Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Tielen, Van den Hil en Verkuijlen over de berichten 'Jongeren stellen eigen diagnoses via TikTok: ‘Als je dit herkent heb je ADHD’' en 'De TikTok psycholoog is in opkomst: ‘Als je deze vier dingen doet, heeft je relatie 90 procent kans te mislukken’'

Antwoord van Staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
28 augustus 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Jongeren stellen eigen diagnoses via TikTok: «Als
je dit herkent heb je ADHD»» en «De TikTok psycholoog is in opkomst: «Als je deze
vier dingen doet, heeft je relatie 90 procent kans te mislukken»»1, 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het van belang is dat feitelijk onderzoek wordt gedaan naar
hoe vaak een beroep wordt gedaan op de huisarts en/of psycholoog op basis van een
zelfdiagnose via sociale media? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn kan dergelijk
onderzoek beschikbaar zijn?

Antwoord 2

In het artikel van RTL nieuws geeft de vicevoorzitter van het NIP aan dat niet wordt
bijgehouden of jongeren zich vaker melden bij de huisarts als gevolg van dergelijke
video’s. Daarnaast geeft hij aan dat dit niet vreemd is: «Er komt bijna niemand meer
bij de huisarts voordat hij «dokter Google» heeft geraadpleegd.»

Gezien de administratieve lasten voor zorgprofessionals vind ik het niet wenselijk
om deze informatie door hen te laten registreren en/of deze informatie bij hen uit
te vragen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het voor jongeren onduidelijk is of influencers een medische
achtergrond hebben en dat voor hen daardoor ook geen onderscheid te maken is tussen
medische informatie en desinformatie op sociale media platformen zoals TikTok? Wat
vindt u van het voorstel om proactieve «debunking» of «prebunking» bij medische (mis)informatie
op sociale media toe te passen?

Antwoord 3

Het kabinet erkent dat het voor jongeren onduidelijk kan zijn of influencers een medische
achtergrond hebben en dat zij daardoor moeite kunnen hebben om onderscheid te maken
tussen medische informatie en des- of misinformatie op sociale media. De overheid
zet zich dan ook actief in om de digitale weerbaarheid bij burgers en jongeren te
vergroten en hen te helpen kritischer te zijn ten opzichte van de informatie die ze
online tegenkomen. Voorbeelden zijn www.isdatechtzo.nl of steun aan de campagne «Goed in gesprek over verkeerde informatie» van Netwerk
Mediawijsheid.3

Vanaf 25 augustus 2023 worden zeer grote online platforms, waaronder TikTok, gebonden
aan de Digital Services Act. Zeer grote online platforms en zoekmachines hebben de
zwaarste verplichtingen, waaronder het uitvoeren van risicoanalyses en het beperken
van systeemrisico's. Onder deze systeemrisico’s vallen ook de verspreiding van desinformatie
en eventuele werkelijke of voorzienbare negatieve effecten met betrekking tot de bescherming
van de volksgezondheid en minderjarigen. Deze platformen moeten in augustus hun eerste
risicoanalyse delen met de Europese Commissie. Indien hieruit blijkt dat (medische)
des- of misinformatie een systeemrisico vormt, zijn deze platforms verplicht om maatregelen
in te voeren die dit tegengaan. Het debunken van des- of misinformatie door onafhankelijke
factcheckers is een mogelijke maatregel die platformen kunnen inzetten. Indien platformen
geen risicobeperkende maatregelen nemen, kan de Europese Commissie boetes opleggen
tot 6% van hun globale omzet en zelfs de diensten van het platform verbieden in de
EU.

Vraag 5

Wat wordt er nu gedaan om de informatievoorziening over mentale gezondheid voor jongeren
eenduidiger en beter vindbaar te maken? Wat wordt er nu gedaan om voldoende wetenschappelijke
onderbouwing te garanderen? Wat is daarbij de rol van uw departement en wat is de
rol van de experts en organisaties in de geestelijke gezondheidszorg? Wat bent u van
plan te doen om te zorgen dat jongeren zich niet fout laten informeren door TikTok
en andere sociale media-influencers?

Antwoord 5

Ik zie dat jongeren behoefte hebben aan betrouwbare informatie over mentale gezondheid.
Bijvoorbeeld om antwoorden te vinden op vragen over mentale gezondheid, omdat zij
contact willen met gelijkgestemden, of een luisterend oor zoeken. Hiervoor zijn al
talrijke initiatieven zoals luisterlijnen, platforms en andere mogelijkheden om met
elkaar in contact te komen of je vraag kwijt te kunnen. Dit najaar laat ik een onderzoek
uitvoeren of synergie tussen deze verschillende initiatieven mogelijk is voor een
eenduidige en goed vindbare informatievoorziening.

Verder is de inzet van het netwerk mediawijsheid4 van het Ministerie van OCW om kinderen te beschermen tegen de risico’s van «ongezond»
mediagebruik; niet door hen van schadelijke media weg te houden, maar door hen te
leren hoe ze ermee om moeten gaan en hoe zij informatie van internet kunnen duiden.
Vanuit het Ministerie van OCW wordt daartoe het Netwerk Mediawijsheid ondersteund.
Dit is een uitgebreid programma om mediawijsheid onder alle Nederlanders te versterken.
In het programma zit extra aandacht bij jongeren (via het onderwijs) en kwetsbaren
(via bijvoorbeeld zorg- en welzijnsinstellingen). Bij mediawijsheid gaat het over
het geheel aan kennis, vaardigheden en mentaliteit om goed te opereren in een wereld
waarin sociale media een grote rol speelt. Bij het Netwerk Mediawijsheid zijn meer
dan 1.000 partners aangesloten.