Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Michon-Derkzen over het bericht ´Ouders omgekomen Bram (12) uit Haaksbergen willen verbod op klaphamer

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 24 januari 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2022–2023, nr. 1188.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ouders omgekomen Bram (12) uit Haaksbergen willen verbod
op klaphamer»?1

Antwoord 1

Ja, we zijn bekend met het bericht. Het is een tragisch incident dat een kind het
leven heeft gekost. We leven mee met de nabestaanden.

Vraag 2

Klopt het dat een «klaphamer», een metalen installatie om bijvoorbeeld magnesiumpoeder
te laten exploderen, niet als vuurwerk wordt geclassificeerd en derhalve ook niet
onder het Vuurwerkbesluit valt? Klopt het voorts dat het mengsel van zwavel en natriumchloraat
nog harder knalt dan nitraten of carbid?

Antwoord 2

Het klopt dat een klaphamer een metalen installatie is, waarmee iemand in combinatie
met het gebruik van bepaalde stoffen harde knallen kan produceren. Het kan worden
vergeleken met het gebruik van een melkbus, waarmee in combinatie met het gebruik
van carbid harde knallen worden geproduceerd. Het is geen vuurwerkartikel en valt
niet onder het Vuurwerkbesluit. De verschillende stoffen of mengsels kunnen onder
omstandigheden harde knallen produceren. Hoe hard een knal is hang samen met de hoeveelheid
en de manier waarop een stof wordt gebruikt.

Vraag 3

Bestaat er reeds regelgeving rond dit soort installaties? Zo ja, welke en hoe is het
toezicht op de naleving van deze regels vormgegeven? Is de toezichthouder Inspectie
Leefomgeving en Transport (ILT) op de hoogte van de gevaren van klaphamers? In hoeveel
gemeenten is in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) het gebruik van klaphamers
verboden en in hoeveel gemeenten is de burgemeester bevoegd vergunningen af te geven
voor het gebruik van klaphamers?

Antwoord 3

Klaphamers worden in sommige regio’s gebruikt om tijdens de jaarwisseling knallen
te produceren. Het zijn door particulieren zelfgemaakte constructies. Ze worden niet
fabrieksmatig geproduceerd. Er is geen CE-keuring en geen landelijke regelgeving voor
klaphamers. Het gebruik van de klaphamer zelf is niet in een wet vastgelegd en er
is geen toezichthouder aangewezen. Gemeenten kunnen een verbod op het gebruik van
dit soort installaties in de Algemene Plaatselijke Verordening opnemen. Een aantal
gemeenten heeft een verbod op het gebruik van klaphamers in de APV opgenomen, zoals
gemeenten Steenbergen en Twenterand. Ook gemeente Elburg en Haaksbergen zijn bezig
met het inregelen van een verbod van het gebruik van klaphamers in de APV. Er is geen
totaaloverzicht beschikbaar. Het verlenen van een vergunning in de zin van een meldingsplicht
voor het gebruik van klaphamers is een lokale bevoegdheid op grond van de APV. Volgens
de VNG is er nog geen gemeente die een dergelijke vergunningsplicht heeft ingevoerd.
In samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten wordt rond september 2023
aan gemeenten informatie verstrekt over de gevaren en risico’s van het gebruik van
klaphamers, zodat gemeenten een afweging kunnen maken om het gebruik van klaphamers
lokaal te verbieden.

Het is in het algemeen niet toegestaan om anderen in gevaar te brengen door activiteiten.
In dit geval heeft het gebruik van een klaphamer een dodelijk ongeval veroorzaakt.
Het toebrengen van letsel of schade aan anderen kan onder de Strafwet en/of het Burgerlijk
wetboek vallen. Daarnaast kunnen impactgevoelige explosieve stoffen of mengsel die
in combinatie met de klaphamer gebruik worden – zoals kaliumchloraat – onder de Wet
precursoren voor explosieven vallen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)
heeft bevoegdheid tot bestuursrechtelijke handhaving op naleving van de Wet precursoren
voor explosieven door marktdeelnemers (producenten, distributeurs, groothandels en
detailhandel). De politie is belast met de opsporing op grond van de Wet precursoren
voor explosieven en kan strafrechtelijk handhaven.

Vraag 4

Heeft u inzicht in het aantal ongevallen met klaphamers of soortgelijke installaties
over de laatste tien jaren?

Antwoord 4

Er zijn geen landelijke cijfers beschikbaar over het aantal ongevallen met klaphamers.
VeiligheidNL registreert sinds 2019 jaarlijks ongevallen met carbid. Van alle letsels
is tijdens de afgelopen jaarwisseling (2022–2023) 10 procent veroorzaakt door carbid.

Vraag 5

Bent u het eens met de stelling dat uniforme regelgeving om het gebruik van klaphamers
te verbieden wenselijk is en hoe staat u tegenover het onderbrengen van klaphamers
onder het Vuurwerkbesluit? Zo ja, wanneer kunt u een voorstel hiertoe in procedure
brengen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Het Vuurwerkbesluit stelt regels voor de handel, de opslag en het gebruik van vuurwerk
en is niet bedoeld voor het reguleren van andersoortige constructies die gevaar kunnen
opleveren, zoals klaphamers.

Gemeenten kunnen een verbod op het gebruik van klaphamers opnemen in de Algemene Plaatselijke
Verordening. Dit biedt de mogelijkheid om overlast te voorkomen en indien nodig tijdig
in te grijpen als dit apparaat wordt gebruikt en voor onveilige situaties leidt. Dat
maakt dat het niet nodig wordt geacht om dit ook landelijk te verbieden door het Vuurwerkbesluit
aan te passen.