Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele JBZ-Raad van 20 en 21 juli 2023 (migratieonderwerpen)(Kamerstuk 32317-845)

Nr. 849 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 31 augustus 2023

De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Ministers van Justitie en veiligheid en voor Rechtsbescherming en
de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over de brief van 13 juli 2023 over
de geannoteerde agenda informele JBZ-Raad van 20 en 21 juli 2023 (Kamerstuk 32 317, nr. 845) en over verslag van de formele JBZ-Raad van 8-9 juni 2023 (Kamerstuk 32 317, nr. 842).

De vragen en opmerkingen zijn op 17 juli 2023 aan de Ministers van Justitie en Veiligheid
en voor Rechtsbescherming en de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid voorgelegd.
Bij brief van 29 augustus 2023 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Kat

De adjunct-griffier van de commissie, Meijer

Inhoudsopgave

blz.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

2

•

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

2

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda voor de informele Raad Justitie en Binnenlandse Zaken op 20 en 21 juli 2023
(Kamerstuk 32 317, nr. 845). Zij hebben hierover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de VVD-fractie lezen dat op 21 juni 2023 de Raadsposities op de ontwerpverordeningen
voor de verzameling en overdracht van Advance Passenger Information (API) voor grensbewakings-
en rechtshandhavingsdoeleinden zijn aangenomen. Kan de Staatssecretaris toelichten
op welke manier het voorstel API Grensbewaking illegale migratie tegengaat? Hoe groot
zal de impact op illegale migratiestromen naar verwachting zijn, wanneer het voorstel
wordt aangenomen en geïmplementeerd?

De leden van de VVD-fractie zijn verheugd te lezen dat door Nederlandse inzet het
mogelijk is API-gegevens langer te bewaren ten behoeve van de bestrijding van illegale
migratie. Daarentegen is het teleurstellend dat het niet is gelukt de reikwijdte van
het API Grensbewakingsvoorstel naar uitgaande vluchten en intra-Schengen vluchten
uit te breiden. Kan de Staatssecretaris toelichten op welke andere manier er alsnog
meer controle kan komen op uitgaande vluchten en intra-Schengen vluchten? Kan de Staatssecretaris
toelichten op welke wijze hierin samengewerkt kan worden tussen lidstaten? Op welke
wijze kan straks informatiedeling plaatsvinden?

Antwoord

API-gegevens worden aan het einde van de instapcontroles, dus voordat het vliegtuig
naar bijvoorbeeld Nederland vertrekt, verzameld en verzonden. API betreft geen grenscontrole
op zich, maar verbetert het informatiebeeld aan de voorkant van het proces en dat
is handig in het kader van informatiegestuurd optreden. Het stelt de grensbewakingsautoriteiten,
in dit voorbeeld de KMar, in staat om voor aankomst in Nederland na te gaan of er
mensen aan boord zijn die nadere aandacht behoeven. Het gaat bijvoorbeeld om passagiers
zonder geldige reisdocumenten of passagiers die om andere redenen niet aan de toegangsvereisten
voldoen, bijvoorbeeld omdat ze gesignaleerd staan in opsporingsregisters. Op basis
van de informatie uit API kan de KMar zich binnen de bestaande wet- en regelgeving
beter richten op de reizigers die ze graag wil controleren. Door vóór aankomst over
passagiersgegevens te beschikken, heeft de KMar meer tijd en mogelijkheden om hierop
te anticiperen. Op basis van het nieuwe voorstel moeten luchtvaartmaatschappijen deze
gegevens automatisch verzamelen vanuit de machinaal leesbare zone (MRZ) van reisdocumenten,
waardoor de data van zeer hoge kwaliteit is. Grensbewakingsautoriteiten kunnen daarmee
efficiënter worden ingezet en effectiever optreden tegen bijvoorbeeld mensensmokkel,
mensenhandel, fraude met paspoorten en andere zaken die samenhangen met illegale immigratie
en verstoring van de openbare orde.

Onder de bestaande API-richtlijn is het aan de lidstaten zelf over gelaten om een
verplichting op te leggen aan de luchtvaartmaatschappijen om API-gegevens aan te leveren
bij de grensbewakingsautoriteiten en de wijze waarop. Als gevolg wordt op dit moment
niet elke luchtvaartpassagier die de buitengrenzen van het Schengengebied overgaat,
gecontroleerd met API-gegevens. Dit heeft niet alleen nadelige gevolgen voor het EU-grensbeheer,
maar ondermijnt ook het gebruik van API-gegevens voor het tegengaan van illegale migratie
en voor rechtshandhavingsdoeleinden. Door alle lidstaten en de daarin opererende luchtvaartmaatschappijen
een rechtstreekse verplichting met uniforme regels op te leggen om de API-gegevens
van alle luchtvaartpassagiers die de Schengenbuitengrenzen overgaan te controleren,
draagt het nieuwe voorstel voor API Grensbewaking bij aan het opsporen van illegale
migratie. API-gegevens kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het verifiëren van
de nationaliteit, identiteit en reisroute van personen die asiel aanvragen op de luchthaven.
In de Raadspositie is op verzoek van Nederland ruimte geboden voor uitzonderlijke
gevallen waarbij het nodig is voor grensbewakingsautoriteiten om API-gegevens langer
te bewaren ten behoeve van de bestrijding van illegale migratie. Dit kan bijvoorbeeld
het geval zijn wanneer API-gegevens gebruikt moeten worden wanneer iemand zijn reisdocumenten
op de luchthaven heeft kwijtgemaakt.

De verzameling van API-gegevens voor grensbewakingsdoeleinden blijft in de Raadspositie
beperkt tot vluchten naar het grondgebied van de EU en Schengen vanuit derde landen.
Het voorstel voor de verordening, zoals overeengekomen in de Raadspositie, biedt helaas
dan ook geen nieuwe mogelijkheden om de controle op uitgaande en intra-Schengen vluchten
te vergroten voor grensbewakingsdoeleinden. Dit voorstel moet echter worden gezien
als onderdeel van een breed Europees wetgevingspakket om de EU-buitengrenzen te versterken.
Het gaat hierbij om onder andere het Entry-Exit System (EES), het European Travel
Information and Authorization System (ETIAS) en interoperabiliteit van informatiesystemen
op het terrein van grenzen en visa met als doel dat deze systemen beter op elkaar
aansluiten en elkaars gegevens kunnen gebruiken. Deze systemen zullen bijdragen aan
de controle op migratiestromen op de Europese buitengrens, waaronder ook uitgaand
verkeer. Wat intra-EU vluchten betreft blijven de mogelijkheden voor het gebruik van
API echter beperkt tot rechtshandhavingsdoeleinden.

Verder lezen de leden van de VVD-fractie dat de Europese Commissie een onderzoek uitvoeren
naar het opstellen van een wetgevend kader ten behoeve van de verzameling van API-gegeven
bij andere vervoersmodaliteiten. Wat deze leden betreft is dit een belangrijk onderdeel
om meer controle op de (illegale) migratiestromen te krijgen. Is de Staatssecretaris
bereid om in EU-verband een voortrekkersrol te nemen om ook op andere vervoersmiddelen
dan vliegtuigen meer controle te krijgen ten behoeve van het tegengaan van illegale
en secundaire migratie? Kan bij het onderzoek ook gekeken worden naar de inzet van
camera’s, op bijvoorbeeld snelwegen en grensovergangen, en meer internationale samenwerking?

Antwoord

Voor wat betreft het verzamelen van API-gegevens bij andere vervoersmodaliteiten en
de inzet van camera’s is van belang te benoemen dat de Europese Commissie mede naar
aanleiding van de Nederlandse inzet overgaat tot dit onderzoek. Hierbij is het Nederlandse
Amigo-Boras onder de aandacht gebracht van de Europese Commissie.