Antwoord schriftelijke vragen : Antwoorden op vragen van het lid Eerdmans over het bericht ‘Achterlijke situaties bij glastuinders, eerste bedrijven stoppen’

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Minister van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 23 december 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2022–2023, nr. 837.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel van Nieuwe Oogst «Achterlijke situaties bij glastuinders,
eerste bedrijven stoppen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit bericht?

Antwoord 2

Het is bekend dat de gestegen energiekosten een grote impact hebben op de glastuinbouw.
Dit heeft ook een effect op de keuzes die ondernemers maken, zoals extensivering,
bedrijfsbeëindiging of elektriciteitslevering. Dit wordt ook beschreven in de tweede
verkenning van WEcR van de mogelijke inkomenseffecten van de oorlog in Oekraïne voor
bedrijven in de land- en tuinbouw die u op 9 november heeft ontvangen.2 Exacte cijfers zijn niet bekend, mede doordat er grote verschillen binnen de sector
bestaan.

Vraag 3

Meerdere ondernemers gaan stoppen met hun bedrijf of zijn genoodzaakt de productie
aanzienlijk terug te schroeven, wat gaat dit volgens u betekenen voor het aanbod van
groenten, zoals tomaten, paprika’s en komkommers?

Antwoord 3

Indien productie wordt verlaagd of beëindigd zal het aanbod van producten uit de glasgroententeelt
afnemen. Mogelijk wordt het weggevallen aanbod vervangen door groenten uit het buitenland.
In de eerder aangehaalde verkenning wordt uitgegaan van volumedalingen in 2022 van
circa 10% voor komkommers en circa 15% voor tomaten. Voor paprika’s vermoed men dat
de volumes ongewijzigd zijn ten opzichte van het vorige jaar. Hierbij wordt wel een
voorbehoud gemaakt, namelijk dat de landelijke arealen van de diverse teelten ook
van invloed zijn om bovengenoemde volumeontwikkelingen. Daarbij is de situatie divers
en zijn er ook veel telers die het winterseizoen overslaan. Dat betekent dat het aanbod
van Nederlandse groenten in de winter daalt, terwijl richting zomer veel aanbod gelijktijdig
op de markt komt.

Vraag 4

Wat zijn de gevolgen van het terugschroeven van de productiecapaciteit voor de prijzen
van groenten?

Antwoord 4

In algemene zin zullen prijzen stijgen wanneer het aanbod daalt. De prijzen van groenten
zijn echter ook sterk afhankelijk van opbrengsten in andere landen, gezien het om
een internationale markt gaat en het de vraag is in hoeverre de daling in aanbod in
Nederland door producten uit andere landen opgevuld zullen gaan worden. De verwachting
is dat richting zomer het aanbod van Nederlandse groenten juist weer stijgt.

Vraag 5

Het komende tekort aan groenten gaat waarschijnlijk gecompenseerd worden door import
vanuit Marokko en Spanje. Dergelijke ontwikkelingen staan haaks op de duurzaamheidsambities.
Wat is uw reflectie hierop?

Antwoord 5

Bij de beantwoording van deze vraag moeten twee voorbehouden worden gemaakt. Ten eerste
is er niet genoeg data voorhanden om hier sluitende uitspraken over te doen. Ten tweede
is het antwoord ook afhankelijk van of het duurzaamheidsperspectief smal (broeikasgasuitstoot)
of breed (zoals effecten op biodiversiteit) is.

Voor tomaten uit Spanje en Marokko geldt dat deze veelal in de buitenlucht of onder
plastic worden geteeld. In vergelijking met de Nederlandse glastuinbouw betekent dat
dus een vermoedelijk minder energie-intensieve teeltwijze en dat er dus ook vermoedelijk
minder koolstoflekkage optreedt. Dat moet opgewogen worden tegen het transport van
de producten uit zuidelijke landen. Anderzijds scoort de Nederlandse glastuinbouw
in algemene zin beter op watergebruik en wordt ook veel biologische plaagbestrijding
ingezet.

Vraag 6

Door de hoge gasprijzen en het ontbreken van financiële steun verplaatsen verschillende
ondernemers hun research & developtment naar landen als India, wat zijn de gevolgen
hiervan op onze concurrentiepositie?

Antwoord 6

Vanwege de uiteenlopende bedrijfssituaties en afhankelijkheden met de rest van de
keten is het moeilijk om generieke uitspraken te doen over de specifieke gevolgen
voor de concurrentiepositie. Enerzijds betekenen de hoge energieprijzen dat de glastuinbouw
minder concurrerend wordt. Anderzijds zal, voor zover er concurrentie plaatsvindt
met buitenlandse energie-intensieve glastuinbouw, dit effect ook gelden voor het buitenland.

Vraag 7

In een ledenenquête van glastuinbouw Nederland geeft 8% van de ondernemers aan dit
jaar faillissement aan te moeten vragen, wat zijn hiervan de gevolgen voor onze hoogwaardige
tuinbouwcluster?3

Antwoord 7

Het is vanwege de uiteenlopende bedrijfssituaties en afhankelijkheden met de rest
van de keten moeilijk om generieke uitspraken te doen over wat het effect is van faillissementen
op de rest van het cluster. In algemene zin kan gesteld worden dat een disruptie zoals
de energiecrisis negatief is voor het cluster, dit heeft immers ook effect op de keten
van toeleveranciers en afnemers. Daarbij kunnen de hoge kosten leiden tot minder investeringsruimte.
Door de diversiteit binnen de sector is het lastig in te schatten wanneer een dusdanig
keteneffect optreedt dat het cluster als geheel wordt bedreigd.

Vraag 8

Kunt u vertellen waarom de motie van de leden Grinwis en Erkens over een tijdelijke
correctieregeling duurzame warmte in het leven roepen (Kamerstuk 29 023, nr. 322)

Antwoord 8

Helaas lijkt er een deel van de vraag weggevallen. Ik ga er daarom vanuit dat de vraag
ziet op de stand van zaken van de afhandeling van de motie. Ik verwacht uw Kamer op
korte termijn over de uitvoering van de motie te kunnen informeren.

Vraag 9

Vanwege de hoge energieprijzen en het uitblijven van afdoende financiële steun is
er geen kapitaal om te investeren in verdere verduurzamingsmaatregelen, wat zijn de
gevolgen hiervan op de energietransitie?

Antwoord 9

Het is vanwege de uiteenlopende situaties op bedrijfsniveau lastig te zeggen wat het
effect is van de energiecrisis op de energietransitie. Wel worden via verschillende
instrumenten middelen vrijgemaakt voor de energietransitie in de glastuinbouw, zo
is het budget voor subsidie op energiebesparende maatregelen opgehoogd naar € 60 mln.
om zoveel mogelijk aanvragen te kunnen honoreren. Tegelijk wordt met Glastuinbouw
Nederland en Greenports Nederland gesproken over mogelijkheden om de energietransitie
te versnellen. Voorts kan ik u melden dat eraan gewerkt wordt dat de Borgstelling
MKB-Landbouwkredieten zo gauw als de staatssteun-goedkeuring verkregen wordt, tijdelijk
een optie gaat bieden voor glastuinbouwbedrijven die vanwege de hoge energieprijzen
over aanvullend werkkapitaal moeten kunnen beschikken om in bedrijf te kunnen blijven.
De Kamer is daarover in een aparte brief van mijn collega’s van EZK en LNV (2022Z25539) uitgebreider geïnformeerd.

Vraag 10

Kunt u elke vraag afzonderlijk en binnen de gebruikelijke termijn van drie weken beantwoorden?

Antwoord 10

Het is vanwege de benodigde afstemming helaas niet gelukt om aan dit verzoek te voldoen.