Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Tielen over Het bericht ‘Onderzoek: patiënten blijven medicijnen doorslikken zonder overleg met arts

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 8 mei
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 2051.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Onderzoek: patiënten blijven medicijnen doorslikken
zonder overleg met arts» en het onderliggende rapport van Patiëntenfederatie Nederland
over langdurig medicijngebruik?1, 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat artsen en apothekers een regelmatige medicatiebeoordeling doen bij (groepen)
patiënten? Zo ja, hoe strookt dit met het nieuws dat ongeveer een op de zes permanente
medicijngebruikers in Nederland geen tot nauwelijks contact heeft met een zorgverlener
over hun medicijngebruik?

Antwoord 2

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) en het
Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) geven aan dat apothekers en huisartsen regelmatig
medicatiebeoordelingen uitvoeren bij de doelgroep waarbij een beoordeling het meeste
effect heeft op het goed en veilig geneesmiddelgebruik. Dit doen zij op basis van
de module Medicatiebeoordeling, onderdeel van de Multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie
bij ouderen. De doelgroep zijn ouderen boven de 75 jaar die meer dan 10 geneesmiddelen
gebruiken en/of een vastgestelde kwetsbaarheid hebben.

Daarnaast hebben patiënten, ook de doelgroep die een medicatiebeoordeling krijgt,
contactmomenten met de huisarts of apotheker. Deze contactmomenten, ook wel medicatie-evaluaties
genoemd, zijn onderdeel van de reguliere farmacotherapeutische zorg die de patiënt
ontvangt. Dit lijkt niet volledig aan te sluiten bij de ervaring van patiënten in
het onderzoek van de Patiëntenfederatie. In mijn reactie op het onderzoek van de Patiëntenfederatie
dat ik u parallel toestuur ga ik hier uitgebreider op in.

Vraag 3

In hoeverre zijn de uitkomsten van dit onderzoek representatief voor de Nederlandse
bevolking, wetende dat het Zorgpanel van de Patiëntenfederatie niet-representatief
is?

Antwoord 3

Ik kan niet beoordelen of de uitkomsten van dit onderzoek representatief zijn voor
de Nederlandse bevolking. De Patiëntenfederatie stelt zelf wel dat hun Zorgpanel (dat
voor dit onderzoek is bevraagd) niet volledig representatief is voor de Nederlandse
bevolking.3

Vraag 4

Deelt u de mening van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der
Pharmacie (KNMP) dat een jaarlijkse controle niet voor iedere patiënt noodzakelijk
is?

Antwoord 4

Een jaarlijkse controle kan verschillende vormen hebben, waaronder een medicatiebeoordeling
of een consult over specifieke medicatie en aandoening, bijvoorbeeld astma of diabetes,
bij de huisarts of praktijkondersteuner.

De KNMP en het NHG stellen dat er een jaarlijkse controle op het medicijngebruik moet
zijn voor iedereen die er baat bij heeft of zelf vraagt naar een medicatiecheck. Ik
kan deze lijn volgen.

Vraag 5

Deelt u onze mening dat het voor patiënten die twee of meer geneesmiddelen gedurende
lange tijd gebruiken, wél noodzakelijk is om een periodieke medicatiecontrole te doen?

Antwoord 5

Voornamelijk patiënten die veel medicijnen voor langere tijd gebruiken hebben baat
bij een intensieve begeleiding door huisartsen, apothekers, wijkverpleging en andere
betrokken zorgverleners. Ik vind dat al deze patiënten de begeleiding moeten krijgen
die past bij de zorg die zij nodig hebben en past bij hun behoeften. Ook dit neem
ik mee in de hierboven genoemde reactie op onderzoek van de Patiëntenfederatie.

Vraag 6

Kunt u informatie geven, bijvoorbeeld van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ),
over in hoeverre richtlijnen rondom medicatiebeoordeling worden nageleefd, zoals de
richtlijn polyfarmacie bij ouderen?

Antwoord 6

De kwaliteit van medicatiebeoordelingen is een vast onderdeel van inspectiebezoeken
van de IGJ. Om in beeld te krijgen wat de medicatiebeoordelingen bijdragen aan het
goed en veilig geneesmiddelgebruik bij ouderen laat ik een onderzoek uitvoeren. Het
onderzoek zal ook de aantallen uitgevoerde medicatiebeoordelingen vanaf 2018 bevatten.
Ik zal zoals reeds toegezegd de resultaten in december 2023 aan de Kamer toesturen.

Vraag 7

Wordt de in 2017 door NIVEL en VUmc ontwikkelde methode om de jaarlijkse medicatiebeoordelingen
bij oudere patiënten efficiënter aan te pakken, nu in de praktijk toegepast? Zo nee,
waarom niet?4

Antwoord 7

Het uitvoeren van medicatiebeoordelingen kent verschillende varianten. De methode
ontwikkeld door het NIVEL en VUmc, de Optimed methode, is er daar een van. Het is
de verantwoordelijkheid van artsen en apothekers om de methode van medicatiebeoordeling
toe te spitsen op de situatie van de betreffende patiënt. Dat wil zeggen de behoeften
en zorg die patiënten aangeven nodig te hebben en de middelen en tijd die zorgverleners
tot hun beschikking hebben.

Vraag 8, 9 en 10

Deelt u de mening dat onnodig medicijngebruik moet worden voorkomen en dat een periodieke
medicatiecheck eigenlijk standaard zou moeten zijn, zeker in het kader van (medische)
preventie en het tegengaan van verspilling? Zo nee, waarom niet?

Neemt u het advies van Patiëntenfederatie Nederland over om te onderzoeken waar barrières
ontstaan die een grotere rol van onder andere apothekers bij de periodieke medicatiecontrole
in de weg staan en hoe deze kunnen worden weggenomen?

Bij wie zou volgens u de verantwoordelijkheid moeten liggen om in gesprek te gaan
over medicijngebruik en medicatiecontrole: bij de huisarts of de apotheker? Kunt u
uw antwoord toelichten? Bent u bereid met deze beide beroepsgroepen in overleg te
gaan en ervoor te zorgen dat periodieke medicatiecontroles worden uitgevoerd bij alle
patiënten?

Antwoord 8, 9 en 10

In het Integraal Zorgakkoord (IZA) is afgesproken om met apothekers, huisartsen, patiënten
en zorgverzekeraars te komen tot afspraken over extramurale farmaceutische zorg. In
het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) is overeengekomen om
met veldpartijen te komen tot afspraken gericht op extramurale farmaceutische zorg
voor ouderen. De betrokken veldpartijen, waaronder ook de Patiëntenfederatie, zijn
samen met VWS gestart met gesprekken hierover en deze moeten leiden tot aanvullende
afspraken voor de zomer in 2023. Ik vind de resultaten van het onderzoek van de Patiëntenfederatie
waardevol en belangrijk. Ik zal samen met de Patiëntenfederatie de onderzoeksresultaten
gebruiken bij het opstellen van de afspraken over extramurale farmaceutische zorg.