Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Erkens over het feit dat verschillende energieleveranciers mensen met zonnepanelen nu extra laten betalen via allerlei omwegen

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 12 september 2023). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 3500.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat verschillende energieleveranciers mensen met
zonnepanelen nu extra laten betalen via allerlei omwegen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat dit soort praktijken acceptabel zijn? Zo nee, wat gaat u eraan
doen? Gaat u in gesprek met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) hierover?

Antwoord 2

Het is voor consumenten belangrijk dat de regels duidelijk, eerlijk en transparant
zijn. Daarom wil ik de aanpassing van de regels met betrekking tot de teruglevering
van zelf opgewekte zonne-energie in één keer goed regelen door een redelijke, minimale
terugleververgoeding in te stellen. Hiertoe ligt er een wetsvoorstel voor de afbouw
van de salderingsregeling in de Eerste Kamer, dat de Tweede Kamer dit voorjaar heeft
aangenomen. Ik vind het jammer dat energieleveranciers vooruitlopen op de uitkomst
van dit wetgevingsproces door eigenstandig een aparte kostenpost in te voeren voor
mensen met zonnepanelen.

Ik heb reeds over de introductie van deze nieuwe kostenpost door energieleveranciers
contact gehad met de ACM. De ACM heeft aangegeven dat het in rekening brengen van
extra kosten voor mensen met zonnepanelen op basis van de huidige wetgeving niet verboden
is. Deze kosten dienen echter wel op werkelijke kosten te zijn gebaseerd en leveranciers
mogen geen onredelijk hoge winsten maken door de invoering van zulk soort kostenposten.
De ACM kan toezien op de redelijkheid hiervan en is daarbij onafhankelijk in haar
uitoefening van dit toezicht. Het staat leveranciers verder vrij om bepaalde contracten
niet aan te bieden aan mensen met zonnepanelen. Leveranciers zijn wel verplicht om
aan iedereen levering volgens een modelcontract met variabele tarieven aan te bieden.

Tot slot merk ik op dat het toevoegen van een kostenpost voor zonnepanelen verder
gaat dan een «gewone» wijziging van het tarief, omdat er een nieuwe prijscomponent
aan de contracten wordt toegevoegd. Een dergelijke wijziging kan niet worden doorgevoerd
zonder dat de voorwaarden zijn aangepast, en de consument daarmee vooraf instemt na
goed geïnformeerd te zijn. De consument krijgt bij een dergelijke wijziging de mogelijkheid
om over te stappen naar een andere leverancier.

Vraag 3

Wat denkt u dat dit soort praktijken doen met het draagvlak onder Nederlandse huishoudens
voor de aanschaf van zonnepanelen?

Antwoord 3

Ik vind het belangrijk dat zonnepanelen aantrekkelijk blijven. Mensen met zonnepanelen
wekken zelf duurzame energie op en dragen hierdoor bij aan de energietransitie. Ik
hecht er dus aan dat zonnepanelen een goede investering blijven waarbij voor zowel
de mensen die deze stap al hebben gemaakt als voor de mensen die overwegen om deze
stap te maken een redelijke terugverdientijd geldt. Daartoe dient de consument voor
de zelf opgewekte elektriciteit een eerlijk bedrag te krijgen van de leverancier.
Hierom ligt er een wetsvoorstel in de Eerste Kamer die een redelijke minimale terugleververgoeding
garandeert, conform het aangenomen amendement Erkens2.

Zoals eerder aangegeven is het in rekening brengen van kosten voor klanten met zonnepanelen
niet verboden op basis van de huidige wetgeving, mits dit de werkelijke kosten weerspiegelt.
Het staat de consument met zonnepanelen overigens vrij om bij een dergelijke contract
wijziging over te stappen naar een andere leverancier die gunstigere voorwaarden biedt.

Vraag 4

Wat doet het invoeren van een boete of het hanteren van kortere contracten met de
terugverdientijd van zonnepanelen? Hoe worden consument nu volledig geïnformeerd over
hun keuze?

Antwoord 4

Als zonnepaneelbezitters te maken krijgen met extra kosten die gerelateerd zijn aan
het terugleveren, dan zal dit een negatief effect hebben op de terugverdientijd. Met
hoeveel de terugverdientijd zal stijgen is afhankelijk van de specifieke situatie
van de zonnepaneelbezitter. MilieuCentraal heeft berekend wat de gevolgen zijn van
de terugleverkosten van de leverancier Vandebron voor de terugverdientijd3. Bij een gemiddelde situatie (jaarverbruik: 3.255 kWh, opwek: 3.500 kWh) zorgen de
terugleverkosten voor een stijging van de terugverdientijd van 7 naar 10 jaar. Dit
gaat er vanuit dat deze consument bij Vandebron blijft. Hoewel deze berekening is
gebaseerd op allerlei onzekere aannames, geven ze een beeld van de impact van dergelijke
terugleverkosten.

Het is van belang dat de consument voldoende informatie heeft over wat hem wordt aangeboden,
zodat dit aanbod vergeleken kan worden met het aanbod van de andere aanbieders. Energieleveranciers
moeten bij het doen van een aanbod dus transparant zijn over de kosten en een aanbod
op maat geven die de verwachte jaarlijkse kosten weerspiegelt.

Ik vind het belangrijk dat de regels duidelijk, eerlijk en transparant zijn voor iedereen
met zonnepanelen. Hierom hecht ik eraan dat het wetsvoorstel voor de afbouw van de
salderingsregeling snel wordt behandeld. In dat geval weten de consumenten waar ze
aan toe zijn en kunnen ze een goede afweging maken over het al dan niet investeren
in zonnepanelen en over bij welke leverancier een contract af te sluiten.

Vraag 5

Hoe kan het zo zijn dat de regering stevig inzet op het laten terugkeren van meerjaarscontracten
door het verhogen van de overstapboete terwijl bepaalde energieleveranciers zonnepaneeleigenaren
in meer onzekere contracten duwen? Vindt u dit gewenst? Zo nee, bent u bereid het
aanbod van meerjarencontracten aan alle consumenten te verplichten bij energieleveranciers?

Antwoord 5

Sinds 1 juni zijn de regels ten aanzien van de hoogte van de opzegvergoeding bij voortijdig
opzeggen door klanten met een energiecontract met een vast tarief gewijzigd door de
ACM. De wijzigingen zorgen ervoor dat de opzegvergoeding beter aansluit bij het verlies
van de energieleverancier bij voortijdig opzeggen. Hierdoor lopen energieleveranciers
minder risico bij het aanbieden van energiecontracten met vaste tarieven en kunnen
zij dit type contract ook scherper prijzen. De nieuwe regels ten aanzien van de hoogte
van de opzegvergoeding verplichten energieleveranciers er niet toe om energiecontracten
met vaste tarieven aan te bieden. Het staat de leverancier dus vrij om bepaalde contracten,
zoals energiecontracten met vaste tarieven, niet aan te bieden aan huishoudens met
zonnepanelen.

Leveranciers zijn verplicht om aan consumenten, naast eventuele andere vrije contractvormen,
levering volgens een modelcontract met variabele tarieven aan te bieden. Een extra
kostenpost voor klanten met zonnepanelen is niet toegestaan in het modelcontract.
Leveranciers zullen dus altijd een contract aan moeten bieden zonder deze extra kosten.
Als klanten het niet eens zijn met het betalen van extra kosten voor terugleveren,
dan kunnen ze het modelcontract afsluiten of overstappen naar een andere leverancier.
Bij een dergelijke wijziging van een lopend contract kan de consument altijd zonder
opzegvergoeding overstappen. Ik ben voornemens om in de Energiewet te regelen dat
energieleveranciers, naast het bestaande modelcontract met variabele tarieven, ook
een modelcontract met vaste tarieven moeten aanbieden, ongeacht of de consument zonnepanelen
heeft of niet.

Vraag 6

Hoe kan het dat er voor commerciële zonnestroomproducenten gewerkt wordt met meerjarige
zekerheid, onder andere via de SDE-regelingen, terwijl huishoudens met zonnepanelen
in meer onzekerheid gestort worden via dit soort praktijken? Vindt u dit consistent?

Antwoord 6

Ik vind het belangrijk dat er ook voor de consumenten heldere en eenduidige spelregels
zijn met betrekking tot het terugleveren van zelf opgewekte energie middels zonnepanelen.
Het wetsvoorstel voor de afbouw van de salderingsregeling regelt voor alle consumenten
en leveranciers dat er een redelijke minimale terugleververgoeding geldt voor de zelf
opgewekte zonne-energie die aan het net teruggeleverd wordt. Ik hecht eraan dat het
wetsvoorstel daarom snel wordt behandeld, om te zorgen voor consistente regels voor
alle leveranciers en afnemers.

Vraag 7

Deelt u de mening dat dit wederom een signaal is dat de consumentenbescherming en
het toezicht daarop op de energiemarkt versterkt moet worden?

Antwoord 7

Ja. De Energiewet die inmiddels bij uw Kamer in behandeling is, biedt daarvoor ook
verschillende aanknopingspunten. Ik vind daarnaast dat de ACM in korte tijd binnen
de bestaande regels reeds een belangrijke intensivering van het toezicht op de markt
gerealiseerd heeft. Ik hecht er belang aan dat de ACM als onafhankelijke toezichthouder
ook de komende jaren stevig en proactief moet kunnen ingrijpen om consumenten te beschermen,
waar zij dat nodig acht. Voor een verdere toelichting hierop verwijs ik graag naar
mijn recente Kamerbrief4 waarin uitgebreid wordt ingegaan op de motie van de leden Erkens en Bontenbal5 die verzoekt om onderzoek te doen naar het inrichten van toezicht op de energiemarkt.