Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Vestering over uitbreidingen van varkensstallen midden in de natuurcrisis terwijl andere veehouders worden uitgekocht met belastinggeld

Antwoord van Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) en van de Minister
Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 16 mei 2023).

Vraag 1

Heeft u gehoord van de plannen voor een uitbreiding van een varkensbedrijf aan de
Laarderkapeldijk in Nederweert, waardoor er meer dan 2.000 varkens bij zullen komen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wist u dat vlakbij dit bedrijf vorig jaar nog een varkensbedrijf is opgekocht vanuit
de saneringsregeling varkenshouderij, met belastinggeld dus, bedoeld om de stankoverlast
en de stikstofuitstoot in dit gebied terug te dringen?2

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat een dergelijke uitbreiding in dit gebied, vlakbij een aantal
Natura 2000-gebieden waaronder de Groote Peel, middenin de huidige natuurcrisis, en
bovendien na de uitspraak van de Raad van State (RvS) over het Programmatische Aanpak
Stikstof (PAS) niet uit te leggen is?

Antwoord 3

Wij herkennen de schijnbare tegenstelling bij dit soort ontwikkelingen. Het kabinet
zet met de aanpak voor agrarische piekbelasting er op in dat bedrijven dichtbij overbelaste
Natura2000-gebieden hun stikstofuitstoot op vrijwillige basis zeer fors reduceren.
Het bevoegd gezag beoordeelt een vergunningaanvraag binnen de geldende juridische
kaders.

Wij vinden het onwenselijk als er ontwikkelingen zijn die de voorliggende opgave vergroten
en niet verkleinen. Dergelijke ontwikkelingen willen wij voorkomen door ervoor te
zorgen dat bevoegde instanties meer zicht hebben en houden op activiteiten en de effecten
daarvan op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, en indien nodig kunnen ingrijpen.
In de Kamerbrief van 25 november 2022 is daarom een aantal acties in gang gezet om
dit te versterken. Zo moet de aangekondigde vergunningplicht stikstofgerelateerde
wijzigingen er onder andere voor zorgen dat natuurvergunningen worden geactualiseerd
bij intern salderen.

Op dit moment is het echter zo dat als een bedrijf zo wordt aangepast dat er een uitbreiding
van het aantal dieren plaatsvindt maar dit nietleidt tot een depositiestijging (intern salderen) dat er geen vergunningplicht geldt
in het kader van de Wet natuurbescherming.3

Vraag 4

Hoe is het mogelijk dat er nog nieuwe vergunningen zijn afgegeven voor uitbreidingen
van varkensbedrijven in de concentratiegebieden zuid en oost, terwijl het vorige kabinet
in 2017 een saneringsregeling varkenshouderij aankondigde waarbij voor in totaal 455 miljoen
euro varkensbedrijven in die twee gebieden zijn uitgekocht vanwege de «gezondheids-
en leefomgevingsrisico’s in gebieden met een zeer hoge veedichtheid»?4

Antwoord 4

Het bevoegd gezag dient een vergunningaanvraag van een veehouder die door wil gaan
en die niet deelneemt aan een regeling voor de beëindiging van een veehouderijlocatie
te beoordelen binnen de geldende juridische kaders. De gemeenten zijn bevoegd gezag
voor de omgevingsvergunning. Provincies zijn bevoegd gezag voor het verlenen van natuurvergunning.
Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 3 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig. Er is dus geen nieuwe natuurvergunning verleend voor de uitbreiding.
De provincie en de gemeente hebben daarmee gehandeld volgens de geldende wet- en regelgeving.
Omdat we het onwenselijk vinden als er ontwikkelingen zijn die de voorliggende opgave
vergroten en niet verkleinen, is in de Kamerbrief van 25 november 2022 een aantal
aanpassingen aangekondigd die ervoor moeten zorgen dat bevoegde instanties meer zicht
hebben en houden op activiteiten en de effecten daarvan op stikstofgevoelige Natura
2000-gebieden, en indien nodig kunnen ingrijpen. Een voorbeeld is de aangekondigde
vergunningplicht stikstofgerelateerde wijzigingen die er onder andere voor zorgt dat
natuurvergunningen worden geactualiseerd bij intern salderen.

Het totaal aan subsidies dat op grond van de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen
(Srv) is verstrekt bedraagt geen 455 miljoen euro maar circa 277 miljoen euro, omdat
een deel van de varkenshouders die een positieve subsidiebeschikking hadden ontvangen
uiteindelijk van deelname hebben afgezien.5

Vraag 5

Welke lessen trekt u hier uit voor huidige en toekomstige uitkoopregelingen?

Antwoord 5

Conform de Kamerbrief van 25 november 2022 wordt er gewerkt aan de regulering om ongewenste
effecten tegen te gaan in de Wnb-toestemmingverlening. Indien ervoor wordt gekozen
om emissiereducerende maatregelen in te zetten om intern te salderen, zal getoetst
moeten worden of dit past binnen de bestaande vergunning. De voorgenomen vergunningplicht
voor intern salderen maakt het mogelijk voor bevoegde instanties om te toetsen op
ongewenste effecten en om beperkingen te stellen aan intern salderen, o.a. over de
ingebruikname van latente ruimte. Op deze manier willen we voorkomen dat activiteiten
de voorliggende opgave vergroten.

De beëindigingsregelingen en de mogelijkheid van intern salderen staan los van elkaar.
In beide gevallen is het aan de individuele ondernemer om te beslissen of gebruik
wordt gemaakt van het betreffende instrument.

De beëindigingsregelingen worden naar verwachting deze maand vastgesteld en gepubliceerd
in de Staatscourant. Dit zijn de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties
(Lbv) en de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties met piekbelasting
(Lbv-plus). De openstelling van beide voorzieningen wordt voorzien op 1 juli van dit
jaar. Met deze beëindigingsregelingen wordt veehouders die onder de doelgroep vallen
de mogelijkheid geboden om met subsidie hun productie definitief en onherroepelijk
te beëindigen. De beëindigingsregelingen zijn onderdeel van het pakket maatregelen
dat zal worden ingezet ten behoeve van de reductie van stikstofdepositie en de transitie
van het landelijk gebied naast de inzet op regelingen voor innovatie, omschakeling,
extensivering en verplaatsing.

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om deze geplande uitbreiding te voorkomen?

Antwoord 6

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 en 4 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig.

Voor zover provincies of gemeenten de uitbreiding van bedrijven willen voorkomen,
zal de aangekondigde vergunningplicht voor stikstofgerelateerde wijzigingen ervoor
zorgen dat bevoegde instanties meer mogelijkheden krijgen om gebiedsontwikkelingen
in goede banen te leiden.

Vraag 7

Heeft u gehoord van de plannen voor een uitbreiding van een ander varkensbedrijf aan
de Eindhovensebaan in Nederweert, waardoor het aantal varkens bij dit bedrijf zal
worden verdubbeld naar 16.000 varkens?6

Antwoord 7

Ja.

Vraag 8

Welke mogelijkheden ziet u om deze geplande uitbreiding te voorkomen?

Antwoord 8

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 en 4 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig. Het wetsvoorstel dat in voorbereiding is, is onder meer bedoeld
om onwenselijke effecten in de Wnb-toestemmingsverlening tegen te gaan. Daarnaast
is de provincie Limburg in dit geval bevoegd gezag voor het beoordelen en verlenen
van natuurvergunningen.

Vraag 9

Heeft u gehoord van de (plannen voor) uitbreiding van een varkensbedrijf voor in totaal
ruim 1.200 varkens aan de Vrijkebomenweg in Ospel, eveneens vlakbij natuurgebied de
Groote Peel?7

Antwoord 9

Ja.

Vraag 10

Wat vindt u hiervan en welke mogelijkheden ziet u om deze geplande uitbreiding te
voorkomen?

Antwoord 10

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 en 4 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig. Daarnaast is de provincie Limburg in dit geval bevoegd gezag
voor het beoordelen en verlenen van natuurvergunningen.

Voor zover provincies of gemeenten de uitbreiding van bedrijven willen voorkomen,
zal de aangekondigde vergunningplicht voor stikstofgerelateerde wijzigingen ervoor
zorgen dat bevoegde instanties meer mogelijkheden hebben om gebiedsontwikkelingen
in goede banen te leiden.

Vraag 11

Heeft u gehoord van de uitbreiding van een varkensbedrijf voor in totaal 1.755 varkens
aan de Klaarstraatzijweg in Ospel?

Antwoord 11

Ja.

Vraag 12

Wat vindt u hiervan en welke mogelijkheden ziet u nog om deze geplande uitbreiding
te voorkomen?

Antwoord 12

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 en 4 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig. Daarnaast is de provincie Limburg in dit geval bevoegd gezag
voor het beoordelen en verlenen van natuurvergunningen.

Voor zover provincies of gemeenten de uitbreiding van bedrijven willen voorkomen,
zal de aangekondigde vergunningplicht voor stikstofgerelateerde wijzigingen ervoor
zorgen dat bevoegde instanties meer mogelijkheden hebben om gebiedsontwikkelingen
in goede banen te leiden.

Vraag 13

Herinnert u zich de waarschuwing die is afgegeven door de Statenfractie van de Partij
voor de Dieren over de afgegeven vergunning voor een bedrijf in Oisterwijk voor een
verdubbeling van het aantal varkens naar 18.000 dieren, terwijl nota bene in dezelfde
straat een ander bedrijf met 10.000 varkens werd uitgekocht voor 2,5 miljoen euro
om de stikstofuitstoot in dit gebied te verminderen?8

Antwoord 13

Ja.

Vraag 14

Heeft u gezien dat dezelfde ondernemer een vergunning heeft gekregen voor uitbreiding
van zijn varkensbedrijf aan de Kattenbergsesteeg in Oirschot, vlakbij Natura 2000-gebied
De Kampina, waardoor er nog eens 12.000 extra varkens zullen worden gefokt, gebruikt
en gedood?

Antwoord 14

Ja.

Vraag 15

Wat vindt u hiervan en welke mogelijkheden ziet u om deze geplande uitbreidingen te
voorkomen?

Antwoord 15

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 en 4 is intern salderen op dit moment
niet vergunningplichtig. Daarnaast is de provincie Noord-Brabant in dit geval bevoegd
gezag voor het beoordelen en verlenen van natuurvergunningen.

Voor zover provincies of gemeenten de uitbreiding van bedrijven willen voorkomen,
zal de aangekondigde vergunningplicht voor stikstofgerelateerde wijzigingen ervoor
zorgen dat bevoegde instanties meer mogelijkheden hebben om gebiedsontwikkelingen
in goede banen te leiden.

Vraag 16

Bent u op de hoogte van de ontwikkelingen rond de herbouw van een varkensbedrijf met
meer dan 25.000 varkens in de gemeente Buren, nadat bij dit bedrijf in 2017 zo’n 24.000
dieren omkwamen bij een grote stalbrand?9

Antwoord 16

Ja.

Vraag 17

Heeft u gezien dat de provincie Gelderland en de gemeente Buren proberen te voorkomen
dat deze herbouw plaatsvindt, waarna de eigenaar nu naar de rechter dreigt te stappen?10

Antwoord 17

Ja.

Vraag 18

Deelt u de mening dat het voorkomen van de bouw van deze nieuwe varkensstallen beter
en waarschijnlijk ook goedkoper is dan het uitkopen van bestaande bedrijven?

Antwoord 18

Het is in dit geval aan het bevoegde gezag om te bepalen of herbouw binnen de bestaande
vergunningen is toegestaan. Of het goedkoper is om herbouw te voorkomen dan andere
veehouderijbedrijven met overheidssteun te beëindigen is daarmee ook niet aan de orde.
De bouw van nieuwe moderne stallen met minder emissie per dierplaats als vervanging
van oude stallen die veel emissie veroorzaken kan – net als de beëindiging van bedrijven
– een bijdrage leveren aan de reductie van stikstofdepositie en de verbetering van
de leefomgeving.

Vraag 19

Wat ziet u voor mogelijkheden om de provincie en de gemeente bij te staan in deze
strijd?

Antwoord 19

Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 18 is het aan bevoegde instanties om
te bepalen of herbouw binnen de bestaande vergunningen is toegestaan.

Vraag 20

Kunt u deze vragen één voor één en binnen de gestelde termijn beantwoorden?

Antwoord 20

Wegens de benodigde interdepartementale- en interbestuurlijke afstemming is het niet
gelukt om deze vragen binnen de gebruikelijke termijn van 3 weken te beantwoorden.