Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over het bericht dat patiënten alleen in aanmerking komen voor bepaalde vormen van revalidatiezorg uit de basisverzekering als ze eerst uit eigen zak (of via een aanvullende verzekering) voor fysiotherapie hebben betaald

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 6 december
2022).

Vraag 1 en 9

Wat is uw reactie op het bericht dat patiënten alleen in aanmerking komen voor bepaalde
vormen van revalidatiezorg uit de basisverzekering als ze eerst uit eigen zak (of
via een aanvullende verzekering) voor fysiotherapie hebben betaald?1

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat alle patiënten toegang hebben tot de revalidatiezorg
die zij nodig hebben, ook als zij het niet eerst uit eigen zak fysiotherapie kunnen
betalen?

Antwoord 1 en 9

Revalidatiezorg kent verschillende vormen en zwaarten. Het genoemde bericht lijkt
te verwijzen naar medisch specialistische revalidatiezorg (MSR). Ik zal daarom in
de beantwoording van uw vragen hiervan uitgaan. MSR is de zwaarste en meest intensieve
vorm van revalidatiezorg bedoeld voor hoogcomplexe patiënten met samenhangende problematiek
op meerdere ICF2 domeinen.

Omdat deze vorm van revalidatie voor de patiënten met een laag niveau van complexiteit
niet van meerwaarde is, is het van belang om (eerst) andere vormen van behandeling
toe te passen.

De toegang tot MSR is geen doel op zich – het voorkomen, beperken of genezen van klachten
is dat wel. Ook met andere vormen van revalidatiezorg dan MSR kan dit doel geheel
of gedeeltelijk worden bereikt. Vaak betreft dit handelingen in het privédomein, denk
aan preventie, zelfzorg of (lichte) beweegactiviteiten, of eerstelijnszorg zoals fysiotherapie,
ergotherapie, poh-ggz, of psychologie, om te bezien of de patiënt hiermee voortgang
kan boeken. MSR is bij de meeste indicaties pas aan de orde als eerstelijnszorg geen
oplossing kan bieden of heeft geboden.

Zelfzorg en bepaalde vormen van eerstelijnszorg komen voor eigen rekening. Het is
dus belangrijk om te realiseren dat het niet voor iedereen financieel mogelijk is
om deze kosten voor eigen rekening te nemen of een aanvullende verzekering af te sluiten.
Daarom zijn er andere vangnetten om ervoor te zorgen dat deze patiënten tegemoetgekomen
of gecompenseerd worden voor de kosten die zijn gemaakt, denk aan een collectieve
(aanvullende) verzekeringen via de gemeente, een beroep op bijzondere bijstand of
de regeling fiscale aftrek specifieke zorgkosten.

Vraag 2

Voor welke vormen van revalidatiezorg is dit het geval?

Antwoord 2

Dit is afhankelijk van de indicatie van de patiënt en niet alleen van de vorm van
revalidatie.

Vraag 3

Hoeveel patiënten moeten jaarlijks uit eigen zak betalen voor fysiotherapie om toegang
te kunnen krijgen tot de voor hen medisch noodzakelijke revalidatiezorg?

Antwoord 3

Deze vraag lijkt te suggereren dat MSR een «einddoel» is. Echter, voor het grote merendeel
van de patiënten is MSR niet aan de orde, omdat het voor hen onnodig zware zorg is
die bij hun niveau van complexiteit geen meerwaarde biedt ten opzichte van eerstelijnszorg.
Om uw vraag concreet te beantwoorden, zijn registratiegegevens nodig voor eigen betalingen.
Echter, als deze zorg niet verzekerd is, wordt deze ook niet gedeclareerd – tenzij
dit vanuit de aanvullende verzekering wordt vergoed, maar dat geeft geen volledig
beeld.

Vraag 4

Voor hoeveel patiënten wordt jaarlijks de vergoeding voor revalidatiezorg geweigerd
omdat zij niet eerst gebruik hebben gemaakt van niet-vergoede fysiotherapie?

Antwoord 4

Dit is niet bekend. Overigens zijn er indicaties waarvoor geldt dat rechtstreeks aanspraak
gemaakt kan worden op MSR.

Vraag 5 en 8

Is het niet heel apart dat zorgverzekeraars eisen dat patiënten eerst onverzekerde
zorg hebben gekregen voordat zij revalidatiezorg vergoeden voor patiënten die dit
nodig hebben?

Geeft dit voorbeeld niet ook aan dat fysiotherapie gewoon medisch noodzakelijke zorg
is in bepaalde gevallen, aangezien zorgverzekeraars het zelfs als voorwaarde stellen
voor verdere behandeling? Zo ja, waarom wordt het dan nog steeds niet vergoed vanuit
de basisverzekering?

Antwoord 5 en 8

Het is van belang om passende zorg na te streven, dat wil zeggen om bij elke patiënt
na te gaan welke zorg het meest effectief is tegenover de minste zorgzwaarte. Vóór
de inzet van MSR is het stepped care principe uitgangspunt. De patiënt wordt volgens
dit principe niet zwaarder behandeld en belast dan strikt noodzakelijk is. Er wordt
dus gestart met de eenvoudigste en meest doelmatige interventie die mogelijk is gezien
de aard en de ernst van de problematiek. Indien deze onvoldoende effect heeft, wordt
verdergegaan met de volgende stap, met een grotere zorgzwaarte.

Het instapniveau wordt bepaald op basis van diagnostiek en in samenspraak met de patiënt.
Overigens komen niet-complexe patiënten überhaupt niet in aanmerking voor MSR omdat
dit voor hen geen meerwaarde biedt ten opzichte van de eerstelijnszorg.

Het feit dat in beginsel bepaalde stappen moeten worden doorlopen, maakt nog niet
dat deze stappen dus verzekerde zorg dienen te zijn. (Zelf)zorg kan zeer zinvol zijn,
maar toch niet verzekerd. Denk aan mondzorg voor volwassenen. Meerdere pakketcriteria
spelen een rol in de afweging of zorg onderdeel moet uitmaken van het basispakket,
waaronder de vraag of het noodzakelijk is om zorg collectief te verzekeren, of dat
deze voor verantwoordelijkheid van het individu kan komen. Per 2004 is besloten om
behandelingen die niet op de chronische lijst staan, buiten het basispakket te plaatsen
omwille van de sterke stijging van de collectief verzekerde zorguitgaven. Doel was
– en is – om het zorgstelsel voor de lange termijn veilig te stellen door toegankelijkheid,
solidariteit en betaalbaarheid met elkaar in evenwicht te houden.3

Overigens wordt de vormgeving van de aanspraak op fysio- en oefentherapie op dit moment
heroverwogen. Het Zorginstituut heeft daarom een opdracht gekregen voor het traject
«Naar een passende aanspraak voor eerstelijns fysio- en oefentherapie». Aan het eind
van het traject zal het Zorginstituut een advies uitbrengen over een geschikte vormgeving
van de aanspraak van eerstelijns fysio- en oefentherapie in de basisverzekering, daarbij
rekening houdend met de uitgangspunten van passende zorg.

Vraag 6

Wat gebeurt er als patiënten die fysiotherapie niet kunnen betalen? Krijgen ze dan
geen revalidatiezorg? Hoe verhoudt dit zich tot de zorgplicht van de zorgverzekeraar?

Antwoord 6

Er zijn vangnetten waarop de patiënt aanspraak kan maken. Graag verwijs ik u naar
mijn antwoord op vraag 1. De zorgplicht van de zorgverzekeraar reikt slechts tot verzekerde
zorg.

Vraag 7

Zijn er andere voorbeelden van verzekerde zorg die enkel wordt vergoed als patiënten
eerst gebruik hebben gemaakt van onverzekerde zorg?

Antwoord 7

Uw stelling is niet helemaal juist: er zijn wel degelijk indicaties waarvoor geldt
dat rechtstreeks aanspraak gemaakt kan worden op MSR. Ter beantwoording van uw vraag:
Hiervan zijn mij geen concrete voorbeelden bekend. Wel is eerstelijnszorg vrijwel
altijd voorliggend op medisch-specialistische zorg.