Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kuik en Peters over het bericht ‘Mensenhandelaren actief bij azc, asielzoekers stappen in geblindeerde busjes: ‘Moderne slavernij’

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 6 maart
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1738.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Mensenhandelaren actief bij azc, asielzoekers stappen
in geblindeerde busjes: «Moderne slavernij»»?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2 en 3

In hoeverre is er nu gericht beleid op en rondom asielzoekerscentra (azc’s) om mensenhandel,
uitbuiting en prostitutie tegen te gaan?

Welke resultaten en acties kunt u op dit punt met ons delen?

Antwoord 2 en 3

Een goede aanpak van mensenhandel en uitbuiting vergt een goede samenwerking tussen
verschillende betrokken ketenpartners, zoals COA, politie, gemeenten en de zorg.

De afgelopen jaren is er fors geïnvesteerd in de opsporing en vervolging van mensenhandel
door de politie. Mensenhandel is wederom aangewezen als landelijke beleidsdoelstelling
voor de politie in de Veiligheidsagenda 2023–2026. Er is dus sprake van een landelijke
focus op dit thema binnen de werkzaamheden van de politie. In de lokale driehoek wordt
de uiteindelijke inzet van politiecapaciteit bepaald, afgestemd op de lokale situatie.

Het COA doet er in de praktijk veel aan om mensenhandel te kunnen signaleren en melden.
Dit gebeurt op verschillende manieren, waaronder het trainen en motiveren van medewerkers
om te signaleren en melden, het doorgeven van signalen aan de politie en de Koninklijke
Marechaussee, het informeren van bewoners over mogelijke risico’s van mensenhandel
en het begeleiden van potentiële slachtoffers. Tot slot stemt het COA met regelmaat
af met de (wijk)politie om de algemene situatie op en rondom een opvanglocatie te
bespreken. Hieronder kunnen ook signalen over mogelijke mensenhandel vallen.

Vraag 4, 5 en 6

In welke mate is er onderzoek over/alertheid op het risico van mensenhandel op/rondom
azc’s?

Wat is uw reactie op de signalen in het artikel dat tienermeisjes dagenlang vermist
zijn als gevolg van prostitutie en dat tienerjongens worden benaderd voor seks in
ruil voor drugs?

Heeft u een beeld van hoe omvangrijk dit misbruik is en wat zijn uw plannen om het
aan te pakken?

Antwoord 4, 5 en 6

Het is bekend dat er een risico bestaat op mensenhandel rondom azc’s. Wanneer er signalen
van mensenhandel rondom azc’s bij de politie gemeld worden, dan worden deze ook voortvarend
opgepakt. Ieder signaal van mensenhandel wordt door de politie gewogen, bekeken en
geclassificeerd.

De signalen dat tieners soms dagen verdwijnen en worden benaderd voor seksuele diensten
neem ik serieus. Ik wil hierbij ook benoemen dat wanneer het gaat om kinderen, we
niet spreken van prostitutie. Het gaat dan namelijk om minderjarigen. Seks met een
minderjarige tegen betaling is strafbaar in Nederland, ook als de minderjarige aangeeft
het vrijwillig te doen. Als een derde persoon erbij betrokken is, is er zelfs vaak
sprake van mensenhandel.

Echter worden de signalen zoals benoemd in het artikel niet herkend door de politie
in Gilze, noch door de contactpersoon van de politie op het azc in Gilze.

Dat neemt niet weg dat asielzoekers kwetsbaar kunnen zijn in onze samenleving. Zij
zijn vertrokken uit hun thuisland, de Nederlandse taal niet machtig en mogen in veel
gevallen nog niet werken om in hun eigen onderhoud te voorzien. Dit maakt hun positie
potentieel kwetsbaar. Daarom gaat er binnen het COA ook specifiek aandacht uit naar
het signaleren van mensenhandel, zoals hierboven toegelicht in het antwoord op vraag
2 en 3.

Vraag 7

Vindt u het ook onacceptabel dat louche types ongestoord een azc kunnen binnenlopen
om kwetsbare vluchtelingen te ronselen? Op welke manier(en) kunt u er samen met het
Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en met gemeentes voor zorgen dat er een
effectievere meldplicht bij binnenkomst is, om mensen in azc’s beter te beschermen?

Antwoord 7

De opvanglocaties van het COA hebben veel verschillende verschijningsvormen (voormalige
kazerne, containerbouw, unitbouw, etc) en zijn zeer verschillend gelegen. De meeste
locaties hebben een open structuur om de toegankelijkheid te bevorderen en te voorkomen
dat het beeld ontstaat dat asielzoekers worden opgesloten achter hoge hekken.

Dat brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van bijvoorbeeld ongewenst bezoek.
Het COA hanteert een bezoekersreglement dat inhoud geeft aan de zorg voor de leefbaarheid,
beheersbaarheid en veiligheid van alle bewoners en medewerkers. Het reglement schrijft
onder meer voor dat iedere bezoeker zich bij het betreden van de locatie moet melden
en identificeren. Om ongewenst bezoek te voorkomen loopt de beveiliging rondes over
de locatie en wordt bijvoorbeeld met regelmaat een kamercontrole uitgevoerd. Indien
dit onvoldoende effectief is wordt, meestal in overleg met de politie (bijvoorbeeld
een wijkagent), bekeken wat aanvullende mogelijkheden zijn.

Vraag 8

Hoe kunt u de al bestaande contactpersoon voor mensenhandel en mensensmokkel binnen
azc’s versterken, zodat misstanden eerder kunnen worden gemeld?

Antwoord 8

Het COA blijft inzetten op aanwezigheid van een contactpersoon mensenhandel op iedere
locatie, om onder andere signalen mensenhandel op te vangen. De contactpersonen worden
getraind om die functie zo goed mogelijk uit te voeren. Het melden van misstanden
is uiteindelijk aan het slachtoffer zelf. Het COA begeleidt de slachtoffers naar passende
hulpverlening en kan slachtoffers ook proberen te motiveren aangifte te doen.

Vraag 9

Wat is uw reactie op de berichtgeving dat er sprake is van een hoge mate van burn-outs
en structurele onderbezetting onder azc-personeel? Heeft u inzicht in de gevolgen
hiervan binnen azc’s?

Antwoord 9

Ik herken het beeld niet dat er sprake zou zijn van een hoge mate van burn-outs onder
COA-personeel en evenmin herken ik het beeld dat er sprake is van een structurele
onderbezetting op azc’s.

Doordat er op dit moment veel nieuwe locaties geopend worden en asielzoekers lang
in onzekerheid zitten over de uitslag van hun asielprocedure zie ik dat er veel gevraagd
wordt van het COA-personeel. Voor het COA-personeel heb ik dan ook zeer veel waardering.

Vraag 10 en 11

Bent u het eens met de stelling dat het onbestaanbaar is dat bezorgde omwonenden gestopt
zijn met het melden van misstanden rondom azc’s vanwege het gebrek aan actie en de
angst voor vergelding?

Welke maatregelen kunt u nemen om de ondermijning die plaatsvindt in de regio aangepakt
wordt en ervoor te zorgen dat bezorgde omwonenden weer vertrouwen krijgen in het melden
van misstanden en verdachte situaties?

Antwoord 10 en 11

Ik vind het ernstig als bezorgde omwonenden geen aangifte meer zouden doen wegens
een gebrek aan actie en de angst voor vergelding.

Voor de aanpak van misstanden is het namelijk van belang om deze meldingen te ontvangen.
Politie is voor de opsporing van het delict mensenhandel vaak afhankelijk van signalen
van andere partijen, daarom is een goede samenwerking met betrokken ketenpartners
en burgers van belang. Daarom roep ik bezorgde omwonenden op om melding te blijven
maken. De politie is verplicht, volgens de Aanwijzing Mensenhandel, om ieder signaal
van mensenhandel dat binnenkomt op te pakken. Met behulp van de Domeinoverstijgende
Informatiegestuurde Werkwijze (DIGW), bekijkt, weegt en classificeert politie ieder
signaal.

Ook organiseert het COA periodiek overleggen met omwonenden van azc’s. Dit zijn uitgelezen
gelegenheden voor omwonenden om eventuele zorgen te uiten.