Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over het Fiche: Verordening ondersteuning munitieproductie

Binnen de vaste commissie voor Defensie hebben de onderstaande fracties enkele vragen
en opmerkingen over het Fiche: Verordening ondersteuning munitieproductie.

De voorzitter van de commissie,

De Roon

De adjunct-griffier van de commissie,

Goorden

Inhoudsopgave

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

II Antwoord / Reactie van de Minister

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie steunen het voorstel conform de wijzigingen waar het kabinet
nog voor pleit om gericht financiering beschikbaar te stellen om productiecapaciteit
voor munitie en raketten uit te breiden, gezien de grote en urgente behoefte hieraan
bij Oekraïne nu en naar verwachting in de komende jaren.

De leden van de VVD-fractie vragen de Minister wel of er op langere termijn geen geschiktere
en minder verregaande instrumenten dan een apart subsidiefonds zijn om ervoor te zorgen
dat de defensiesector toegang heeft tot adequate financiering. Is de Minister bereid
ervoor te pleiten dat de European Investment Bank (EIB) gericht investeert in de defensiesector?
Het gaat er hierbij niet perse om dat de EIB zelf grote bedragen reserveert, maar
vooral dat indien de EIB een bepaalde sector niet uitsluit, private partijen deze
criteria volgen. Kan de Minister erop reflecteren hoe de huidige uitsluiting door
de EIB de toegang tot private financiering voor de defensiesector bemoeilijkt?

Daarnaast vragen de leden van de VVD-fractie hoe de Minister ernaar kijkt om ook na
2025 structuurfondsen open te stellen voor de defensiesector. Het kabinet lijkt daar
nu afhoudend over, onder andere omdat deze fondsen moeten zorgen voor «innovatie».
Maar is het niet zo dat juist de defensiesector vaak innovatief is, gezien ook het
hoge percentage dat hier volgens bijvoorbeeld de Defensie Industriestrategie wordt
gestoken in onderzoek en ontwikkeling?

De leden van de VVD-fractie hebben ook nog enkele vragen over mogelijke precedenten
rond dit voorstel. Deze landen zijn van mening dat indien de Act in Support of Ammunition
Production (ASAP) op enig moment als inspiratie zou dienen voor langjariger stimulering
van de defensiesector, hierin ook mechanismen moeten zitten die samenwerking met gelijkgestemde
partners, met name binnen de NAVO, mogelijk maken. Is de Minister dat met hen eens?

Daarnaast vragen de leden van de VVD-fractie de Minister om meer concreet te zijn
over hoe Nederlandse bedrijven, ook toeleveranciers uit het mkb, via ASAP een bijdrage
kunnen leveren aan ophoging van productiecapaciteit. Hoe wordt hun toegang geborgd
en wordt voorkomen dat al het geld naar een paar grote producten met hun nationale
toeleveringsketen gaat? Welke inzet is er vanuit de Minister op dit punt?

Tot slot vragen de leden van de VVD-fractie zich af welke mogelijkheden de Minister
ziet voor het stimuleren van munitieproductie in Nederland op de korte, midden- en
langere termijn.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het kabinetsstandpunt
over de verordening ondersteuning munitieproductie.

De leden van de CDA-fractie onderschrijven de noodzaak en urgentie om de productiecapaciteit
van de Europese munitie-industrie te versterken. Het productievermogen van de industrie
is op dit moment ontoereikend om militaire steun aan Oekraïne voort te zetten en te
intensiveren en tegelijkertijd de eigen voorraden aan te vullen.

De leden van de CDA-fractie delen de overwegend positieve positie van het kabinet
over de conceptverordening, alsmede de kritische positie ten aanzien van enkele voorstellen.
Het kabinet is kritisch over het voorstel om bedrijven te kunnen verplichten om munitieorders
van EU-lidstaten («als prioritair aangemerkte orders») voorrang te geven op andere
orders; dit zou «potentieel negatieve gevolgen voor de werking van de interne markt»
hebben. Het kabinet pleit daarom voor aanpassing over verwijdering van deze mogelijkheid.
Naar verluidt is binnen de Raad inmiddels een akkoord bereikt om de prioritair aangemerkte
orders in zijn geheel uit de richtlijn te halen. Klopt dit?

Het kabinet is ook kritisch over de door de Europese Commissie voorgestelde rapportageverplichtingen.
Ook wat de leden van de CDA-fractie betreft gaat de informatie die de Europese Commissie
vraagt voor monitoring van productieprocessen en de voorgestelde notificatieplicht
voor aanbestedingen verder dan noodzakelijk om het doel te bereiken. Verwacht de Minister
dat de Raad instemt met het naar beneden bijstellen van de rapportageverplichtingen,
zoals Nederland bepleit?

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

Het motto «nood breekt wet» wordt als drijvende kracht gepresenteerd achter de plannen
van de Europese Commissie bij het investeringsplan in de munitie-industrie, de ASAP.
De ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne en de keuze van de Europese Commissie om
de EU tot leverancier van wapens te maken, leveren een tussentijdse aanpassing van
de begrotingsregels op, zoals neergelegd in deze verordening ondersteuning munitieproductie.

Uit oogpunt van urgentie heeft de Europese Commissie geen effectbeoordeling opgesteld
bij het voorstel en heeft zij evenmin overleg gepleegd met relevante belanghebbenden.
Dit laatste vanwege de «politiek gevoelige aard» van het voorstel, boven op de urgentie.
De spoed waarmee wordt aangedrongen om de meerjarige begroting te veranderen, bewijst
naar het oordeel van de leden van de SP-fractie dat de militarisering van de EU in
een hoog tempo doorgaat. Het is een definitieve breuk met de EU als vredesproject.
Hoewel het Europees parlement over het voorstel heeft gestemd en het besluit daarmee
een democratische legitimatie heeft gekregen, is er in het Europees parlement inhoudelijk
niet over gedebatteerd.

De leden van de SP-fractie betreuren de haast – «in juni klaar», aldus de Eurocommissaris
– en delen de strekking van het Fiche verordening ondersteuning munitieproductie niet.
Overwogen wordt zelfs om, naast de instemming met ASAP, de middelen uit Europese structuur-
en investeringsfondsen of het coronaherstelfonds toe te mogen kennen aan investeringen
in munitieproductie. Anders dan het kabinet zijn deze leden hiervan geen voorstander.

Daarbij komt dat bedrijven onder druk van de Europese Commissie komen te staan om
voorrang te geven aan bepaalde munitieorders, die voor EU-lidstaten. De Europese Commissie
stelt zich op als hoofdaannemer in de oorlogslogistiek en wil de munitiemarkt dwingen
zich aan dit beleid aan te passen.

Daarnaast brengt deze verordening verslechteringen in het arbeidsrecht voort. De leden
van de SP-fractie vragen de Minister te voorkomen dat gebruik wordt gemaakt van de
mogelijkheid om Richtlijn 2003/88/EG betreffende de organisatie van de arbeidstijd
te omzeilen door nacht- en weekenddiensten toe te staan. «Om het gebruik van bestaande
toeleveringsketens te optimaliseren en zo de continuïteit van de productie van relevante
defensieproducten te waarborgen, moeten de lidstaten de mogelijkheid overwegen om
een beroep te doen op de voorziene afwijkingen of betrokken bedrijven aanmoedigen
om gebruik te maken van de voorziene afwijkingen», aldus de richtlijn. Ondanks deze
haast lopen de onderhandelingen over de aanpassing van de European Defence Industrial
Reinforcement through Common Procurement Act (EDIRPA), het instrument voor gezamenlijke
aanschaf van defensiematerieel, op dit moment nog. Wat zijn de verschillende standpunten
die thans in de onderhandelingen voorliggen?

De leden van de SP-fractie sluiten zich aan bij de tegenstanders in het Europees parlement.

II Antwoord / Reactie van de Minister