Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Esch over het bericht ‘RIVM: Onduidelijk of kankerverwekkende stof in natuurplassen vrijkomt na stort granuliet’

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 16 mei
2023).

Vraag 1

Kent u het bericht «RIVM: Onduidelijk of kankerverwekkende stof in natuurplassen vrijkomt
na stort granuliet»1?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het recente onderzoek van het RIVM en Deltares, waaruit blijkt
dat er nog onvoldoende bekend is over het vrijkomen van de kankerverwekkende stof
acrylamide na de stort van granuliet in diepe plassen en dat hierdoor niet duidelijk
is of er risico’s zijn voor planten en dieren die in de plassen leven en voor mensen
die direct of indirect in contact komen met het water uit deze plassen?

Antwoord 2

Voor dit antwoord wordt u verwezen naar de bijgaande Kamerbrief2, waarin de kabinetsreactie op dit rapport is verwoord.

Vraag 3

Waarom heeft u meerdere keren beweerd dat het granuliet dat in Over de Maas is gestort
veilig is voor mens en milieu, terwijl uit het onderzoek van het RIVM en Deltares
blijkt dat u helemaal niet kon weten of er wel of geen risico’s waren?

Antwoord 3

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat dit veilig kan. Het rapport geeft geen nieuwe
inzichten om anders naar risico’s voor mens en natuur te kijken dan voor deze studie
het geval was. De beschikbare informatie laat zien dat deze risico’s zeer klein zijn
en dat het niet waarschijnlijk is om te veronderstellen dat er directe substantiële
risico’s zijn voor mens en natuur.

Vraag 4

Bent u bereid om, indien er nog projecten lopen waarbij granuliet wordt gestort, deze
uit voorzorg te staken, nu blijkt dat risico’s voor planten, dieren en mensen niet
kunnen worden uitgesloten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u hiervoor zorgen?

Antwoord 4

Er is ten aanzien van het diepe plassen beleid thans geen reden om beleidsmatig anders
te handelen dan tot op heden is gedaan. Het rapport geeft geen nieuwe inzichten om
anders naar risico’s voor mens en natuur te kijken dan voor deze studie het geval
was.

Vraag 5

Hoe gaat u opvolging geven aan de aanbevelingen van het RIVM en Deltares, namelijk
om in het vervolg voorzorgsmaatregelen te nemen en de blootstelling aan deze stof(fen)
zo laag mogelijk te houden, door gebruik van deze stoffen te verminderen en de ontwikkeling
en het gebruik van alternatieven te stimuleren?

Antwoord 5

Er is reeds wetgeving van kracht die de mens en het milieu beschermt. In Europees
verband is bijvoorbeeld strenge EU-regelgeving afgesproken ten aanzien van acrylamide.
Het percentage mag nooit hoger zijn dan 0,1% (op gewichtsbasis) van het poly-acrylamide
in een te gebruiken product. Dat geldt ook voor poly-acrylamide flocculanten die in
Nederland gebruikt worden. In de meeste gevallen liggen de concentraties acrylamide
in poly-acrylamide aanzienlijk lager dan 0,1%.

Ik ben voornemens om in reactie op de conclusies en aanbevelingen van RIVM en Deltares
en in nauwe samenwerking en afstemming met de verschillende betrokken partijen, de
volgende stappen te zetten teneinde de kennisleemtes aan te pakken:

1. Er zal in de praktijk worden gemonitord of er acrylamide in diepe plassen te vinden
is. Dit betekent dat we over langere tijd gaan meten in verschillende diepe plassen
waar grond of bagger dat is ontwaterd met flocculanten, is toegepast. Daartoe wordt
op korte termijn in overleg met de betrokken partijen een plan van aanpak opgesteld.

2. Indien de resultaten van de monitoring daar aanleiding toe geven zal ik het RIVM vragen
om op Europees niveau te verkennen of er gezamenlijk fundamenteel internationaal onderzoek
kan komen naar het vrijkomen van initieel residu acrylamide in poly-acrylamide. Dit
is belangrijk voor een gelijk speelveld voor ondernemers bij eventuele aanvullende
milieu- of gezondheidseisen aan poly-acrylamiden.

3. Ik vind het belangrijk dat de toepassing van stoffen, zoals poly-acrylamiden, die
niet van nature voorkomen zoveel mogelijk wordt beperkt in diepe plassen. Daarom zal,
als vervolg op eerder onderzoek door STOWA met betrekking tot zuiveringsslib3, een verkenning worden gedaan naar groenere (biobased) alternatieven voor poly-acrylamiden
voor het ontwateren van verschillende soorten grond en bagger. Als deze beschikbaar
zijn, zal ik bekijken hoe ik het gebruik hiervan kan stimuleren.

Vraag 6

Welke maatregelen gaat u nemen, naar aanleiding van het onderzoek van het RIVM en
Deltares, om de risico’s voor planten, dieren en mensen na de stort van granuliet
zoveel mogelijk te beperken?

Antwoord 6

Voor het antwoord op deze vraag verwijs in naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Bent u bereid de risico’s voor planten, dieren en mensen na de stort van granuliet
in Over de Maas nauwlettend te gaan monitoren, door de kwaliteit van het ecosysteem
voortdurend te meten?

Antwoord 7

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik u naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 8

Bent u bereid om nader onderzoek te laten doen naar de afbraak van polyacrylamide
en naar de kankerverwekkende stof acrylamide, over een periode van minimaal vijf jaar?

Antwoord 8

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik u naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 9

Hoe dik is de leeflaag die is toegepast op het granuliet in Over de Maas? Hoe is dit
vastgesteld?

Antwoord 9

De dikte van de leeflaag in Over de Maas varieert van een halve meter tot 3 meter
dik. Deze dikte is de bij de verondieping privaatrechtelijk overeengekomen en de kwaliteit
ervan is door de gemeente West Maas en Waal geverifieerd.

Het is aannemelijk dat in de afdeklaag van de Moleneindse Waard plaatselijk granuliet
aanwezig is4. Het granuliet voldoet overigens aan de milieu hygiënische kwaliteit achtergrondwaarde
– schoonste klasse voor grond – en kan daarmee op grond van het Besluit bodemkwaliteit
ook als afdeklaag worden gebruikt.

Vraag 10

Biedt deze leeflaag voldoende bescherming tegen de eventuele risico’s voor planten,
dieren en mensen na de stort van granuliet?

Antwoord 10

Ja. Granuliet behoort tot de schoonste klasse van grond, maar is zonder leeflaag mogelijk
minder geschikt voor alle ecosystemen of natuurdoeltypen5. Ook zonder leeflaag levert granuliet overigens geen gevaar op voor planten, dieren
en mensen.

Vraag 11

Kent u het interview in de Gelderlander met wethouder Ans Mol van de gemeente West
Maas en Waal, waarin zij aangeeft snel in overleg te willen gaan met uw ministerie
en samen met uw ministerie te willen optrekken?6 Bent u hiertoe bereid? Zo ja, hoe gaat u dit vormgeven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Ja, dit artikel is bekend. Ja, in dit dossier wordt er nauw opgetrokken met de wethouder
en ambtenaren van de gemeente West Maas en Waal. Op ambtelijk niveau wordt regelmatig
gesproken en er is ook afgesproken dat te blijven doen.

Vraag 12

Bent u het ermee eens dat het belangrijk is dat u samen optrekt met de gemeente West
Maas en Waal, en eventuele andere gemeenten waar granuliet is gestort in plassen,
om de risico’s voor planten, dieren en mensen zoveel mogelijk te beperken?

Antwoord 12

Ja, dat vind ik belangrijk.

Vraag 13

Herinnert u zich dat u heeft afgesproken de gemeente West Maas en Waal op de hoogte
te houden over de ontwikkelingen in het granuliet-dossier en dat u zich eerder al
niet aan deze afspraak heeft gehouden?

Antwoord 13

Dat is inderdaad afgesproken.

Vraag 14

Hoe kan het dat u zich nu opnieuw niet aan deze afspraak met de gemeente West Maas
en Waal heeft gehouden, aangezien u de gemeente niet heeft geïnformeerd over de uitkomsten
van dit nieuwe onderzoek van het RIVM en Deltares?

Antwoord 14

Op 21 is het rapport door RIVM en Deltares in concept aangeleverd aan IenW. Deze concept
versie is bij verschillende media terecht gekomen. Op dat moment was het rapport nog
niet gepubliceerd. Op het moment dat gemeente West Maas en Waal het rapport van Zembla
kreeg was het nog niet gepubliceerd. Het is niet de gewoonte om niet gepubliceerde
rapporten te delen.

Vraag 15

Hoe gaat u ervoor zorgen dat dit echt de laatste keer is geweest dat u deze afspraak
met de gemeente West Maas en Waal aan uw laars lapt?

Antwoord 15

Voor het antwoord op deze vraag wordt u verwezen naar de antwoorden op vragen 11 en
14.

Vraag 16

Kunt u het recente onderzoek dat is gedaan door het RIVM en Deltares vóór het debat
Leefomgeving (a.s. 17 mei) aan de Kamer toezenden?

Antwoord 16

Ja.