Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over de uitzending van In het vizier van De Jager over ouderenmishandeling

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) (ontvangen 11 november 2022).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 442.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de uitzending van In het vizier van De Jager over ouderenmishandeling?1

Antwoord 1

Ik ken de uitzending. Het is duidelijk dat de betreffende cliënt niet op correcte
wijze is bejegend, terwijl dat wel zou moeten. En dat is te betreuren.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het feit dat de klokkenluider die de misstanden binnen de instelling
waar zij werkte naar buiten bracht om deze reden is ontslagen, terwijl deze misstanden
niet werden beëindigd na interne meldingen?

Antwoord 2

Ik heb contact gehad met Vilente. Daar blijken enkele nuances. Het is aan de organisatie
om een oordeel te geven over het ontslag van deze medewerker. Zij zijn tot dat besluit
gekomen na een reeks van ontwikkelingen.

Vraag 3

Heeft u zicht op het probleem van ouderenmishandeling binnen instellingen? Zo nee,
bent u bereid om dit in kaart te brengen?

Antwoord 3

Er is eerder onderzoek gegaan naar ouderenmishandeling in zorginstellingen. In 2004
verscheen «Ouderenmishandeling in het verpleeghuis, Ervaringen, kennis en behoeften van verpleeghuisartsen» (Bardelmeijer, Maastricht). Dit onderzoek is weliswaar ouder, maar heeft een inzichtelijke
indeling. In augustus 2019 verschenen de resultaten van een landelijke survey, Ouderenmishandeling in intramurale zorginstellingen (Beke en Movisie).

Vraag 4

Bent u bereid om zorginstellingen een handreiking te geven over het melden van ouderenmishandeling,
aangezien in de uitzending duidelijk wordt dat het niet altijd duidelijk is voor instellingen
wat wettelijk gezien moet worden gemeld als het gaat om ouderenmishandeling?

Antwoord 4

Hiervoor is een handreiking Veilige zorgrelatie beschikbaar (vindplaats www.veiligezorgrelatie.nl). Deze gebruikt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd als richtsnoer.

Er is ook een serious game over ouderenmishandeling, «Wie helpt», om breder kennis
te verspreiden, zodat het gesignaleerd kan worden. Het is een interactieve game ontwikkeld
door het Mentorschap West-Brabant, Rabobank Zuidwest-Brabant, tanteLouise, en vertegenwoordigers
van het National Actieprogramma tegen kindermishandeling & Huiselijk geweld. Iedereen
kan de game makkelijk en gratis op z’n telefoon/tablet installeren (app store en google
play, developer Goal043 BV).

Aan de hand van filmpjes en vragen ga je door het spel en krijg je inzicht hoe je
ouderenmishandeling kunt herkennen en wat je dan kunt doen. Op die manier wordt het
bewustzijn rondom dit thema vergroot.

Vraag 5

Wat is uw reactie op de berichtgeving in de uitzending dat het voor naasten vaak een
zeer lastig traject is om door het doen van aangifte hun recht te halen?

Antwoord 5

Het doen van aangifte kan in sommige situaties noodzakelijk zijn, maar is niet altijd
eenvoudig en leidt bovendien niet altijd tot een bevredigende uitkomst. Het verdient
dan ook de voorkeur zo mogelijk eerst andere mogelijkheden uit te nutten, zoals in
gesprek gaan met de zorgaanbieder. Dat vergroot de kans op onderling begrip.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat het makkelijker moet worden voor zorgverleners om ouderenmishandeling
binnen hun eigen instelling te melden? Zo ja, welke stappen gaat u zetten om dit te
bereiken?

Antwoord 6

Ouderenmishandeling door medewerkers moet worden voorkomen en door mantelzorgers en/of
familie tijdig worden gesignaleerd. Binnen zorginstellingen moet op een goede manier
worden omgegaan met ouderenmishandeling. De organisatie moet daarvoor beleidsmatig
aandacht hebben, ook wanneer sprake is van mishandeling door een medewerker.

De »Leidraad Veilige Zorgrelatie» is daarbij een richtsnoer. Daarnaast is een open
en lerende cultuur in de organisatie cruciaal. Medewerkers zijn daarbij zelf ook belangrijk
om dit onderling bespreekbaar te maken.

Vraag 7

Bent u het ermee eens dat het gemakkelijker moet worden voor zorgverleners om misstanden
binnen hun eigen zorginstelling te melden bij de Inspectie voor Gezondheidszorg en
Jeugd? Zo ja, welke stappen gaat u zetten om dit te bereiken?

Antwoord 7

Zorgverleners kunnen mogelijke misstanden altijd melden bij de Inspectie voor Gezondheidszorg
en Jeugd. Bij het meldpunt van de inspectie kunnen zorgaanbieders, zorgprofessionals
en/of zorgverleners situaties melden die bijvoorbeeld een ernstige bedreiging vormen
voor de veiligheid van cliënten of de zorg.

Op deze manier is het mogelijk voor zorgverleners om (anoniem) melding te maken over
hun eigen werkgever of over een collega instelling of zorgverlener. Daarnaast is er
de «Leidraad Veilige Zorgrelatie». De IGJ ziet erop toe dat deze leidraad geïmplementeerd
én nageleefd wordt. De IGJ gebruikt deze leidraad om te laten zien dat ouderenmishandeling
uiteraard sterk wordt afgekeurd en erop toe wordt gezien dat zorgaanbieders ervoor
zorgen dat dit niet kan gebeuren bij hun cliënten.