Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid De Kort over ‘Gokken in casino leidt minder snel tot terugvordering volledige bijstandsuitkering’

Antwoord van Minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen), mede namens
de Minister voor Rechtsbescherming (ontvangen 20 oktober 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Gokken in casino leidt minder snel tot terugvordering
volledige bijstandsuitkering»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de in de uitspraak geformuleerde vuistregel dat de hoogte van gokinkomsten
voor een bijstandsgerechtigde gelijk wordt gesteld aan de hoogte van de bedragen die
de bijstandsgerechtigde met gokken in het casino heeft ingezet?

Antwoord 2

Als Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen is het niet aan mij om
uitspraken van de rechter te beoordelen.

De rechter acht het niet in alle gevallen redelijk om van een bijstandsgerechtigde
die in een casino gokt een sluitende en verifieerbare administratie te verlangen.
Zeker nu aan het ontbreken van een dergelijke administratie de consequentie wordt
gekoppeld dat de bijstand over de maanden waarin sprake was van gokken volledig wordt
teruggevorderd. Hij introduceert daarom een vuistregel op basis waarvan het enkel
ontbreken van een deugdelijke administratie onvoldoende is om tot algehele terugvordering
over te gaan.

Ik onderzoek op dit moment hoe we binnen de regelgeving meer rekening kunnen houden
met de leefwereld en het doenvermogen van mensen. Dat is ook het doel van het traject
«Participatiewet in balans». Mijn inzet hierop heb ik met u gedeeld middels de brief
van 21 juni 2021.3

Vraag 3

Hoe vaak wordt bijstand teruggevorderd omdat bijstandsgerechtigden door middel van
kansspelen inkomsten hebben verworven?

Antwoord 3

Cijfers op dit vlak zijn niet beschikbaar. Gemeenten registreren de reden van terugvordering
niet op een dergelijk gedetailleerd niveau.

Vraag 4

Hebt u cijfers over de omvang van gokproblematiek en eventuele schuldenproblematiek
als gevolg van gokken in de groep bijstandsgerechtigden?

Antwoord 4

Uit het onderzoek van het CBS «Schuldenproblematiek in beeld» blijkt dat 119.700 mensen
met een bijstandsuitkering geregistreerde problematische schulden hadden.4 Ik beschik niet over cijfers die inzicht geven in welke mate de schuldenproblematiek
voor deze groep mensen het gevolg zijn van gokken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het risicovol kan zijn indien bijstandsgerechtigden, gezien
hun kwetsbare inkomenspositie die inherent is aan het feit dat zij bijstand ontvangen,
regelmatig gokken of aan kansspelen doen? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u om te
voorkomen dat bijstandsgerechtigden vanwege een gokverslaving of problematisch gokken
in de financiële problemen komen?

Antwoord 5

De Minister voor Rechtsbescherming en ik delen de mening dat het risicovol kan zijn
dat bijstandsgerechtigden deelnemen aan kansspelen. Met de «Aanpak geldzorgen, armoede
en schulden» zet het kabinet een aantal grote acties in om bestaans- en inkomenszekerheid
voor mensen te borgen. De preventie van geldzorgen is daar een belangrijk onderdeel
van. Het kabinet blijft inzetten op het beperken en beschermen van mensen tegen risico’s.
Bijvoorbeeld door het versterken van financiële educatie voor kinderen en jongeren,
en het inzetten op het beschermen van consumenten bij het aangaan van een lening en
het beschermen tegen risicovolle financiële producten en diensten zoals achteraf betalen,
maar ook tegen de risico’s van het kopen van crypto’s.

In de wet- en regelgeving voor kansspelen zijn maatregelen opgenomen om te voorkomen
dat spelers problematisch speelgedrag ontwikkelen of in de financiële problemen komen
door gokken. Spelers moeten bijvoorbeeld voor ze kunnen spelen limieten instellen,
onder meer voor de maximale stortingen op de speelrekening.

Kansspelaanbieders hebben vanuit de wet- en regelgeving voor kansspelen een belangrijke
zorgplicht. In alle gevallen moeten aanbieders adequaat interveniëren wanneer een
speler risicovol speelgedrag vertoont. Plotseling veel meer geld uitgeven dan gewoonlijk,
of het steeds op willen hogen van de speellimiet kunnen indicatoren zijn die nopen
tot een interventie. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een persoonlijk onderhoud
moet worden gevoerd. Als uiterste middel is er het Centraal register uitsluiting kansspelen
(Cruks). Spelers die in Cruks zijn opgenomen hebben minimaal zes maanden geen toegang
tot online kansspelen, speelcasino’s en speelautomatenhallen. Zij kunnen in het uiterste
geval door kansspelaanbieders of door mensen in hun omgeving worden voorgedragen voor
Cruks. Spelers kunnen zichzelf ook op elk moment vrijwillig inschrijven in Cruks,
om zichzelf te beschermen tegen het verliezen van geld door deelname aan kansspelen.

Een gemeente heeft op dit vlak geen mogelijkheden. Bij een rechtmatigheidsonderzoek
naar de bijstandsuitkering wordt er uitsluitend gekeken naar de leefvorm en inkomsten
van een betrokkene. Vanuit privacy oogpunt is het niet mogelijk en onwenselijk om
te registreren of spelers bijstandsgerechtigden zijn.

Vraag 6

Deelt u de inschatting dat in dergelijke situaties een bijstandsgerechtigde gebaat
zou kunnen zijn met een speelpauze?

Antwoord 6

De Minister voor Rechtsbescherming en ik kunnen ons voorstellen dat bijstandsgerechtigden
gebaat zouden kunnen zijn bij een speelpauze door middel van inschrijving in Cruks.
Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 5 kunnen mensen zichzelf op elk gewenst
moment vrijwillig inschrijven in Cruks.