Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid van Nispen over een actieve sekte in Zeeland waar mensen worden misleid en waar miljoenen euro’s omgaan

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 18 september
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 3529.

Vraag 1

Bent u bekend met de activiteiten die worden ondernomen bij de sekte genaamd «Maerloo»,
actief in de gemeente Tholen in Zeeland?1

Antwoord 1

Ja, deze informatie is mij bekend.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat leden van deze sekte ook afstand hebben gedaan van persoonlijk
bezit aan deze sekte, zoals het pensioen, salaris en erfenissen?

Antwoord 2

Het staat mensen vrij om dat te doen, mits dit niet in strijd is met geldende wet-
en regelgeving.

Vraag 3

Hoe is het mogelijk dat deze sekte de vrijheid geniet om panden in het dorp op te
kopen waaronder de enige dorpskroeg?

Antwoord 3

Iedereen is vrij om panden te kopen, zolang bestaande wet- en regelgeving niet wordt
overtreden. Indien er sprake is van een rechtshandeling met de overheid zoals een
aanvraag van een Alcoholwetvergunning, en (een sterk vermoeden van) crimineel misbruik,
kan de Wet Bibob toegepast worden. Het doel hiervan is de integriteit van de overheid
te beschermen.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat ondanks het feit dat deze sekte al jaren in beeld is, door onder
andere het OM en de FIOM, deze nog steeds zo actief kan zijn?

Antwoord 4

Voor zover met deze vraagstelling wordt beoogd te informeren naar eventuele strafrechtelijke
maatregelen die zijn/worden getroffen jegens (leden van) Maerloo, merk ik op dat ik
mij hierover niet kan en mag uitlaten. In algemene zin wens ik te benadrukken dat
bij het vermoeden van het plegen van een strafbaar feit door (leden van) een vereniging
of stichting, hierop wordt geacteerd door politie en OM. Vanzelfsprekend hoeft dit
er niet toe te leiden dat gedurende het strafrechtelijk onderzoek, de activiteiten
van een vereniging of stichting (gedwongen) worden gestaakt.

Vraag 5

Wat vindt u van de conclusie van het FD dat er vertakkingen van deze sekte zijn in
het buitenland waardoor de financiële constructies alleen nog maar ingewikkelder zijn
geworden?

Antwoord 5

In principe staat het mensen vrij om afstand te doen van hun persoonlijke bezittingen
in binnen- en buitenland, zolang er geen toepasselijke wet- en regelgeving wordt overtreden.

Vraag 6

Bent u zich bewust van het feit dat dit slechts een van de velen sektes is die in
Nederland actief zijn, zo rond de 240 sektes, zoals recent onderzocht door Sonny Motké
en zoals blijkt uit de eerdere resultaten van het sektesignaal voordat het werd wegbezuinigd?2

Antwoord 6

Op eerdere Kamervragen van de leden Van Nispen (SP) en Kuiken (PvdA) over het ontbreken
van een meldpunt voor slachtoffers en familieleden van sektes, heb ik u geantwoord
dat het kabinet onderkent dat er in Nederland gesloten gemeenschappen zijn waarbinnen
misstanden, waaronder ook strafbare feiten, plaatsvinden3. Ik beschik niet over de exacte cijfers, omdat het niet wordt geregistreerd. Registratie
zou bemoeilijkt worden omdat er discussie bestaat over wat precies een sekte is.

Vraag 7

Bent u het eens met de uitspraak dat sektes ook een groot risico meebrengen van misbruik
of misdrijven achter gesloten deuren omdat slachtoffers zich vaak niet vrij voelen
een melding te doen?

Antwoord 7

In zijn algemeenheid geldt dat slachtoffers drempels kunnen ervaren bij het doen van
een melding over delicten die hen zijn overkomen. Schuld en schaamte spelen daarbij
een belangrijke rol. Ook kan er sprake zijn van bekendheid met daders waardoor slachtoffers
terughoudend zijn om een melding of aangifte te doen. In een groepering die als sekte
wordt bestempeld, hoeft niet per definitie sprake te zijn van misstanden of strafbare
feiten. Het is wel voorstelbaar dat een dwingende groepscultuur met een gesloten karakter
voornoemde drempels verhoogt. Verder wil ik nogmaals benoemen4 dat het gebruik van de term «sekte» weliswaar gangbaar is, maar niet altijd recht
lijkt te doen aan de onderlinge verscheidenheid van dergelijke groeperingen waarbinnen
misstanden kunnen voorkomen als beïnvloeding, manipulatie, dwang, fraude, uitbuiting
(financiële, arbeids- of seksuele uitbuiting).

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat dit soort verhalen de noodzaak van een meldpunt sektesignalen
onderstreept?

Antwoord 8

Slachtoffers en hun naasten hebben baat bij een herkenbare plek in de hulpverlening.
Een plek waar ze laagdrempelig via telefoon en chat en desgewenst anoniem terecht
kunnen. En waar als zij dat willen zij ook kunnen worden doorverbonden met gespecialiseerde
hulpverlening of in contact kunnen worden gebracht met de politie. Binnen het bestaande
hulpaanbod zijn organisaties die in beginsel in deze behoeften voorzien. Organisaties
als Slachtofferhulp Nederland of Fier kunnen ondersteuning bieden bij de verwerking
en het herstel van leed dat hen is aangedaan en doorverwijzen naar ggz-instellingen
die geestelijke gezondheidszorg bieden.

Wel is het nodig dat er voor slachtoffers van dwingende groepsculturen meer herkenbaarheid
komt en meer specialistische expertise wordt opgebouwd over de hulp aan slachtoffers
en hun naasten. Zoals toegelicht in mijn brief van 30 juni jongstleden5 loopt momenteel een verkenning bij welke bestaande organisatie en op welke wijze
de hulp steviger en meer herkenbaar kan worden ingebed. Zie ook het antwoord op vraag
12.

Vraag 9

Bent u het ermee eens dat de sekte-eenheid, politieagenten die gespecialiseerd zijn
in de sekte-aanpak, met de huidige drie mensen die dit ook niet fulltime doen, echt
veel te weinig is om een volledig beeld te krijgen van de problematiek van de sektes?

Antwoord 9

Er is binnen de politie geen sprake van een sekte-eenheid. Wanneer aangifte wordt
gedaan wordt dit naar gelang de feiten onderzocht door de afdeling met de benodigde
expertise, bijvoorbeeld de zedenrecherche in geval van seksueel misbruik.

Vraag 10

Wat vindt u van het feit dat in het buitenland wel sprake is van meldpunten, zoals
in België waar er zelfs sprake is van een sektecentrum dat ook behoorlijk succesvol
is?

Antwoord 10

Ik ben bekend met het Belgische kennisplatform Informatie- en Adviescentrum inzake
schadelijke sektarische organisaties. In voornoemde brief van 30 juni jongstleden6 geef ik aan dat ik het nuttig vind te verkennen in hoeverre werkbare elementen uit
het model dat het Belgische kennisplatform hanteert, bruikbaar zijn in de Nederlandse
context. Ik neem dat mee in de in de brief genoemde verkenning bij welke bestaande
organisatie en op welke wijze de hulp aan slachtoffers van dwingende groepsculturen
steviger en meer herkenbaar kan worden ingebed.

Vraag 11

Zijn er voldoende juridische mogelijkheden om sektes zoals deze aan te kunnen pakken
in Nederland?

Antwoord 11

Voor zover het gaat om strafrechtelijke mogelijkheden heb ik tot dusver geen signalen
uit de praktijk ontvangen dat opsporingsdiensten onvoldoende mogelijkheden hebben
om strafbare feiten adequaat aan te pakken. Mocht dit in de toekomst veranderen, dan
zal ik beoordelen of en zo ja welke gerichte stappen nodig zijn om de mogelijkheden
uit te breiden.

Vraag 12

Waarom is er nog steeds geen uitvoering gegeven aan de motie van Nispen en van Wijngaarden
om op zo kort mogelijke termijn te voorzien in een meldpunt voor slachtoffers van
sektes en hun familieleden binnen de bestaande structuur?7

Antwoord 12

Om de voorwaarden voor goede hulpverlening aan slachtoffers van sektes en hun familieleden
in kaart te brengen worden verkennende gesprekken gevoerd met ervaringsdeskundigen,
professionals, wetenschappers en hulporganisaties. Op basis van de inzichten uit deze
gesprekken wordt bezien bij welke organisatie en op welke wijze de hulp aan slachtoffers
van sekten steviger en meer herkenbaar kan worden ingebed. Het kabinet kiest nadrukkelijk
niet voor het oprichten van een nieuw meldpunt, omdat zo een organisatie onvoldoende
omvang heeft om effectief te zijn, niet kan putten uit bestaande samenwerkingsstructuren
en zorgt voor verdere versnippering van het zorglandschap. Het streven is uw Kamer
aan het einde van dit jaar te informeren over de wijze waarop de hulp aan slachtoffers
van sekten wordt georganiseerd. Voor nadere informatie verwijs ik u naar mijn brief
van 30 juni jongstleden8, waarin ik uw Kamer onder andere heb geïnformeerd over de stand van zaken van de
motie van Van Nispen en Van Wijngaarden.

Vraag 13

Wat kunt u nog meer doen om het beleid te versterken om sektes effectiever aan banden
te kunnen leggen?

Antwoord 13

Wanneer sprake is van strafbare feiten kan er aangifte worden gedaan. Ik ben ervan
overtuigd dat onze opsporingsdiensten en autoriteiten voldoende in staat zijn om strafbare
feiten aan te pakken. Mochten er in de toekomst signalen binnenkomen dat beleids-
of wetgevingswijzigingen nodig zijn, dan zal ik dit uiterst serieus nemen.