Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Stoffer en Van der Staaij 'De komst van Marokkaanse staatsimams naar Nederland'

Antwoord van Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), mede namens de
Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (ontvangen 9 mei 2023).

Vraag 1, 2 en 3

Bent u bekend met het feit dat Fondation Hassan II, een organisatie van de Marokkaanse
overheid, 144 imams heeft uitgezonden naar Europa en Noord-Amerika1 en dat er inmiddels 54 Marokkaanse staatsimams in Nederland zijn aangekomen, zoals
te lezen is op sociale media?2

Bent u bekend met het feit dat niet Nederlandse moskeeorganisaties, maar de Marokkaanse
overheid de zendende instantie is achter deze imams en dat zij daarvoor satellietorganisaties
inschakelt? En bent u ervan op de hoogte dat deze imams met subsidie en instructies
van de Marokkaanse overheid uitgezonden worden?

Bent u ermee bekend dat de Marokkaanse overheid expliciet is over het doel van deze
bezoeken, namelijk de begeleiding en ondersteuning van de Marokkaanse diaspora volgens
de Marokkaanse religieuze school?3

Antwoord 1, 2 en 3

Ja, ik ben er mee bekend dat er meerdere imams vanuit Marokko naar Nederland zijn
gekomen. Sinds 1992 stuurt Marokko via de Fondation Hassan II, een stichting voor
in het buitenland wonende Marokkanen, ter gelegenheid van de Ramadan predikers en
imams naar andere landen, om hen van religieuze diensten te voorzien tijdens de vastenmaand.

Vraag 4, 5 en 6

Bent u op de hoogte van de boodschappen die deze imams uitdragen in Nederlandse moskeeën?
Zo ja, om welke boodschappen gaat het?

Wat vindt u ervan dat de Marokkaanse overheid op deze manier haar invloed wil uitoefenen
op de Marokkaanse gemeenschap in Nederland?

Vindt u dat hier sprake is van ongewenste buitenlandse beïnvloeding? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, welke stappen gaat u zetten om een einde te maken aan deze vorm van ongewenste
buitenlandse beïnvloeding?

Antwoord 4, 5 en 6

De insteek van de komst van de imams is het bieden van religieuze ondersteuning aan
de Marokkaanse diaspora tijdens de Ramadan. Dit valt binnen geaccepteerd diasporabeleid
en binnen de vrijheid van religie.

Er is op dit moment geen aanleiding om op te treden of de visumaanvraag van de imams
te weigeren.

In gevallen waar er volgens het Kabinet wel sprake is van ongewenste buitenlandse
inmenging, bijvoorbeeld doordat er ongewenste of onverdraagzame boodschappen worden
uitgedragen, kan het kabinet maatregelen treffen volgens de aanpak tegen ongewenste
buitenlandse inmenging (de zogenoemde OBI-aanpak), die sinds 2018 van kracht is en
waarover uw Kamer reeds eerder is geïnformeerd.4

Vraag 7

Bent u vooraf door de Marokkaanse regering geïnformeerd over de komst van deze imams
naar Nederland, gelet op de afspraak dat beide landen elkaar vooraf zullen informeren
over voorgenomen ondersteuning van maatschappelijke partners conform het actieplan
Nederland-Marokko?5 Zo ja, hoe heeft u gereageerd op deze informatie? Zo nee, gaat u dan alsnog contact
opnemen om deze ongewenste beïnvloeding tegen te gaan?

Antwoord 7

Ja, daar is Nederland over geïnformeerd door de Marokkaanse autoriteiten en de door
u genoemde Fondation Hassan II. De betreffende geestelijken hebben een Schengen visum
ontvangen voor deze periode. Dit zijn reguliere activiteiten, binnen het toegestane
diasporabeleid en de vrijheid van religie. Indien er volgens het kabinet sprake blijkt
van ongewenste buitenlandse inmenging, zal het kabinet daartegen optreden volgens
de hierboven genoemde OBI-aanpak.

Vraag 8

Wat is de procedure ten aanzien van de visumaanvraag van deze imams? Aan welke voorwaarden
worden dergelijke aanvragen getoetst en in hoeverre wordt daarbij ook strikt getoetst
op aspecten als de zendende instantie, het doel van de komst naar Nederland en de
veiligheidsaspecten?

Antwoord 8

Iedere individuele visumaanvraag wordt op eigen merites beoordeeld en getoetst aan
de voorwaarden uit de Schengen visumcode. De visumcode schrijft voor aan welke voorwaarden
een aanvraag moet voldoen en welke bewijsstukken daarbij moeten worden aangeleverd.
Ook schrijft de visumcode voor op welke aspecten en risico’s de aanvraag gecontroleerd
moet worden. Het gaat onder andere om een toetsing op het risico van illegale migratie
en toetsing op het doel en de voorwaarden van het voorgenomen verblijf. Ook wordt
gecontroleerd of de aanvrager gesignaleerd staat in het Schengeninformatiesyteem (SIS),
met het oog op weigering van toegang, en wordt getoetst of de aanvrager al dan niet
beschouwd wordt als een bedreiging van de openbare orde, de binnenlandse veiligheid,
de volksgezondheid of de internationale betrekkingen van een van de lidstaten. Dat
betekent dat bij alle visumaanvragen getoetst wordt op het doel van de komst naar
Nederland en op de veiligheidsaspecten van de aanvraag. Als er in het visumproces
vermoedens bestaan dat een aanvrager mogelijk een veiligheidsrisico vormt, betrekt
het Ministerie van Buitenlandse Zaken de gerechtigde instanties om dat te controleren.
Deze instanties kunnen het Ministerie van Buitenlandse Zaken ook informeren als zij
oordelen dat een individu een nationale dreiging vormt. Dat is in dit geval niet aan
de orde.

Vraag 9

Bent u bereid in gesprek te gaan met het Contactorgaan Moslim en Overheid en de daarbij
aangesloten organisaties aan te sporen te stoppen met het invliegen van buitenlandse
imams voor religieuze inmenging?

Antwoord 9

Zoals aangegeven in vraag 4 t/m 6 valt de komst van de imams onder toegestaan diasporabeleid
en onder vrijheid van religie. Ik zie dan ook geen reden om op dit moment hier specifiek
over met Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) in gesprek te gaan.

Vraag 10

Bent u bekend met het feit dat Frankrijk Marokkaanse staatsimams niet meer toelaat?
Wat kunnen we leren van de Franse aanpak op dit punt?

Antwoord 10

Het klopt niet dat Frankrijk Marokkaanse imams niet meer toelaat. Marokko stuurt via
de Fondation Hassan II, ter gelegenheid van de Ramadan, ook predikers en imams naar
Frankrijk. Het gaat om 50–60 imams per jaar. Hoewel sommige sociale media berichten
dat Frankrijk de imams heeft belet in te reizen, is dit onjuist. De Franse ambassade
verklaart dat alle imams die een visum hebben aangevraagd deze hebben ontvangen.

Vraag 11

Bent u bereid te verkennen of en hoe Marokkaanse staatsimams de toegang tot Nederland
kan worden geweigerd?

Antwoord 11

Nederland voert grenscontroles uit conform het Schengenacquis. Visumplichtige derdelanders
dienen, naast dat ze in het bezit moeten zijn van een visum, ook te voldoen aan toegangsvoorwaarden.
Bij visumverlening en bij het passeren van de grens, wordt getoetst of vreemdelingen
aan deze voorwaarden voldoen. Aan vreemdelingen die niet voldoen aan de toegangsvoorwaarden,
bijvoorbeeld in geval zij een gevaar vormen voor de openbare orde of de nationale
veiligheid, kan de toegang geweigerd worden. Visumplichtige predikers van wie bekend
is dat zij oproepen tot haat of geweld worden geweerd door een visum te weigeren.
Ten aanzien van de Marokkaanse imams die Nederland bezoeken, heb ik in beginsel geen
redenen om hen de toegang tot Nederland te weigeren.

Vraag 12 en 13

Kunt u het voornemen van versterking van de werking van de taskforce Problematisch
gedrag en ongewenste buitenlandse financiering, zoals aangekondigd in de SZW-begroting
van 2023, toelichten?

Wat is de stand van zaken ten aanzien van de aangenomen motie-Bisschop over de het
uitbreiden van bevoegdheden van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse
financiering?6

Antwoord 12 en 13

De Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering (hierna
Taskforce) is een samenwerking tussen de Ministeries van SZW, BZK inclusief AIVD,
JenV inclusief NCTV, BZ, OCW, de nationale politie en gemeenten. De Taskforce heeft
zich de afgelopen jaren ingezet om kennis en handelingsperspectieven voor gemeenten
te ontwikkelen. Primaire focus was problematisch gedrag en de rol van buitenlandse
financiering daarbij vanuit delen van het salafistisch spectrum. Er zijn momenteel
echter breder in de samenleving zorgwekkende ontwikkelingen zichtbaar die een dreiging
vormen voor de democratische rechtsorde, zoals verscherpte polarisatie, extreme de-legitimering
van democratische instituties en escalatie van maatschappelijke onrust. Gemeenten
die samenwerken met de Taskforce geven aan vooral behoefte te hebben aan kennisontwikkeling
en advies op deze nieuwe fenomenen die een dreiging kunnen vormen voor de democratische
rechtsorde. De partners in de Taskforce zetten zich in om, binnen de juridische kaders,
te bouwen aan een Taskforce die inspeelt op deze veranderingen in de samenleving De
motie-Bisschop inzake het uitbreiden van bevoegdheden wordt in deze heroriëntatie
van de Taskforce meegenomen. Het streven is om uw Kamer hierover in het najaar te
informeren.

Vraag 14

Wat is de stand van zaken ten aanzien van de maatregelen om problematisch gedrag en
ongewenste buitenlandse beïnvloeding tegen te gaan? En kunt u een overzicht geven
van de activiteiten van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste beïnvloeding
in dit kader?

Antwoord 14

De samenwerking tussen rijkspartners en gemeenten in de Taskforce is katalyserend
geweest voor ontwikkelingen en interventies in de afgelopen jaren. Er is een beleidsdefinitie
van ‘problematisch gedrag’ ontwikkeld, er zijn diverse instrumenten ontwikkeld om
vast te stellen of sprake is van problematisch gedrag en handelingsopties te identificeren,
en er is een training ontwikkeld voor gemeenten. Bij de start van de Taskforce is
een maandelijkse klankbordgroep met vijfentwintig gemeenten ingericht om kennisdeling
tussen Rijk en gemeenten te stimuleren. Tot april 2021 heeft de Taskforce gemeenten
ook ondersteund bij vragen over lokale casuïstiek. Deze werkzaamheden zijn echter
beëindigd, aangezien het merendeel van de partners in de Taskforce geen juridische
grondslag heeft voor de verwerking van persoonsgegevens. Op dit moment richten de
deelnemers in de Taskforce zich gezamenlijk op de herijking van de Taskforce, zoals
beschreven in vraag 12 en 13.

Daarnaast werken de samenwerkingspartners binnen hun eigen beleidsverantwoordelijkheid
aan maatschappelijke opgaven die samenhangen met het bestrijden van problematisch
gedrag, wat daarmee ten goede komt aan de weerbaarheid van de democratische rechtsorde.
Onderstaand volgen enkele voorbeelden.

• Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de Kamer een wetsvoorstel aangeboden
dat bij maatschappelijke organisaties financiële transparantie kan afdwingen als sprake
is van ondermijning van de democratische rechtsstaat.

• Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontwikkelt samen met stakeholders
een agenda gericht op de versterking van de veerkracht en weerbaarheid. Deze agenda
zal uw Kamer na de voorjaarsbesluitvorming worden toegezonden.

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werkt samen met gemeenten
aan de aanpak van het omgaan met maatschappelijk ongenoegen en onrust en het tegengaan
van desinformatie. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt aan een
wettelijke norm die toezicht op de excessen van anti-integratieve, antidemocratische
en antirechtstatelijke activiteiten bij informele scholing mogelijk maakt.

Vraag 15

Wilt u deze vragen beantwoorden voor het commissiedebat Inburgering en integratie
op 13 april 2023?

Antwoord 15

Helaas is het niet gelukt om de antwoorden voor het commissiedebat Inburgering en
Integratie op 13 april 2023 te verzenden, maar u ontvangt de antwoorden binnen de
gestelde termijn van 3 weken.