Antwoord schriftelijke vragen : Antwoorden op vragen van de leden Bouchallikh en Klaver over de berichtgeving over problemen door hevige regenval op Bonaire

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 23 december 2022).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichtgeving over de hevige regenval en overstromingen
op Bonaire?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorgen over de overstromingen als gevolg van de hevige regenval? Hoe groot
is de huidige schade?

Antwoord 2

Ja. Er is geen informatie ontvangen over de schade, behalve dat tijdelijk de elektriciteit
op het eiland is uitgevallen en tijdelijk het ziekenhuis niet bereikbaar was en het
werk tijdelijk moest staken.

Vraag 3

Zijn de lokale autoriteiten met de beschikbare middelen (materieel, personeel en geld)
voldoende in staat om de overlast van de overstromingen tegen te gaan, de getroffen
inwoners te helpen en milieuschade te voorkomen? Zo nee, wat doet de regering om de
lokale autoriteiten hierbij te ondersteunen?

Antwoord 3

Via het Departementaal Coördinatiecentrum van het Ministerie van IenW is tijdens de
dreigende crisis informatie ontvangen over de situatie ter plekke. Er speelde toen
de mogelijkheid dat het eiland een bijstandsaanvraag voor extra pompcapaciteit zou
doen bij het Rijk. Gelukkig kon Bonaire zelf het water wegpompen met lokaal aanwezige
pompen. Er is dus geen bijstandsaanvraag gekomen, en de conclusie was daarom al snel
dat er geen rol was voor het inzetten van de crisisorganisatie.

De laatste jaren is het openbaar lichaam bezig met een professionaliseringsslag op
het gebied van aanleg en onderhoud van infrastructuur, mede in het kader van het Bestuursakkoord
Bonaire 2018–2022, en in navolging daarop de Bestuurlijke Afspraken die dit jaar met
Bonaire zijn ondertekend. Er is hard gewerkt aan de renovatie van grote wegen op het
eiland en de komende jaren wordt dit doorgezet. In de planvorming rondom deze projecten
ligt er een belangrijke focus op het garanderen van een goede afwatering. Ook wordt
op andere manieren gewerkt aan een betere toekomstbestendigheid van gerenoveerde en
nieuwe infrastructuur, bijvoorbeeld door dikkere asfaltlagen te gebruiken. Via de
Stuurgroep Infrastructuur en Mobiliteit worden IenW en BZK op de hoogte gehouden van
de vorderingen en kan het openbaar lichaam vanuit het Rijk geadviseerd worden.

Vraag 4

Hoe is de situatie op de andere Caribische eilanden? Op welke wijze ondersteunt de
rijksoverheid de lokale autoriteiten op de overige eilanden?

Antwoord 4

Vergelijkbare problemen zijn niet gerapporteerd vanuit de andere twee openbare lichamen
in Caribisch Nederland. In zijn algemeenheid laten meerdere rapporten zien dat ook
Caribisch Nederland niet ontkomt aan de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatverandering
raakt een breed spectrum van thema’s en maatschappelijke functies waarvan de belangrijkste
in Caribisch Nederland zijn: bescherming tegen overstromingen, gevolgen van wateroverlast,
droogte, zoetwatervoorziening, functioneren van netwerken, biodiversiteit. Het concreet
maken van de risico’s en gevolgen van klimaatverandering, nu en in de toekomst, en
het identificeren van maatregelen is, net als voor de Europees Nederlandse gemeenten,
ook voor Caribisch Nederland van belang. Hier wordt op verschillende manieren ondersteuning
aan gegeven. Bijvoorbeeld via de klimaatscenario’s van het KNMI, maar ook via de Klimaattafel
die op Bonaire wordt opgezet. Verder is het Rijk bereid de openbare lichamen te ondersteunen
met kennis en tools bij het uitvoeren van stresstests die nodig zijn voor risicodialogen.
Op basis hiervan kunnen de openbare lichamen werken aan adaptatiestrategieën.

Vraag 5

Zijn er Europese fondsen voor klimaatadaptatie en/of rampenbestrijding waar de Caribische
eilanden mogelijk aanspraak op kunnen maken?

Antwoord 5

Er zijn geen generieke maatregelen van het Rijk voor klimaatonderzoek, mitigatie en
verduurzaming in Caribisch Nederland. De specifieke situatie vraagt om maatwerk. In
het kader van het Natuur- en Milieubeleidsplan zal daarom in 2023 een bredere beoordeling
plaatsvinden van de gevolgen van klimaatverandering voor de eilanden. Het Rijk kan
bovendien de openbare lichamen ondersteunen bij het opstellen van een klimaatadaptatiestrategie.
Tot slot wordt in het kader van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging door het KNMI
in meer detail gekeken naar de klimaatverandering in Caribisch Nederland, bijvoorbeeld
naar zeespiegelstijging en de ontwikkeling van stormen en droogte in het zuidelijk
deel van de Caribische Zee.

Vraag 6

Op welke wijze wordt de lokale infrastructuur om water af te voeren (zoals afwateringsgeulen,
rioleringen etc.) aangepast zodat hevige regenval in de nabije toekomst voor minder
overlast zal zorgen?

Antwoord 6

Zoals ook aangegeven in het antwoord op vraag 3 wordt vanuit de bestuurlijke afspraken
tussen het Rijk en Bonaire, en via de Stuurgroep Infrastructuur en Wegen, gestuurd
op en samengewerkt aan het creëren van een toekomstbestendige infrastructuur. Het
openbaar lichaam is zelf verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van infrastructuur
op het eiland, maar door de jaren heen is vanuit het Rijk wel ondersteuning gegeven.
Zo heeft IenW bijvoorbeeld een structureel budget van € 5 mln. beschikbaar gesteld
voor het onderhoud van infrastructuur. In de nieuwe plannen voor renovatie van wegen
is er extra aandacht voor voldoende afwatering.

Het is daarnaast belangrijk dat de openbare lichamen stresstests en risicodialogen
uitvoeren om risico´s verder in kaart te brengen en gerichte adaptatiestrategieën
op te stellen. Hoewel zowel gemeenten in Europees Nederland als de Caribische openbare
lichamen hier zelf verantwoordelijk voor zijn, heeft de Minister van Infrastructuur
en Waterstaat aangeboden de openbare lichamen hierbij te ondersteunen, zoals ook aangegeven
bij vraag 4.

Vraag 7

Zijn de taken die in Europees Nederland door de waterschappen worden uitgevoerd in
Caribisch Nederland in voldoende mate belegd bij de lokale autoriteiten en/of de rijksoverheid?

Antwoord 7

Ja. Vanuit de bestaande afspraken tussen het Rijk en Caribisch Nederland (met ook
middelen in het BES-fonds) en vanuit de middelen voor Caribisch Nederland in het coalitieakkoord
acht ik deze taken voldoende belegd en door het Rijk ondersteund.

Vraag 8

Klopt het dat er op de eilanden onvoldoende wateropvangbekkens (saliña's) zijn omdat deze ruimte bebouwd wordt? Zo ja, hoe wordt geborgd dat er voldoende
klimaatadaptieve maatregelen worden genomen?

Antwoord 8

De dagen en weken voorafgaand aan de gebeurtenissen had het veel geregend. De wateropvangbekkens
waren al vol en ook de capaciteit achter dammen was benut. Ook de bodem in de betreffende
gebieden was al verzadigd. Op 8 november 2022 was er 3 uur lang hevige regenval. Deze
omstandigheden hebben ervoor gezorgd dat er wateroverlast is geweest. Normaliter vangen
de wateropvangbekkens voldoende regenwater op. Door de toenemende extremen met regenwater
zal het openbaar lichaam van Bonaire in het voorjaar een scan doen, in het kader van
watermanagement, of er veel wateropvangbekkens en dammen verbeterd, vergroot of bijgebouwd
moeten worden.

Vraag 9

Wat wordt gedaan om te voorkomen dat als gevolg van de overstromingen de koraalriffen
worden aangetast door bijvoorbeeld olie en/of afval dat de zee in spoelt?

Antwoord 9

In het kader van het Natuur- en Milieubeleidsplan voor Caribisch Nederland wordt op
verschillende manieren ingezet op het verbeteren van de afwatering en het voorkomen
van een negatieve impact van afwatering in zee. Zo wordt ingezet op de aanpak van
loslopend vee om erosie tegen te gaan en wordt ook via herbebossing gewerkt aan vermindering
van erosie. Daarnaast geldt een brongerichte aanpak van waterverontreiniging op basis
van specifieke regelgeving. Zo zullen op grond van het Inrichtingen- en activiteitenbesluit
BES voorschriften voor bedrijven gaan gelden voor afvloeiend hemelwater, met het oog
op het beschermen van het koraalecosysteem.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden

Kuiken en Thijssen (bieden PvdA), ingediend op 10 november 2022 (vraagnummer 2022Z21647).