Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bisschop over de uitspraken van de heer Samsom over verplichte uitkoop van boeren

Antwoord van Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof), mede namens de Minister
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 30 maart 2023).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het advies van Diederik Samsom, kabinetschef van Eurocommissaris
Timmersmans en ex-PvdA leider, om boeren verplicht uit te kopen?1

Antwoord 1

Ik was op de hoogte van het bezoek van ambtenaren van het Ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit aan de Europese Commissie. Tijdens dat bezoek is van gedachten
gewisseld over de plannen van het kabinet met betrekking tot de integrale aanpak landelijk
gebied, bodem en water en de transitie van de landbouw.

Vraag 2

Kunt u het verslag van het overleg tussen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
en de heer Samsom naar de Kamer sturen?

Antwoord 2

De Kamer wordt actief geïnformeerd over de voortgang van de transitie en de beleidskeuzes
die ik maak. Ik betreur het feit dat derden de beschikking hebben gekregen over vertrouwelijke
informatie. Er is een intern verslag opgesteld van het bezoek. De gesprekken met de
Europese Commissie en de verslagen die daarvan worden gemaakt, zijn onderdeel van
het ambtelijk beleidsvormingsproces en geen eindpunt van de gedachtenvorming op de
verschillende thema’s. Voor dergelijke ambtelijke concepten geldt staand kabinetsbeleid
dat deze niet worden verstrekt (Kamerstuk 34 682, nr. 11).

Vraag 3

Wat was de aanleiding om met de heer Samsom in gesprek te gaan?

Antwoord 3

Omdat veel, zo niet alle, dossiers op het gebied van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
een Europese component hebben, vinden er ambtelijk en bestuurlijk met enige regelmaat
gesprekken plaats met de Europese Commissie. In deze gesprekken worden Europees en
nationaal beleid op verschillende dossiers besproken en toegelicht. Dergelijke overleggen
zijn bedoeld om duidelijkheid te krijgen over staand Europese beleid en dragen bij
aan beter wederzijds begrip.

Vraag 4

Op welk gezag sprak de heer Samsom?

Antwoord 4

De heer Samsom sprak vanuit zijn functie als Kabinetschef van Eurocommissaris Timmermans.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de Europese Commissie niet bevoegd is om voor te schrijven hoe
Nederland gaat voldoen aan de instandhoudingsdoelstellingen voor Natura 2000-gebieden?

Antwoord 5

Lidstaten hebben een beoordelingsruimte bij de keuze van de maatregelen om te voldoen
aan de instandhoudingsdoelstellingen, als deze maar effectief zijn en doelbereik verzekeren,
en als intussen maar door passende preventieve maatregelen is verzekerd dat in geen
enkel Natura 2000-gebied op geen enkele locatie verslechtering van de kwaliteit van
habitats plaatsvindt en significante verstoring van soorten wordt voorkomen. Bij nieuwe
projecten met mogelijk significant negatieve gevolgen voor een Natura 2000-gebied
geldt bovendien dat die alleen mogen worden toegestaan als op basis van een passende
beoordeling zonder redelijke wetenschappelijke twijfel kan worden uitgesloten dat
aantasting van de natuurlijke kenmerken van het gebied plaatsvindt. In deze context
is er ruimte voor gedachtewisselingen en niet-bindende adviezen, maar dat doet niet
af aan de bevoegdheid van de Europese Commissie om een inbreukprocedure te beginnen
tegen Nederland vanwege het niet nakomen van de verplichtingen van bijvoorbeeld als
het «verslechteringsverbod» niet zou worden nagekomen.

Vraag 6

Op welke concrete punten zou Nederland een flexibele opstelling van de Europese Commissie
juridisch gezien nodig hebben?

Antwoord 6

De heer Samsom heeft geschetst welke verschillende Europese regels rond onteigening
en uitkoop van belang zijn en heeft gewezen op mogelijkheden voor hogere vergoedingen
bij verplichte opkoop. In het gesprek in november is de integrale aanpak van het kabinet,
inclusief de aanpak piekbelasting, geschetst. Daarbij is aangeven dat enige flexibiliteit
in relatie tot staatssteunkaders gewenst is. De EC kijkt nu naar de regeling voor
vrijwillige opkoop (Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties: LBV en LBV-plus)
die momenteel het notificatieproces doorloopt.

Vraag 7

Welke onderbouwing gaf de heer Samsom voor zijn pleidooi om te kiezen voor verplichte
opkoop van boerenbedrijven?

Antwoord 7

De heer Samsom heeft geen pleidooi gehouden maar geschetst welke verschillende Europese
regels rond onteigening en uitkoop van belang zijn en heeft gewezen op mogelijkheden
voor hogere vergoedingen bij verplichte opkoop.

Vraag 8

Is de veronderstelling juist dat verplichte opkoop per geïnvesteerde euro minder natuurwinst
oplevert dan vrijwillige opkoop, verplaatsing, innovatie, extensivering en verbeterd
natuurbeheer? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Nee, deze veronderstelling is niet juist. Welke maatregelen waar nodig zijn, wordt
concreet uitgewerkt op basis van de gebiedsprogramma’s van de provincies. Het kabinet
neemt geen voorschot op de gebiedsprocessen door algemene uitspraken te doen, zoals
hier wordt gevraagd. Rijk en provincies werken gezamenlijk uit wat de optimale mix
van maatregelen is om de opgaven in een gebied te realiseren.

Vraag 9

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de Europese goedkeuring voor de voorgelegde
opkoopregelingen?

Antwoord 9

De LBV en LBV-plus zijn eind vorige maand in concept voorgelegd aan de Europese Commissie
in verband met de Staatsteuntoets. De gewone behandeltermijn van de Commissie bedraagt
minimaal twee maanden.

Vraag 10

In hoeverre is door de heer Samsom het bieden van ruimte voor de nationale stikstofaanpak
gekoppeld aan het geven van steun aan de door de Europese Commissie voorgestelde Verordening
natuurherstel?

Antwoord 10

Tijdens het gesprek is van gedachten gewisseld over de plannen van het kabinet met
betrekking tot de integrale aanpak landelijk gebied, bodem en water en de transitie
van de landbouw. Hierbij zijn geen verbanden gelegd met voorbehouden voor steun voor
de Natuurherstelverordening.

Vraag 11

Is er een verband tussen de druk vanuit de Europese Commissie en de terughoudendheid
als het gaat om innovatieve oplossingen in de stikstofaanpak?

Antwoord 11

Terughoudendheid als het gaat om innovatieve oplossingen herken ik niet. Het kabinet
acht de ontwikkeling en toepassing van innovatieve emissiereducerende technieken en
managementmaatregelen van essentieel belang voor de opgave van de veehouderij om vergaand
en integraal te verduurzamen. Het kabinet zet daarom in op ontwikkeling en toepassing
van innovatieve technieken en managementmaatregelen. Voorwaarde voor het toepassen
van emissiereducerende technieken is dat de effecten van de emissiereducerende technieken
vaststaan, dat de toepassing niet leidt tot verdere achteruitgang van Natura 2000-gebieden
en dat het daarmee juridisch houdbaar is. Dit is in het belang van de ondernemer zelf,
om maximale zekerheid te kunnen geven over hun vergunning en om te voorkomen dat een
boer een investering in een stalsysteem voor niets doet. Het kabinet heeft besloten
dat natuurvergunningen voor alle nieuwe emissiearme stalsystemen alleen onder strikte
voorwaarden kunnen worden verleend. Dit besluit is genomen naar aanleiding van verscheidene
onderzoeken en de uitspraken van de Raad van State over de werking van emissiearme
stalsystemen. Om de huidige problemen rondom het toepassen van met name staltechnieken
op te lossen, is het van belang dat er zekerheid is over de prestaties van emissiereducerende
technieken. Het kabinet zet daarvoor zet daarvoor de nodige stappen. Samen met experts
en stakeholders wordt gewerkt aan verbetering van de systematiek van regulering. Daarnaast
wordt gewerkt aan een voortoets of passende beoordeling, zodat agrarische ondernemers
weten welke investeringen passen binnen het nieuwe systeem van toestemmingverlening.