Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Aartsen en Idsinga over de door de fiscus gestuurde aanmaning naar ondernemers

Antwoord van Staatssecretaris Van Rij (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst)
(ontvangen 7 april 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023,
nr. 1991.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Fiscus jaagt ondernemers op de kast met aanmaning voor
coronaschuld»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel ondernemers in totaal hebben een brief gekregen?

Antwoord 2

Ongeveer 80.000 ondernemers met een betalingsregeling voor coronabelastingschulden
die een betalingsachterstand hebben op de betalingsregeling en/of op de nieuw opgekomen
verplichtingen vanaf 1 oktober 2022, hebben een brief ontvangen.

Vraag 3

Hoeveel ondernemers hebben onterecht een aanmaning binnengekregen en wat is de oorzaak
hiervan?

Antwoord 3

Het aantal ondernemers dat ten onrechte bericht heeft ontvangen dat er sprake is van
een betalingsachterstand, is beperkt. Als een ondernemer onterecht bericht heeft gehad,
was er in de meeste gevallen sprake van een betaling door de ondernemer die de brief
heeft gekruist.

Daarnaast was er sprake van verwarring: veel ondernemers bleken (ondanks de communicatie
hierover) niet op de hoogte van het feit dat het voldoen aan de nieuw opkomende verplichtingen
vanaf 1 oktober 2022 een voorwaarde is voor de betalingsregeling voor corona-belastingschulden.
Ondernemers worden hier via de website en in de vervolgcommunicatie (brieven) nogmaals
op gewezen.

Vraag 4, 5 en 7

Waarom is het niet mogelijk om de totale betalingsachterstand voor de ondernemers
op de brief te vermelden? Worden ondernemers apart geïnformeerd wanneer de totale
betalingsachterstand wel bekend is?

Welke maatregelen zijn inmiddels genomen om ervoor te zorgen dat de Belastingdienst
over een actueel overzicht van betalingsachterstanden beschikt?

Hoe zorgt u ervoor dat ondernemers niet nogmaals onnodig verontrustende aanmaningen
inzake het aflossingstraject van corona-belastingschulden ontvangen van de Belastingdienst?

Abtwoord 4, 5 en 7

Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen is een inleiding noodzakelijk. Ik schets
u de situatie waarin de coronabetalingsregeling tot stand is gekomen.

In maart 2020 kreeg Nederland te maken met een ongekende crisis: de coronacrisis. Het kabinet heeft
toen onder zeer grote tijdsdruk verschillende maatregelen genomen om ondernemers te
ondersteunen die door de coronacrisis in liquiditeitsproblemen kwamen of zouden komen.

De belangrijkste fiscale maatregel zag op een ruimhartig uitstel van betaling voor
verschillende belastingen2.

Om in aanmerking te komen voor de uitstelregeling moesten ondernemers schriftelijk
motiveren dat zij door de coronacrisis in de problemen waren gekomen. De Belastingdienst
verleende onmiddellijk uitstel en pas achteraf werd het verzoek getoetst. Het kabinet
wilde dit proces voor de ondernemers immers zo eenvoudig mogelijk maken met zo min
mogelijk administratie. Om uitstel van betaling onder deze voorwaarden mogelijk te
maken, heeft de Belastingdienst onder grote tijdsdruk een systeem ingericht om coronabelastingschulden
af te kunnen zonderen van reguliere belastingschulden.

Vanaf het begin van de uitstelregeling is ondernemers duidelijk gemaakt dat de opgebouwde
belastingschuld moest worden betaald. Er was immers sprake van uitstel. Het systeem
waarin het uitstel van betaling wordt gefaciliteerd en de coronaschuld gemonitord
wordt, staat los van de bestaande inningssystemen. Het ging in het geval van coronaschulden
immers om een zeer groot aantal aanslagen en een zeer groot aantal ondernemers. Voor
het aflossen van de opgebouwde coronaschulden is een specifieke betalingsregeling
in het leven geroepen waarbij ondernemers de opgebouwde schulden in maximaal 60 maanden
moeten betalen.

Bij een reguliere betalingsregeling voor reguliere belastingschulden bij ondernemers
gaat het altijd om een regeling voor een individuele belastingschuldige, met een looptijd
van standaard maximaal 12 maanden. Na iedere verwerkte betaling ontvangt de ondernemer
een bericht van de behandelaar.

Bij de coronabetalingsregeling is sprake van een bijzondere situatie. Alle aanslagen
waarvoor corona-uitstel was verleend zijn gebundeld in de coronabetalingsregeling.
Ondernemers moeten deze uitgestelde bedragen (de coronaschuld) in maximaal3 60 maanden aflossen, waardoor de Belastingdienst de schuld veel langer moet monitoren
dan bij een reguliere betalingsregeling. Ook is de kans op fouten bij betalingen en
de kans op betalingsachterstanden groter naarmate de regeling langer duurt. Ten behoeve
van een juiste en snelle administratieve verwerking van betalingen op de coronaschuld,
kunnen ondernemers gebruikmaken van één betalingskenmerk. Zij hoeven dan niet steeds
te zoeken naar het betalingskenmerk van de betreffende aanslag in de regeling.

Van de ruim 400.000 ondernemers die gebruik hebben gemaakt van het uitstel van betaling
van belastingschulden tijdens de coronacrisis, zijn er ruim 266.000 betrokken in de
betalingsregeling die op 1 oktober 2022 van start is gegaan. Zoals hiervoor genoemd,
wijkt de coronabetalingsregeling af van een reguliere betalingsregeling door het massale
karakter en de langere duur ervan (standaard 60 maanden). Daarnaast vindt de behandeling
en bewaking van de betalingsregeling centraal plaats. Bij een reguliere betalingsregeling
beoordeelt een medewerker van de Belastingdienst de elementen van een betaalachterstand
in het betreffende individuele geval en kan hij duiden wat de achterstand is die moet
worden ingelopen om de regeling niet te verliezen.

Systematiek van de betalingsregeling

266.000 ondernemers hebben in september 2022, voorafgaand aan de start van de betalingsregeling, een overzicht gekregen van alle
coronabelastingaanslagen die in de betalingsregeling zitten. In dat overzicht is ook
het totale bedrag van de coronaschuld genoemd en het termijnbedrag (inclusief de geschatte
te betalen invorderingsrente4).

Om de coronaschuld af te lossen, moeten ondernemers maandelijks gedurende 60 maanden
het termijnbedrag betalen. Het is ondernemers duidelijk gemaakt dat de betalingsregeling
uiteindelijk wordt ingetrokken als zij niet voldoen aan die betalingsverplichting.
Daarnaast is het zo dat ondernemers ook hun nieuw opgekomen belastingverplichtingen
van na 1 oktober 2022 moeten nakomen, om gebruik te kunnen blijven maken van de coronabetalingsregeling.

In totaal zijn er ongeveer 119.000 ondernemers die niet voldoen aan een of meer van
de hiervoor genoemde voorwaarden voor de coronabetalingsregeling. Volgens de administratie
van de Belastingdienst hebben van de ondernemers met een coronabetalingsachterstand
er ongeveer 95.000 (peildatum 27 maart 2023) een achterstand bij het aflossen van
de coronabetalingsregeling. Ongeveer 63.000 ondernemers hebben een betalingsachterstand
op hun lopende verplichtingen van na 1 oktober 2022. Van die 63.000 ondernemers hebben
er 39.000 ook een achterstand bij het aflossen van de coronabetalingsregeling.

Van de ondernemers met betalingsachterstand hebben er al ongeveer 80.000 in februari 2023 een brief ontvangen met de mededeling dat er sprake is van een betalingsachterstand.
Daarbij is niet het exacte bedrag van de betalingsachterstand opgenomen, omdat het
voor de Belastingdienst niet mogelijk is dit bedrag in massale berichten te verwerken5. De administratie van de Belastingdienst, ook die voor de coronaschulden, is immers
een vorderingenadministratie en geen debiteurenadministratie. Dat betekent dat de
schuld gebaseerd is op openstaande aanslagen en niet op een (in dit geval) individuele
ondernemer die een bepaald bedrag verschuldigd is. Er is dus wel inzicht in de nog
openstaande aanslagen en de betaalde bedragen, maar deze systemen kunnen niet op korte
termijn zodanig gekoppeld worden dat het openstaande bedrag van de coronaschuld van
een individuele ondernemer in massale berichten kan worden opgenomen.

Het vaststellen van de hoogte van de betalingsachterstand vergt een handmatige berekening
door een medewerker van de Belastingdienst, die daarvoor verschillende systemen handmatig
moet raadplegen. Bij de grote aantallen ondernemers waarvoor deze specifieke betalingsregeling
geldt, ontbreekt het aan capaciteit om dit te kunnen doen. Bij de coronabetalingsregeling
verwacht de Belastingdienst (conform de voorwaarden van de betalingsregeling) dat
maandelijks ten minste het termijnbedrag wordt voldaan (naast het nakomen van de lopende
verplichtingen na 1 oktober 2022). In de brief staat aangegeven hoe een ondernemer
het bedrag van de betalingsachterstand zelf kan bepalen vanuit zijn eigen administratie.

Vervolgtraject

Eind maart 2023 hebben alle ondernemers met een coronabetalingsregeling een schuldenoverzicht ontvangen
met daarin alle, op de peildatum van het overzicht nog openstaande vorderingen voor
de totale uitstaande belastingschuld (corona- en overige belastingschuld). Het overzicht
geeft ondernemers inzicht in hun openstaande schulden na een aantal jaren waarin helemaal
geen invordering heeft plaatsgevonden en waarin ondernemers geen bericht hebben ontvangen
van de Belastingdienst.

Het overzicht geeft geen inzicht in het bedrag van de betalingsachterstand. Het overzicht
is wel nodig om uiteindelijk te kunnen bepalen wat de achterstand is.

Ondernemers ontvangen zo’n schuldoverzicht voortaan eens per drie maanden, gedurende
de looptijd van de coronabetalingsregeling. Het was door technische complicaties6 niet mogelijk om het schuldenoverzicht eerder te versturen.

In het schuldenoverzicht wordt vermeld op welke datum het overzicht is vastgesteld.
Ondernemers kunnen dan aan de hand van hun eigen administratie bezien of na die datum
betalingen zijn gedaan op schulden uit het overzicht.

Vervolgens ontvangen ondernemers begin april 2023 een betalingsoverzicht («Invorderingsrente bij betalingsregeling bijzonder uitstel»)
waarin onder meer een overzicht is opgenomen van de bedragen die zij vanaf 1 september
2022 betaald hebben. Daarbij wordt aangegeven op welke aanslagen deze betalingen zijn
afgeboekt (tot een bepaalde peildatum). Betalingen die de ondernemer daarna mogelijk
nog heeft gedaan, moeten uit zijn eigen administratie volgen.

Met behulp van dit overzicht en het schuldoverzicht kan de ondernemer bepalen welk
bedrag hij op zijn coronaschuld heeft afbetaald.

Op de website van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl/bijzonderuitstel) is een overzicht opgenomen van de verschillende situaties waarin ondernemers zich
kunnen bevinden:

– Alle vervallen termijnen van de coronabetalingsregeling zijn betaald en de nieuwe
opgekomen verplichtingen na 1 oktober 2022 zijn voldaan.

– Alle vervallen termijnen van de coronabetalingsregeling zijn betaald, maar de nieuw
opgekomen verplichtingen van na 1 oktober 2022 zijn niet (allemaal) voldaan.

– De nieuw opgekomen verplichtingen van na 1 oktober zijn voldaan maar daarnaast zijn
niet alle vervallen termijnen van de coronabetalingsregeling betaald.

– Niet alle vervallen termijnen van de coronabetalingsregeling zijn betaald en ook de
nieuw opgekomen verplichtingen van na 1 oktober 2022 zijn niet (allemaal) voldaan.

– Er zijn geen termijnbetalingen betalingen gedaan op de coronabetalingsregeling en
mogelijk zijn ook de nieuw opgekomen verplichtingen van na 1 oktober 2022 niet (allemaal)
voldaan.

Voor al deze situaties wordt uitgelegd welke brieven en overzichten de ondernemer
kan verwachten, welke informatie hij uit die documenten kan halen en wat hij met deze
informatie kan doen.

Ondernemers die op basis van de administratie van de Belastingdienst nog steeds betalingsachterstanden
hebben, ontvangen vanaf 11 april 2023 opnieuw een brief daarover. Deze brieven zijn voorafgaand aan de verzending nog voorgelegd
aan stakeholders zoals VNO-NCW, Instituut Midden- en Kleinbedrijf, de KvK en een klankbordgroep
van fiscaal dienstverleners om ervoor te zorgen dat het voor ondernemers duidelijk
is wat zij moeten doen als zij de brief ontvangen. Ook ONL heef de set met documenten
voor ondernemers inmiddels ontvangen. Aansluitend wordt met genoemde partijen overlegd
over hoe ondernemers zo goed mogelijk ondersteund kunnen worden in dit proces.

In de brief worden ondernemers opnieuw aangespoord om binnen 14 dagen hun betalingsachterstand
in te lopen, om een verzoek te doen voor versoepeling van de betalingsregeling of
om hulp te vragen via bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel. De brief heeft een dagtekening
in de toekomst, zodat ondernemers meer dan 14 dagen (ongeveer tot 6 mei 2023) de tijd
hebben om te reageren.

Ook staat in de brief beschreven hoe de ondernemer (met hiervoor genoemde overzichten
en het eveneens in de brief genoemde actuele te betalen termijnbedrag) het bedrag
van zijn betalingsachterstand kan bepalen. Op de website van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl/bijzonderuitstel) zijn voorbeelden opgenomen om de ondernemer te helpen bij het vaststellen van de
betalingsachterstand. Als het ondernemers met behulp van die voorbeelden niet lukt
om het bedrag van de achterstand vast te stellen, kunnen zij, zoals hiervoor al is
aangegeven, contact opnemen met de BelastingTelefoon. De medewerker van de BelastingTelefoon
legt de vraag vervolgens voor aan een materiedeskundige, die uit de verschillende
systemen de benodigde gegevens haalt om de individuele berekening voor de ondernemer
te maken. Binnen 48 uur wordt de ondernemer teruggebeld en krijgt hij antwoord op
zijn vraag. Mocht het zo zijn dat een ondernemer geen contact krijgt met een medewerker
van de Belastingtelefoon, dan kan hij per post zijn vraag insturen. Zodra de Belastingdienst
de brief heeft ontvangen, wordt er geen vervolgstap genomen totdat de vraag behandeld
is en de ondernemer daarvan kennis heeft kunnen nemen. De betalingsregeling wordt
dan ook voorlopig niet ingetrokken.

Bij ondernemers die nog helemaal niets afgelost hebben op de coronaschuld (zo’n 63.000
op peildatum 27 maart 2023), wordt in de brief aangegeven hoeveel termijnen de ondernemer
achterloopt (op dit moment gaat het om 6 termijnen) en het te betalen termijnbedrag,
waarmee ze direct hun betalingsachterstand kunnen afleiden. Door deze ondernemers
de benodigde gegevens te verstrekken waarmee zij hun betalingsachterstand te bepalen,
wordt ook geprobeerd om overbelasting van de BelastingTelefoon te voorkomen.

Ondernemers die geen actie ondernemen naar aanleiding van de april-brief, ontvangen
vanaf eind mei 20237 een beschikking waarmee de betalingsregeling daadwerkelijk wordt ingetrokken. Dit
gebeurt uiteraard met grote zorgvuldigheid pas nadat is vastgesteld dat zeker niet
aan de voorwaarden voor de betalingsregeling wordt voldaan (betalingsachterstand van
(vooralsnog) meer dan één betalingstermijn op de coronabetalingsregeling of blijvende
achterstand op de lopende verplichtingen van na 1 oktober 2022). Mocht het onverhoopt
toch zo zijn dat een betalingsregeling ten onrechte is ingetrokken, dan moet de ondernemer
dat zo snel mogelijk melden bij de Belastingdienst. De intrekking kan dan nog ongedaan
gemaakt worden.

De ondernemer krijgt bij het beëindigen van de betalingsregeling bericht dat hij niet
voldoet aan de voorwaarden om nog langer gebruik te maken van de betalingsregeling.
Ook wordt het bedrag van de nog openstaande schuld vermeld.

De ondernemer kan dat bedrag narekenen met behulp van het eerder ontvangen schuldenoverzicht,
het betalingsoverzicht en zijn bankafschriften. Na ontvangst van de beschikking heeft
de ondernemer nog 14 dagen de tijd om de totale coronabelastingschuld te betalen om
zo invorderingsmaatregelen (en bijbehorende kosten) te voorkomen. Dat is conform geldend
beleid met betrekking tot het niet voldoen aan een betalingsregeling voor belastingschulden.

Voor de nieuwe schulden van na 1 oktober 2022 geldt dat daarvoor de reguliere invordering
wordt opgestart, als deze niet tijdig betaald worden.

Uitvoeringslast

De uitvoeringslast bij het uitvoeren van de coronabetalingsregeling is groot, zeker
als er veel ondernemers zijn die hun schulden niet of niet tijdig aflossen. De Belastingdienst
probeert deze uitvoeringslast op te vangen door de efficiënte inzet van medewerkers
en het gefaseerd uitvoeren van verschillende stappen, zoals het gespreid versturen
van de beschikkingen waarmee betalingsregelingen worden ingetrokken.

Bij de BelastingTelefoon wordt door het gefaseerd uitvoeren van de verschillende processtappen
getracht de werkzaamheden te spreiden in de tijd en zo de werkdruk te verlichten.

Vraag 6

Bent u bereid om tijdelijk een apart telefoonnummer of helpdesk speciaal voor ondernemers
in het leven te roepen, naast de BelastingTelefoon?

Antwoord 6

Op basis van de vragen en gesprekken die worden verwacht, wordt capaciteit voor ondernemers
bij de BelastingTelefoon gereserveerd. Daarnaast wordt de bezorging van brieven bij
ondernemers zoveel mogelijk gespreid in de week. Gelet op het voorgaande lijkt het
niet noodzakelijk om een aparte (telefonische) helpdesk voor de coronabetalingsregeling
op te starten.

Vraag 8

Hoe zeker kunnen ondernemers ervan zijn dat de betalingen die zij tot nu toe hebben
gedaan zijn verwerkt en dat de uiteindelijke afrekening klopt, indien sprake is van
ICT-problemen in de verwerking van betalingsgegevens?

Antwoord 8

Betalingen die zijn gedaan op het juiste rekeningnummer en met het juiste betalingskenmerk,
worden onmiddellijk verwerkt. Als een verkeerd betalingskenmerk wordt gebruikt, duurt
de verwerking langer omdat de afboeking handmatig moet plaatsvinden. Er is overigens
geen sprake van een ICT-probleem bij het verwerken van betalingen.

Vraag 9

In hoeveel gevallen blijken ondernemers toch niet te kunnen voldoen aan het aflossingstraject?
Welke mogelijkheden voor maatwerk worden hen geboden?

Antwoord 9

Het is niet duidelijk hoeveel ondernemers daadwerkelijk niet kunnen voldoen aan de voorwaarden van de betalingsregeling. Van de ruim 266.000 ondernemers
die vanaf 1 oktober 2022 deelnamen aan de betalingsregeling voor coronaschulden hebben
er inmiddels bijna 24.000 (peildatum 27 maart 2023) hun schuld volledig afgelost.
Bijna 2.500 ondernemers maken geen gebruik meer van de betalingsregeling, hoofdzakelijk
vanwege faillissement of sanering. Ook is duidelijk dat er veel ondernemers zijn met
een betalingsachterstand (zie ook het gecombineerde antwoord op vraag 4, 5 en 7).
Het feit dat er betalingsachterstand is, wil overigens niet zeggen dat niet betaald
kan worden. Verder kunnen ondernemers een verzoek doen om gebruik te maken van een versoepeling
van de betalingsregeling door een betaalpauze van maximaal zes maanden, kwartaalbetalingen
in plaats van maandbetalingen en een verlenging van de regeling van vijf naar zeven
jaar (onder voorwaarden. Daarmee kunnen ondernemers ieder geval tijdelijk financiële
problemen het hoofd bieden.

In de februari-brief (en opnieuw in de april-brief) worden ondernemers met betalingsachterstanden
opgeroepen om de achterstand te betalen als dat mogelijk is en contact op te nemen
met de Belastingdienst als zij betalingsproblemen hebben. Ondernemers worden in de
brief ook (nogmaals) gewezen op de mogelijkheden om een aanvraag te doen voor een
versoepeling van de betalingsregeling.

Het bijhouden van de nieuw opkomende verplichtingen na 1 oktober 2022 is bovendien
een voorwaarde om gebruik te mogen maken van de coronabetalingsregeling. Veel ondernemers
bleken daar, ondanks de communicatie hierover (onder andere op de website van de Belastingdienst),
niet van op de hoogte. In de vervolgbrieven over betalingsachterstanden wordt daar
nog eens nadrukkelijk op gewezen.

Het is tot slot niet mogelijk en ook niet wenselijk om ondernemers die niet voldoen
aan de betalingsregeling en andere betalingsverplichtingen blijvend te ondersteunen.
Uiteindelijk leidt het niet inlopen van een betalingsachterstand tot het intrekken
van de betalingsregeling. Hulp aan ondernemers kan ook bestaan uit begeleiding bij
het stoppen van een onderneming of een sanering.