Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Campen naar aanleiding van het artikel 'nieuwe uitkoopregeling op de tocht'

Antwoord van Minister van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof), mede namens de Minister
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 30 september 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 4047.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Nieuwe uitkoopregeling op de tocht»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herkent u de in het artikel genoemde waarschuwing dat de nieuwe uitkoopregeling die
stoppende boeren ruimhartiger dient te vergoeden, niet door dreigt te gaan?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Zo ja, kunt u concreet aangeven op basis van welke concrete wet- en regelgeving deze
regeling «een vorm van ongeoorloofde staatssteun» zou zijn, zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

De Europese richtsnoeren2 bepalen of en zo ja, onder welke voorwaarden er sprake kan zijn van geoorloofde staatssteun.
Voor het vrijwillig beëindigingen van veehouderijbedrijven – het sluiten van productiecapaciteit
– kennen de richtsnoeren een specifiek steunkader.

Het kader bevat een vereiste dat de begunstigde van de steun een wettelijk bindende
toezegging moet doen om dezelfde activiteit niet opnieuw op een andere plaats te beginnen,
het zogenoemd doorstartverbod. Een ondernemer die vrijwillig gebruik maakt van een
stoppersregeling kan dus niet elders opnieuw met dezelfde activiteit starten. De Europese
Commissie (EC) heeft eerder bij de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen strikt
aan deze eis vastgehouden.

In mei heb ik een eerste informeel overleg gevoerd met de EC over de Landelijke beëindigingsregeling
veehouderijlocaties (Lbv) en de MGA-2. In dit overleg heeft de commissie opnieuw op
deze eis gewezen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat – gelet op het belang van de vrijwilligheid van de regelingen
– ook het stoppersverbod voor agrariërs uit de regeling moet worden gehaald en zo
ja, hoe gaat u de Europese Commissie daarvan overtuigen?

Antwoord 4

Inzet van het kabinet is om zoveel als mogelijk is in te zetten op vrijwilligheid
bij beëindiging. Een maatregel waarmee de overheid een vergoeding verstrekt aan een
ondernemer die vrijwillig de productie op zijn bedrijf of op een locatie van zijn
bedrijf definitief beëindigt, dient te voldoen aan de voorwaarden die volgen uit de
Richtsnoeren, zo ook het zogenoemde doorstartverbod.

Vraag 5

Zien de bezwaren van de Europese Commissie op de nieuwe uitkoopregeling enkel toe
op het voornemen om het stoppersvebod uit de regelingen te schrappen, of ook op andere
onderdelen van de regeling?

Antwoord 5

De Europese Commissie heeft in het informele overleg van mei verduidelijkt aan welke
voorwaarden een vrijwillige beëindigingsregeling op grond van de Richtsnoeren moet
voldoen. Het zogenoemde doorstartverbod is een van de voorwaarden.

Vraag 6

Indien dit laatste het geval is, op welke onderdelen zien de bezwaren van de Europese
Commissie nog meer toe?

Antwoord 6

Zie mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Welke verschillende opkoopregelingen bent u voornemens in te stellen aanvullend op
de bestaande regelingen en kunt u per regeling aangeven:

• welk type agrarisch bedrijf bij welke regeling past;

• hoe het tijdpad eruit ziet tot aan het moment van openstelling;

• welke belemmeringen in wet- en regelgeving, (zowel nationaal als Europees) voorzien
zijn;

• wat bij deelname de gevolgen zijn voor de betreffende dierrechten, per categorie?

Antwoord 7

Op dit moment werk ik naast de MGA-2 aan de Lbv en ben ik met provincies in gesprek
over de uitvoering van mogelijke provinciale versnellingsmaatregelen in verband met
de Provinciale Uitvraag stikstofaanpak en de legalisatieopgave van de PAS-melders.

Het is mijn voornemen om de Lbv zo snel mogelijk bij de Europese Commissie te notificeren
en open te stellen.

Ten aanzien van de MGA-2 vindt nog overleg plaats met provincies over de vormgeving
van deze maatregel en de positionering ten opzichte van de Lbv. Zodra over deze regeling
meer duidelijkheid is, wordt uw Kamer daarover geïnformeerd.

Vraag 8

Wat is ten aanzien van de reeds opgengestelde/bestaande regelingen de meest actuele
stand van zaken op het gebied van deelname/intekening? Kunt u dit, indien van toepassing,
uitsplitsen per provincie?

Antwoord 8

Op dit moment loopt er één regeling, de eerste tranche van de Maatregel gerichte aankoop
(MGA-1). In verband met een toenemende belangstelling bij veehouders voor deelname
is onlangs aan provincie Limburg aanvullend budget beschikbaar gesteld wat door andere
provincies niet werd benut en is de einddatum van de regeling verschoven naar 30 november
2022. Daarmee krijgen provincies extra tijd om koopovereenkomsten waarover gesprekken
nog lopen te kunnen afronden en eventuele nieuwe kansrijke koopovereenkomsten te kunnen
afsluiten. De stand van zaken per 15 september is dat er 26 koopovereenkomsten zijn
getekend in de provincies Groningen (1), Gelderland (7), Friesland (1), Drenthe (4),
Overijssel (6) en Noord-Brabant (7). Met enkele tientallen veehouders worden nog gesprekken
gevoerd, met name in de provincie Limburg. Ik zal na 1 december een definitieve balans
opmaken en uw Kamer daarover zo spoedig mogelijk berichten.

Vraag 9

Welke stappen heeft u reeds ondernomen en bent u voornemens te zetten richting de
Europese Commissie om zo spoedig mogelijk toestemming te krijgen voor het openstellen
van vrijwillige opkoopregelingen?

Antwoord 9

Mijn inzet is erop gericht de stoppersregelingen zo snel mogelijk door de Europese
Commissie goedgekeurd te krijgen. Ik heb daarom informeel overleg gevoerd met de Europese
Commissie over de Lbv en de MGA-2. Na de noodzakelijke aanpassingen zal ik zo spoedig
mogelijk starten met de prenotificatie en vervolgens de formele notificatie van de
Lbv.

Vraag 10

Deelt u de mening dat het wel heel absurd is, dat het kabinet aan de ene kant bereid
is om fors te investeren in het halen van de afgesproken Europese doelen op het terrein
van bodem, water, lucht, natuur en stikstof, maar dat de Europese Commissie aan de
andere kant die aanpak in de weg staat met bureaucratische bezwaren en bent u bereid
deze tegenstrijdigheid bij de Commissie onder de aandacht te brengen?

Antwoord 10

We zijn als lidstaat gehouden aan de Europese wet- en regelgeving. Binnen deze kaders
zet ik mij voortdurend in om maximale ruimte en flexibiliteit te krijgen en deze ook
te gebruiken om de beleidsdoelen zo doelmatig en doeltreffend mogelijk te realiseren.

Vraag 11

Bent u het eens dat vrijwillige opkoopregelingen, naast onder meer innovatie en extensivering,
ruimte moeten bieden voor een toekomstbestendige agrarische sector met toekomstperspectief
en bent u het eens dat gedwongen uitkoop of zelfs onteigening de beweging naar verdere
verduurzaming van de landbouw alleen maar zal vertragen, zal leiden tot weerstand
en daarmee afbreuk doet aan draagvlak? Zo ja, op welke wijzer gaat u de Europese Commissie
hiervan overtuigen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Van gedwongen uitkoop of onteigening is bij de Lbv en MGA geen sprake. Beëindiging
van veehouderijlocaties draagt bij aan een reductie van stikstofdepositie en daarmee
aan herstel van de natuur, maar ook aan verduurzaming van de landbouw in de breedte.
Naast beëindiging van productiecapaciteit behoren ook bedrijfsverplaatsing, een andere
manier van boeren of innovatie tot de gebiedsafhankelijke oplossingen.