek.

Vraag 4

Wat doet Nederland om het bewijs tegen deze terrorismeverdachten zeker te stellen?

Antwoord 4

Internationale bewijsvergaringsmechanismen spelen een cruciale rol in het verzamelen
van bewijsmateriaal van terroristische en internationale misdrijven en dragen bij
aan het voorkomen van straffeloosheid. Nederland steunt internationale bewijsvergaringmechanismen
zoals het International, Impartial and Independent Mechanism (IIIM) en het UN Investigative
Team to Promote Accountability for Crimes Committed by Da’esh/ISIL (UNITAD).

Vraag 5

Bent u het met de stelling eens dat er voor terroristische daden een stevige straf
past? Wanneer komt het het wetsvoorstel verhoging strafmaat deelname aan een terroristische
organisatie naar de Kamer?

Antwoord 5

Alhoewel het uiteraard aan de rechter is om in een individuele strafzaak een passende
en geboden straf op te leggen, ben ik in algemene zin van mening dat plegers van terroristische
misdrijven inderdaad stevig gestraft dienen te worden. In dit verband acht ik het
van belang te melden dat een voorstel tot verhoging van het strafmaximum voor deelname
aan een terroristische organisatie (artikel 140a van het Wetboek van Strafrecht) van
15 naar 20 jaar in voorbereiding is. Naar verwachting wordt dit wetsvoorstel voor
het einde van het jaar aan uw Kamer gezonden.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat u conform de motie-Laan-Geselschap (Kamerstuk 29 754, nr. 512) de Kamer vooraf betrekt als er voornemens zijn ten aanzien van het terughalen van
Syriëgangers?

Antwoord 6

Conform motie wordt, net als bij eerdere politieke besluiten met betrekking tot het
mogelijk overbrengen van uitreizigers naar Nederland4 en operaties waarbij uitreizigers daadwerkelijk naar Nederland zijn overgebracht5, uw Kamer hiervan in kennis gesteld.

Vraag 7 en 8

Deelt u de mening dat in alle zaken van uitreizigers het Openbaar Ministerie (OM)
nadrukkelijk zou moeten overwegen om naast een forse celstraf ook een Gedragsbeïnvloedende
en Vrijheidsbeperkende Maatregel (GVM) uit de Wet langdurig toezicht te eisen, zodat
wanneer de rechter deze maatregel oplegt levenslang toezicht mogelijk is?

Hoe vaak heeft het OM tot nu toe een maatregel op grond van de Wlt geëist in zaken
waarin Islamitische Staat (IS)-uitreizigers terecht stonden en hoe vaak is zo’n maatregel
door de rechter opgelegd?

Antwoord op vraag 7 en 8

Of in een individuele strafzaak een gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel
geëist zal worden, is ter beoordeling aan het Openbaar Ministerie op basis van de
concrete omstandigheden van het geval. Of deze maatregel ook daadwerkelijk opgelegd
wordt, is uiteraard aan de rechter. Ik treed verder niet in deze beoordeling.

Zoals in de derde rapportage uitreizigers6 uiteen is gezet, laat de praktijk zien dat de gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende
maatregel als onderdeel van de Wet langdurig toezicht inmiddels in terrorismezaken
wordt geëist en opgelegd.

In de informatiesystemen van de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie wordt niet
geregistreerd of een dergelijke maatregel is geëist dan wel opgelegd in strafzaken
tegen uitreizigers, waardoor niet kan worden aangegeven hoe vaak deze maatregel is
opgelegd.