Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dijk over het bericht ‘Ziekenhuizen bezorgd: Personeelsmarkt ontdekt door private investeerders’

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) mede namens de Minister
voor Langdurige Zorg en Sport (ontvangen 7 juli 2023).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Ziekenhuizen bezorgd: «Personeelsmarkt ontdekt door
private investeerders»»?1

Antwoord 1

Het signaal dat in betreffend bericht wordt gegeven is mij bekend. Schaarste aan personeel
in zorg en welzijn is – net als in andere sectoren – de dagelijkse realiteit geworden.
Het tekort aan medewerkers in zorg en welzijn is en blijft de komende jaren een belangrijke
uitdaging. Het feit dat private investeringsfondsen in deze uitdaging rendement zien,
vind ik onwenselijk en zorgelijk.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat de opkomst van private equity in de zorg een groot probleem
is?

Antwoord 2

Private investeringen in de zorg kunnen een waardevolle aanvulling zijn om bijvoorbeeld
projecten te kunnen financieren. Nieuwe praktijkvormen kunnen daarbij een verrijking
zijn, innovatie teweegbrengen en helpen om de druk op de zorg te verminderen. Tegelijkertijd
zouden kwalitatief goede en/of toegankelijke zorg in het gedrang kunnen komen. Ik
vind het onwenselijk dat financiële resultaten zwaarder wegen dan goede patiëntenzorg.
Op dit moment is het echter nog onduidelijk wat precies de (zowel negatieve als positieve)
gevolgen zijn van private equity wat betreft kwaliteit, toegankelijk en betaalbaarheid
van zorg.

Vraag 3

Welk percentage van de kosten van de inhuur van extern personeel in ziekenhuizen gaat
naar bemiddelingsbureaus?

Antwoord 3

Het Ministerie van VWS beschikt niet over deze cijfers. Dit is niet uit CBS data of
andere bronnen te destilleren.

Vraag 4

Hoeveel zorggeld verdwijnt ieder jaar in de zakken van private equity partijen?

Antwoord 4

De NZa houdt zicht op overnames waarbij private equity partijen betrokken zijn. Echter,
goedkeuring van de NZa voor een fusering of overname is alleen noodzakelijk als het
een onderneming met tenminste 50 personen die zorg in Nederland verlenen betreft.
Informatie over kleinere overnames is echter nog zeer beperkt. Voor zover ik weet
is niet bekend hoeveel zorggeld er uiteindelijk bij private equity partijen terechtkomt.

Vraag 5

Hoe komt het dat er wel geld is om extern zorgpersoneel tegen een hoger salaris in
te huren en de daarbij komende kosten voor detacheringsbureaus te betalen, maar niet
om een zorgverlener in loondienst een vergelijkbaar salaris te geven, terwijl daarvoor
geen detacheringskosten hoeven te worden gemaakt?

Antwoord 5

Het Ministerie van VWS stelt ieder jaar extra arbeidsvoorwaardenruimte beschikbaar
via verhoging van de financiële kaders. Voor 2023 gaat het om 3 miljard euro en voor
2024 naar huidige inzichten om 4 miljard euro structureel extra. Via de zorgverzekeraars
komen deze extra middelen bij de aanbieders terecht. Het is aan hen om een afweging
te maken over de inzet van deze middelen.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat het dringend nodig is om zorgverleners meer zeggenschap
te geven over hun werk, zodat het minder aantrekkelijk wordt om als zelfstandige zonder
personeel (ZZP’er) of via een detacheringsbureau aan de slag te gaan in hetzelfde
ziekenhuis? Zo ja, welke stappen gaat u hiervoor zetten?

Antwoord 6

Wij vinden het belangrijk dat zeggenschap wordt bevorderd om werkplezier te vergroten
en uitstroom terug te dringen. We zien het bevorderen van zeggenschap primair als
opgave voor werkgevers in het kader van goed werkgeverschap. Om werkgevers te ondersteunen
zet de Minister voor Langdurige Zorg en Sport met het arbeidsmarktprogramma Toekomstbestendigheid
Arbeidsmarkt Zorg (hierna: TAZ) beleidsmatig in op zeggenschap. Onder meer met de
Subsidieregeling Veerkracht en Zeggenschap, waarmee in 2022 in totaal 12,75 miljoen
euro subsidie beschikbaar is gesteld om op instellingsniveau met dit thema aan de
slag te gaan. Parallel hieraan organiseert de projectorganisatie Landelijk Actieplan
Zeggenschap (hierna: LAZ) zeggenschapsactiviteiten, zoals netwerk- en leerbijeenkomsten.
Verder wordt op dit moment bezien hoe invulling gegeven kan worden gegeven aan de
aanpak op de langere termijn, waarbij het doel is zeggenschap duurzaam te verankeren
in de bedrijfsvoering van organisaties. Tot slot is ook een klankbordgroep ingesteld
onder leiding van de Chief Nursing Officer, prof. dr. Evelyn Finnema. Hiermee wordt
geborgd dat zorgmedewerkers inbreng hebben in het programma en de manier waarop goede
ideeën in de praktijk kunnen worden gebracht.

Vraag 7

Wat gaat u doen om de werkomstandigheden van ziekenhuispersoneel te verbeteren, zodat
het aantrekkelijker wordt voor zorgverleners om in vaste dienst voor een ziekenhuis
te werken?

Antwoord 7

Om grip te krijgen op het personeelsverloop, is het belangrijk dat zorgorganisaties
voldoende inzicht hebben in de vertrekredenen van medewerkers en waar ze naartoe gaan.
Daartoe heeft RegioPlus een landelijk uitstroomonderzoek uitgevoerd, welke een waardevolle
aanvulling betreft op andere onderzoeken onder het personeel, zoals het exitgesprek
en het medewerkerstevredenheidsonderzoek. Uit dit onderzoek blijkt dat de reden veelal ligt in de wens
naar meer professionele autonomie, zeggenschap en ontwikkelmogelijkheden. Dit zijn
opgaven voor werkgevers in het kader van goed werkgeverschap, waarbij ik ondersteuning
zal bieden. In het Integraal Zorgakkoord (hierna: IZA) is de opgave opgenomen dat
regionale werkgeversorganisaties, zorginkopers en het Ministerie van VWS actief inzetten
op regionaal werkgeverschap (flexibele schil in loondienst) en een moderner arbeidscontract
dat werknemers meer mogelijkheden biedt om meer regie te voeren over vormgeving van
werk en werktijden om zo het werken in loondienst aantrekkelijker te maken. Daarnaast
is regionaal werkgeverschap een belangrijk onderwerp binnen het programma TAZ omdat
regionaal werkgeverschap ook kan bijdragen aan het aantrekkelijker maken van werken
in loondienst. De Minister voor Langdurige Zorg en Sport heeft hiertoe een kerngroep
ingericht. Deze kerngroep onderzoekt op welke manier belemmeringen kunnen worden weggenomen
bij het uitrollen van initiatieven op dit gebied, en hoe (potentieel) succesvolle
initiatieven kunnen worden opgeschaald. Hierbij worden bestaande initiatieven vanuit
de sector zorg en welzijn en andere sectoren als voorbeeld genomen. Tot slot is er
binnen het programma TAZ ook een kerngroep die zich richt op een betere balans tussen
medewerkers in vaste dienst en zzp’ers. Deze kerngroep kijkt bijvoorbeeld hoe door
middels van werkafspraken de taken tussen vaste en flexibele medewerkers eerlijk verdeeld
worden, wat ook zal bijdragen aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van werken
in loondienst.

Vraag 8

Welke stappen gaat u zetten om de opkomst van private equity in de zorg tegen te gaan?

Antwoord 8

In het kader van de bredere ontwikkeling onderzoekt de IGJ momenteel in samenwerking
met de NZa de opkomst van verschillende bedrijfsketens binnen de huisartsenzorg en
tot welke risico’s dit leidt. Resultaten hiervan worden einde van dit jaar verwacht.
Daarnaast overweeg ik nader onderzoek gericht op beter zicht op de omvang en de daadwerkelijke
(positieve en negatieve) effecten van private equity in de gehele zorg op bijvoorbeeld
kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Zodat ik per saldo kan bepalen of,
en zo welke, maatregelen gewenst zijn.