Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over Problemen met tolkenvoorzieningen in de zorg

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) (ontvangen 19 september 2022).

Vraag 1 en 6

Hoe oordeelt u over de bureaucratische werkwijze van het UWV voor het aanvragen van
tolkvoorzieningen door mensen met een auditieve beperking en door belangenorganisaties
voor mensen met een auditieve beperking? Kunt u uw antwoord toelichten? 1, 2

Bent u nog steeds van mening dat het UWV geschikt is om de tolkvoorzieningen te beheren,
aangezien belangenorganisaties kritische geluiden hebben geuit over het beleggen van
de uitvoering van de tolkvoorziening bij het UWV ten tijde van de behandeling van
de Wet centraliseren tolkvoorzieningen auditief beperkten leef- en werkdomein? Kunt
u uw antwoord toelichten?

Antwoord 1 en 6

In 2021 heeft onderzoeksbureau Ruigrok NetPanel in opdracht van UWV onderzoek gedaan
naar de ervaringen van tolkgebruikers met de tolkvoorziening. Hierin beoordelen tolkgebruikers
de dienstverlening van UWV gemiddeld met een 7,7 en is het merendeel van de gebruikers
tevreden (60%) of zeer tevreden (30%). Daarnaast is in 2021 door Berengroep in opdracht
van UWV een tevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder tolken Nederlandse Gebarentaal
en onder schrijftolken over de dienstverlening van UWV en Tolkcontact. Hierin geeft
64% van de respondenten de dienstverlening van UWV een 8 of hoger en wordt de dienstverlening
gemiddeld met een 7,58 beoordeeld. De ervaringen van tolkgebruikers en tolken met
de dienstverlening van UWV kunnen derhalve als overwegend positief beschouwd worden.

De uitvoering van de tolkvoorzieningen is bij een bestuursorgaan belegd, om rechtsbescherming
van gebruikers bij een aanvraag, en daarmee de mogelijkheid om in bezwaar en beroep
te gaan, te garanderen. Ten tijde van de behandeling Wet centraliseren tolkvoorzieningen
auditief beperkten leef- en werkdomein is in 2019 gekozen voor UWV als uitvoerder,
omdat UWV reeds de tolkvoorzieningen voor het werk- en onderwijsdomein uitvoerde.
Hierdoor was UWV het bestuursorgaan met de meeste ervaring met zowel de doelgroep
als met het uitvoeren van vergelijkbare regelingen. UWV heeft daarbij een deel van
de werkzaamheden belegd bij de Berengroep (Tolkcontact). Gezien de genoemde tevredenheid
van tolkgebruikers en tolken, ben ik nog steeds van mening dat UWV het meest geschikte
bestuursorgaan is om de tolkvoorziening te beleggen.

Vraag 2

Waarom duurt de aanvraag voor een tolkvoorziening tussen de tien werkdagen en acht
weken? Deelt u de mening dat dit een veel te lange periode is? Zo ja, kunt u deze
periode laten verkorten? Zo neen, waarom niet?

Antwoord 2

De termijn van 8 weken betreft een wettelijke termijn, waarbinnen UWV verplicht is
een aanvraag verwerkt te hebben.3 Het is wenselijk dat aanvragen sneller verwerkt worden dan deze wettelijke termijn
en daarom hanteert UWV een streeftermijn van 10 dagen. Bij spoedsituaties kunnen gebruikers
via Tolkcontact direct een tolk regelen en wordt de aanvraag achteraf behandeld. In
het onderzoek van Ruigrok NetPanel geeft 69% van de respondenten aan tevreden of zeer
tevreden te zijn met de snelheid waarmee UWV beslist over aanvragen en geeft 25% van
de gebruikers aan de behandelsnelheid van UWV neutraal te beoordelen of hier geen
mening over te hebben. Ik acht het daarom niet noodzakelijk de periode te laten verkorten.

Vraag 3 en 4

Met welke reden kunnen extra tolkvoorzieningen buiten de standaard-uren niet in het
buitenland gebruikt worden, waardoor het voor mensen onmogelijk wordt om een uitstapje
te maken of bijvoorbeeld een congres bij te wonen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Om welke reden stelt het UWV dat schrijftolken niet meer dan acht uur per dag kunnen
declareren als er sprake is van extra tolkvoorzieningen buiten de standaard uren in
het buitenland? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 3 en 4

Gebruikers van de tolkvoorziening hebben standaard recht op 30 uren aan tolkdiensten
per jaar in het leefdomein en in het geval van zowel een auditieve als visuele beperking
168 uren per jaar. Deze tolkuren kunnen naar wens van de gebruiker worden ingezet.
Tolkgebruikers hebben daarnaast de mogelijkheid om extra tolkuren aan te vragen als
maatwerk.

Per 1 januari 2022 zijn de kaders voor de maatwerkaanvragen van de tolkvoorziening
leefdomein aangepast, waarbij er voor maatwerkaanvragen een maximum van acht uur per
dag gesteld is en aanvragen voor het buitenland in principe niet gehonoreerd worden.
Deze kaders zorgen ervoor dat UWV de maatwerkaanvragen op een transparante wijze kan
beoordelen. Daarnaast dragen de kaders bij aan de houdbaarheid van de tolkvoorziening
met het oog op het aantal beschikbare tolken, evenals de financiële houdbaarheid.

Als er door de kaders schrijnende situaties ontstaan, dan blijft maatwerk mogelijk.
Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het inzetten van een tolk bij een ziekenhuisbezoek
in het buitenland.

Vraag 5

Kunt u uitleggen waarom er voor schrijftolken in het leefdomein en voor organisaties
pas vanaf twee uur en vijf minuten een teamtolk ingezet kan worden en in het werkdomein
pas vanaf anderhalf uur, waardoor schrijftolken in die situaties respectievelijk twee
uur en vijf minuten of anderhalf uur non-stop moeten tolken? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 5

Afhankelijk van de duur, intensiteit en complexiteit van een tolkopdracht is de inzet
van een teamtolk mogelijk. In het werkdomein is dit mogelijk bij tolkopdrachten die
langer duren dan één uur. Ik ben voor het leefdomein op dit moment bezig met het verkennen
van de impact van het verlagen van de minimumduur van teamtolkopdrachten van twee
uur naar opdrachten die langer dan één uur duren.

Vraag 7

Welke maatregelen gaat u nemen om de bureaucratische werkwijze van tolkvoorzieningen
bij het UWV te verminderen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 7

Uit de tevredenheidsonderzoeken genoemd in het antwoord op de vragen 1 en 6 blijkt
dat de ervaringen van tolkgebruikers en tolken met de dienstverlening van UWV overwegend
positief zijn. Dit laat onverlet dat ik samen met UWV en de Ministers van OCW (tolkvoorziening
onderwijsdomein) en SZW (werkdomein) doorlopend werk aan het optimaliseren van de
tolkvoorziening. Bijvoorbeeld inzake de inzet van de teamtolk. Daarbij nemen we de
signalen vanuit de belangenorganisaties uiterst serieus.