Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Erkens over de laatste ontwikkeling op de energiemarkt,

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 23 december 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met de grote zorgen die leven in de energiemarkt over mogelijke tekorten
de komende winters? Hoe apprecieert u deze zorgen? Hoort u deze zorgen ook terug in
de Nederlandse energiemarkt?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met de zorgen die leven in de energiemarkt en neem deze serieus. In
mijn Kamerbrieven van onder meer 20 juni, 21 juli en 9 september (Kamerstuk 29 023, nrs. 312, 337 en 21501-33-501, nr. 951) heb ik uiteengezet welke analyses zijn en worden gemaakt ten aanzien van de actuele
stand van de gasleveringszekerheid en de komende winter. Het kabinet heeft ook maatregelen
genomen om de gasleveringszekerheid te borgen. Er wordt stevig ingezet op energiebesparing
en verduurzaming. Daarnaast wordt ook het aanbod van energiebronnen gediversifieerd,
onder meer doordat nog voor de winter de importcapaciteit van vloeibaar gas (LNG)
is verdubbeld. Ten slotte is het gelukt de gasopslagen voor de winter volledig te
vullen en heeft het kabinet onlangs bekend gemaakt hoe de opslagen voor komende winter
te gaan vullen (Kamerstuk 29023, nr. 35216).

Vraag 2 en 3

Hoe beziet u het risico op ieder-voor-zich-beleid waarbij Europese lidstaten geen
gas of elektriciteit exporteren naar elkaar bij een strenge winter? Heeft u signalen
dat lidstaten hier over nadenken?

Hoe gaat u zich Europees inspannen om een dergelijk ieder-voor-zich-beleid te voorkomen?
Brengt u dit op bij uw Europese collega’s bij de eerstvolgende extra Energieraad?

Antwoord 2 en 3

Op grond van het Werkingsverdrag van de EU, de Verordening gasleveringszekerheid en
de Verordening risicoparaatheid in de elektriciteitssector geldt dat de leveringszekerheid
van gas en elektriciteit een EU-aangelegenheid is, met solidariteit als belangrijk
uitgangspunt, waardoor het grensoverschrijdend transport niet mag worden beperkt.
Voortbouwend op deze regelingen is, voor wat betreft gas, tijdens de Energieraad op
26 juli jl. een akkoord bereikt dat ook door Nederland is gesteund, over de Verordening
over gecoördineerde gasbesparingsmaatregelen. Hierover is uw Kamer onder meer geïnformeerd
op 25 juli (Kamerstuk 29 023, nr. 338), 16 augustus (Kamerstuk 21501–33, nr. 950) en op 30 augustus jl. Vanuit de EU, met de Europese Commissie in een centrale en
ook toezichthoudende rol, vindt voortdurend overleg plaats over de uitvoering en toepassing
van de genoemde verordeningen. Nederland is hier nauw bij betrokken. Ook tijdens de
Europese Energieraden die de tweede helft van het jaar hebben plaatsgevonden heeft
energieleveringszekerheid en de samenwerking ter zake tussen lidstaten, hoog op de
agenda gestaan. Tijdens de ingelaste energieraad van 30 september jl. is een noodpakket
aan maatregelen aangenomen dat ziet op de beteugeling van de hoge energieprijzen.
In oktober heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan over maatregelen die gezamenlijk
optreden van de lidstaten betreft inzake inkoop van gas op de wereldmarkt. Op de Energieraad
van 19 december jl. is hierover een definitief akkoord bereikt. Uw Kamer ontvangt
hierover separaat verslag.

Vraag 4

Bent u in gesprek met Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk over de mogelijkheid dat
zij een dergelijk ieder-voor-zich-beleid voeren komende winter? Zo nee, kunt u dat
zo snel mogelijk doen gezien de interconnecties tussen de Nederlandse energiemarkt
en die van Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk?

Antwoord 4

Ja, met beide landen wordt regelmatig overleg gevoerd, zowel wat betreft de elektriciteits-
als de gas-interconnecties.

Vraag 5

Hoe staat het daarnaast met de uitvoering van stresstesten voor onze energiemarkt
deze winters? Houdt u hierbij rekening met alle mogelijk scenario’s? Wanneer kan de
Kamer deze scenario’s en resultaten van de stresstesten verwachten?

Antwoord 5

Over de scenario’s betreffende het wegvallen van de gastoevoer heb ik uw Kamer geïnformeerd
in de brief over Voortgang Bescherm- en Herstelplan Gas (BH-G) en gasleveringszekerheid
(Kamerstuk 29 023 nr. 342). Uiteraard blijf ik de situatie monitoren met Gasunie Transport Services (GTS).
Wat betreft de elektriciteitsmarkt gebeurt de seizoen-monitoring vooral op EU-niveau
door ENTSO-E (samenwerking van de landelijk elektriciteitsnetbeheerders) met de Summer-
en Winteroutlook. Via de EU Electricity Coordination Group (EU ECG) worden maandelijks
de voorlopige inzichten gedeeld met de Europese Commissie, lidstaten en toezichthouders.
De openbare publicatie van de Winter Outlook voor elektriciteit door ENTSO-E heeft
op 1 december plaatsgevonden2. Ook zal Nederland in 2023 de samenwerking met buurlanden tijdens elektriciteitscrises
oefenen. Dit zal o.a. gebeuren in een crisisoefening die Nederland als onderdeel van
het voorzitterschap van het Pentalateraal Energieforum zal organiseren.

Vraag 6

Zijn er Nederlandse energieleveranciers met liquiditeitsproblemen door de enorm hoge
inkoopprijzen (en gerelateerde margin calls) die ze nu moeten betalen voor zowel stroom als gas? Kunt u daarbij specifiek ingaan
op de liquiditeitspositie van leveranciers die alleen handelen en niet zelf produceren?
Kunt u de monitoring van de liquiditeitsposities van de Nederlandse energieleveranciers
intensiveren?

Antwoord 6

In Nederland lijken grote en middelgrote energieleveranciers nog niet in acute liquiditeitsproblemen
te komen door de hoge energieprijzen en meer specifiek de hoge kosten voor zekerheid
(margin-verplichtingen), die ze nu moeten voldoen voor het afdekken voor risico’s
op de elektriciteits- en gasmarkt. De toegenomen margin-verplichtingen op de termijnmarkten
voor energie reflecteren de toegenomen onrust en risico’s op de markt.

Zoals aangekondigd in mijn brief van 20 september 2022 (Kamerstuk 29 023, nr. 347) wordt het toetsingskader voor de vergunningverlening en het toezicht op energieleveranciers
aangescherpt. De daartoe aangekondigde Beleidsregels zijn inmiddels vastgesteld door
ACM en mijzelf. Op 3 oktober jl. zijn de Beleidsregels gepubliceerd; deze regels zijn
van kracht met ingang van 4 oktober 2022.3

Vraag 7

Kunt u deze vragen zo snel mogelijk beantwoorden, maar in ieder geval voorafgaand
het aankomende commissiedebat Gasmarkt en leveringszekerheid?

Antwoord 7

De beantwoording is abusievelijk te laat afgerond, waarvoor mijn welgemeende excuses.