Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Chris Simons en Koerhuis over het artikel ‘Inspectie controleerde twaalf jaar niet op zwaar werk Schiphol’

Antwoord van Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 14 oktober
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 132.

Vraag 1

Bent u bekend met bovenstaande artikel?1

Antwoord 1

Ja. Ik ben verbaasd en geschrokken van de berichtgeving. Het is belangrijk dat de
Arboregels worden nageleefd. Die regels gelden niet voor niets, die zijn voor iedere
werkgever: mensen moeten gezond en veilig kunnen werken.

Vraag 2

Klopt het dat de Nederlandse Arbeidsinspectie (de Inspectie) na 2010 geen enkele controle
meer heeft uitgevoerd op de naleving van de Arbowet in de bagageafhandeling op Schiphol?
Zo ja, hoe beoordeelt u dit feit?

Antwoord 2

Ja dat klopt. Ik ben verbaasd en geschrokken van de berichtgeving over de bagageafhandeling
op Schiphol. Ik vind dat een onwenselijke situatie. Het is belangrijk dat de Arboregels
worden nageleefd. Die regels gelden niet voor niets, die zijn er voor iedere werkgever:
mensen moeten gezond en veilig kunnen werken. Het is en blijft de primaire verantwoordelijkheid
van de werkgever om zich aan de wet- en regelgeving te houden.

De Arbeidsinspectie is inmiddels een onderzoek gestart naar de situatie bij het bagagepersoneel
op Schiphol. De Arbeidsinspectie geeft aan dat ze graag eerder was gegaan, zie bijlage.
Ik onderschrijf dat. Hierbij is het zo dat de Arbeidsinspectie altijd keuzes maakt
als het gaat om de inzet van haar capaciteit. In dit geval geeft de Arbeidsinspectie
aan dat er noch uit haar actieve programmering noch uit meldingen van buitenaf (via
bijv. bedrijfsartsen, ondernemingsraden of vakbonden) aanleiding is geweest om eerder
te controleren op fysieke belasting bij bagageafhandeling. Op andere terreinen – zoals
blootstelling aan gevaarlijke stoffen – hebben de afgelopen jaren wel diverse inspecties
plaatsgevonden op Schiphol.

Ik heb de Arbeidsinspectie gevraagd te bezien of er verbeteringen mogelijk zijn. Tevens
heb ik de Arbeidsinspectie gevraagd om bij de door haar aangekondigde rapportage over
de nog lopende onderzoeken in de bagage-afhandeling, tevens breder inzicht te geven
in welke inspecties hebben plaatsgevonden de afgelopen jaren op Schiphol. Hierover
wordt uw Kamer nader geïnformeerd.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het feit dat de Inspectie in haar reactie aangeeft geen inspecties
meer uitgevoerd te hebben omdat zij erop «vertrouwden» dat werkgevers in de bagageafhandeling
op Schiphol zich zouden houden aan de gemaakte afspraken na een langdurig verbetertraject?

Antwoord 3

Mijn beoordeling is als volgt. Op grond van de wet- en regelgeving is het uitgangspunt
dat de primaire verantwoordelijkheid ligt bij werkgevers en werknemers. In 2010 constateerde
de Arbeidsinspectie dat de werkgevers in de bagageafhandeling concrete maatregelen
hadden getroffen. In lijn met de uitgangspunten van het arbostelsel is het vervolgens
de verantwoordelijkheid van de werkgevers en werknemers om de voortgang daarin te
behouden.

Dit laat onverlet dat ik graag had willen zien dat de Arbeidsinspectie eerder was
langsgegaan om te controleren of de voortgang daadwerkelijk werd voortgezet. Ik heb
de Arbeidsinspectie gevraagd te bezien of er verbeteringen mogelijk zijn.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het feit dat de Inspectie aangeeft sinds 2010 geen controles meer
uitgevoerd te hebben op Schiphol, mede omdat er geen meldingen van overtredingen zijn
ontvangen? Hoe verhoudt deze uitspraak zich tot de in het onderzoek aangehaalde bedrijfsartsen
die aangeven herhaaldelijk meldingen gemaakt te hebben van beroepsziekten en tot het
risicogestuurde toezicht van de Inspectie?

Antwoord 4

Ik constateer dat dit voortvloeit uit de werkwijze van de Arbeidsinspectie. Tevens
wordt met «meldingen van bedrijfsartsen» waarschijnlijk gedoeld op meldingen aan het
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, niet aan de Arbeidsinspectie.

Meldingen zijn een belangrijk onderdeel van het risico gestuurde toezicht door de
Arbeidsinspectie. Graag verwijs ik u naar bijgaand document, waarin de Arbeidsinspectie
haar werkwijze toelicht. Zij geeft daarin aan dat bij de Arbeidsinspectie geen meldingen
zijn gedaan door bedrijfsartsen of anderen over de arbeidsomstandigheden van bagage-afhandelaars
op Schiphol.

Vraag 5

Hoe kijkt u aan tegen de bedrijfscultuur binnen Schiphol waarbij de medewerkers en
bedrijfsartsen geen (anonieme) meldingen doen ondanks dat zij wisten van de overtredingen
van de Arbowet en de hoge aantal beroepsgerelateerde fysieke klachten? Hoe gaat u
om met het dit signaal waarbij er niet gemeld wordt in relatie tot de bedrijfscultuur,
kijkend naar andere grote bedrijven?

Antwoord 5

Ik vind het een zeer kwalijke zaak als er sprake is van een bedrijfscultuur bij de
afhandelingsbedrijven waarin medewerkers en bedrijfsartsen geen (anonieme) meldingen
doen van overtredingen van de Arbowet of beroepsgerelateerde fysieke klachten. Ik
vind het belangrijk dat de Arboregels worden nageleefd. Die regels gelden niet voor
niets, die zijn er voor iedere werkgever: mensen moeten gezond en veilig kunnen werken.
In dit geval zijn de afhandelingsbedrijven daarvoor verantwoordelijk.

Werknemers kunnen -in het geval hun klachten door de leidinggevende niet serieus genomen
worden- via de ondernemingsraad (OR), personeelsvertegenwoordiging of vakbond kenbaar
maken dat wettelijke voorschriften op het gebied van arbobeleid volgens hen niet worden
nageleefd. Ook voor bedrijfsartsen is het mogelijk om al dan niet anoniem meldingen
te doen bij de Arbeidsinspectie. Bij meldingen van de OR, personeelsvertegenwoordiging
of vakbond stelt de Arbeidsinspectie conform artikel 24, lid 7 van de Arbowet altijd
een onderzoek in.

Vraag 6

Hoeveel vergelijkbare langdurige verbetertrajecten heeft de Inspectie met werkgevers
in risicosectoren afgerond? Is het gebruikelijk dat de Inspectie na een dergelijk
verbetertraject bij een werkgever geen controles meer uitvoert? Zo ja, hoe beoordeelt
u dit? Zo nee, hoe vaak worden na afloop van een langdurig verbetertraject herhaalinspecties
uitgevoerd?

Antwoord 6

De Arbeidsinspectie onderscheidt initiële inspecties en herinspecties. In de tabel
met kerncijfers in de SZW begroting en de jaarstukken van de inspectie wordt het handhavingscijfer
bij initiële inspecties en het cijfer bij herinspecties getoond. Het verschil tussen
de cijfers is een maatstaf voor effect.

Uit het jaarverslag van de Arbeidsinspectie over 2021 blijkt dat her-inspecties een
handhavingspercentage van 23% opleveren tegen een handhavingspercentage van 37% bij
eerste inspecties. Het is aan de Arbeidsinspectie om op basis van Inspectiebrede Risicoanalyse
te bepalen of en wanneer het instrument her-inspecties moet worden ingezet. De Arbeidsinspectie
zet het instrument her-inspecties deels ad random in en deels risicogericht, dat wil
zeggen daar waar wordt getwijfeld of de werkgever na inspectie afdoende maatregelen
neemt om werknemers veilig en gezond te laten werken.

Een verbetertraject zoals met de bagage-afhandeling over zoveel jaren komt niet veel
voor. In algemene zin geldt dat hoe langer het traject, des te groter de aandacht
bij de Arbeidsinspectie of de tekortkomingen worden opgelost.

Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Hoe kijkt u aan tegen de noodzaak van herhaalinspecties van de Inspectie na afloop
van verbetertrajecten zoals het traject dat op Schiphol tot 2010 liep?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid om in gesprek te gaan met Schiphol en de bedrijven in de bagageafhandeling
om het opzetten van «equipment pooling», waarmee afhandelaars toegang krijgen tot
de benodigde hulpmiddelen, zo snel mogelijk te realiseren?

Antwoord 8

In het Sociaal akkoord dat op 1 juni jl. is afgesloten tussen Schiphol en de FNV en
CNV is afgesproken dat er wordt overgegaan tot equipment pooling. Equipment pooling
moet ervoor zorgen dat er een standaard set aan afhandelmateriaal (GSE) beschikbaar
is voor algemeen gebruik op vliegtuigopstelplaatsen. De invoering van equipment pooling
gaat vanaf 1 oktober 2022 van start.2 Schiphol zal contact houden met het Ministerie van IenW over het verloop van de start
met equipment pooling.

Vraag 9

Klopt het dat luchtvaartmaatschappijen het gebruik van specifieke hulpmiddelen niet
toestaan uit angst voor beschadiging aan vliegtuigen? Zo ja, hoe beoordeelt u dit?

Antwoord 9

Dit is mij niet bekend voor alle afhandelaren. In november breng ik samen met de Minister
van IenW een werkbezoek op Schiphol en zullen we hierover navraag doen bij de afhandelingsbedrijven.

Vraag 10

Kunt u schetsen op welke wijze de Inspectie toezicht houdt op de naleving van de Arbowet
in de bagageafhandeling op andere Nederlandse luchthavens?

Antwoord 10

Het toezicht op bagage-afhandeling is, net als het toezicht op alle andere werkzaamheden,
risicogericht en zowel actief als reactief/responsief. Vanwege het lopende onderzoek
op Schiphol, gaat de Arbeidsinspectie na wat de situatie op andere luchthavens is.

Vraag 11

Op welke wijze worden risico-inventarisaties en evaluaties (RI&E’s) van bedrijven
en organisaties extra beoordeeld wanneer zij als gevolg van een bevinding van de Inspectie
een verbetertraject hebben moeten doormaken?

Antwoord 11

Indien bij een controle is geconstateerd dat een werkgever overtredingen begaat (het
niet hebben van een RI&E is ook een overtreding), dan wordt handhavend opgetreden.
Afhankelijk van de zwaarte van de overtreding en de feiten en omstandigheden van het
geval, worden de werkzaamheden ter plekke stilgelegd, wordt een boeterapport opgemaakt
en veelal wordt een eis gesteld aan de werkgever om verbeteringen door te voeren.
Bij voortgangscontrole of her-inspectie verifieert de Arbeidsinspectie of de werkgever
opvolging heeft gegeven aan de eis. Afhankelijk van waar het over gaat, kan dat ook
aanpassing van de RI&E vergen. Indien dat het geval is, zal de Arbeidsinspectie de
RI&E van die bedrijven extra beoordelen.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het uitblijven van structurele verbeteringen zoals geconstateerd
in de door de bedrijven opgestelde RI&E’s opgemerkt had moeten worden door de Inspectie
en dat dit had moeten leiden tot verdere handhavingsacties? Zo ja, hoe gaat u er op
toezien dat dit in de toekomst de standaard wordt?

Antwoord 12

Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een RI&E en plan van aanpak op te stellen.
Dat is om risico’s in het bedrijf helder te hebben. En om maatregelen te nemen om
risico’s te voorkomen of te verkleinen. De RI&E is voor het bedrijf zelf, voor de
werknemers en voor de Ondernemingsraad, die een rol heeft bij de vaststelling. RI&E
en plan van aanpak worden niet opgesteld voor de overheid. Dit laat onverlet dat de
Arbeidsinspectie bij controles om inzage kan vragen. Naast het inzien tijdens of na
een controle bij een werkgever, vraagt de inspectie de afgelopen jaren in een aantal
specifieke projecten de RI&E op bij groepen werkgevers zoals bijvoorbeeld de garagebranche.
Dat stimuleert bedrijven om de Arbowet na te leven en een RI&E te maken of up-to-date
te brengen. De Arbeidsinspectie heeft na 2010 geen controles uitgevoerd op fysieke
belasting bij bagageafhandelingsbedrijven op Schiphol, wel op andere terreinen. De
Arbeidsinspectie geeft aan dat ze graag eerder was gegaan. Ik onderschrijf dat.