Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hagen en Boucke over de aangenomen motie-Hagen c.s., het artikel ‘Kankerverwekkende stof chroom-6 aangetroffen in grond Tata Steel’ en de intentieverklaring ‘Afspraken met Tata Steel Nederland over CO2-reductie en verbetering leefomgeving’

Antwoord van Minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 29 augustus
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3608.

Vraag 1

Kunt u toelichten hoe de afspraken uit de intentieverklaring «Afspraken met Tata Steel
Nederland over CO2-reductie en verbetering leefomgeving» zich verhouden tot de tijdlijn, het opstellen
van concrete afspraken en bindende doelstellingen ten aanzien van de maatwerkafspraken
met de industrie?1

Antwoord 1

Zoals aangegeven in de Kamerbrief over de totstandkoming van de Expression of Principles
(EoP)2, is het doel van de vernieuwing van de EoP de inspanningsverplichtingen van de partijen
te herbevestigen en te actualiseren met het inherent schonere Direct Reduced Iron
(DRI) productieproces als basis voor de verduurzamingsroute van Tata Steel Nederland.
Het document is de basis voor de verdere gesprekken die ik samen met de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat en de gedeputeerde van de provincie Noord-Holland
met het bedrijf voer in mijn streven om te komen tot maatwerkafspraken voor de transitie
van het bedrijf naar een duurzame en schone staalproductie. De komende periode zal
op basis van de EoP verder worden gewerkt, met het streven om te komen tot bindende
en wederkerige maatwerkafspraken.

In de Kamerbrief van 8 juli jl.3 wordt een tijdspad geschetst voor het komen tot een maatwerkafspraak met Tata Steel
Nederland. Uiteraard wordt er naar gestreefd om binnen dit tijdspad zo snel als mogelijk
bindende afspraken te maken. Echter, ik wil mij op dit moment niet vastleggen op de
doorlooptijd van deze onderhandelingen: het bereiken van een goed onderhandelingsresultaat
staat bij mij voorop. Het tijdspad dat geschetst is in de Kamerbrief is daarom een
indicatie, en het is van belang dat de beschreven stappen in de tijdslijn, zijnde
(1) een heldere en specifieke ondersteuningsvraag vanuit Tata, (2) een analyse en
validatie daarvan en (3) onderhandelingen tot een concrete maatwerkafspraak, goed
en zorgvuldig kunnen worden uitgevoerd.

Vraag 2

Zijn deze afspraken op enige manier bindend of afdwingbaar? Zo niet, hoe zal deze
intentieverklaring worden omgezet in bindende afspraken?

Antwoord 2

Nee, de EoP is een niet-juridisch bindend convenant tussen Tata Steel Nederland en
de overheid. De EoP beschrijft dan ook een aantal uitgangspunten aar de partijen zich
de komende tijd voor zullen inspannen.

Zoals aangegeven in Kamerbrief van 15 juli jl.4 is de EoP een gezamenlijke uitdrukking van het belang dat TSN en de overheden toekennen
aan een meer duurzame en schone productie van staal in Nederland. Hoewel het document
juridisch niet bindend is, is het wel richtinggevend. Het document is voor mij een
basis voor de verdere gesprekken die ik samen met de Staatsecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat en de gedeputeerde van de provincie Noord-Holland met het bedrijf voer
in mijn streven om te komen tot maatwerkafspraken voor de transitie van het bedrijf
naar een meer duurzame en schone staalproductie.

Zoals in het antwoord op vraag 1 is aangegeven, wordt na het hernieuwen van de EoP
gestreefd om te komen tot een bindende maatwerkafspraak op basis van het DRI-productieproces
en wordt er verder gebouwd op de gedeelde uitgangspunten en intentieverklaringen,
die zijn neergelegd in het EoP.

Vraag 3

Kunt u ingaan op het monitoringsproces van de afspraken en tussentijdse doelen die
zijn gesteld?

Antwoord 3

Nee, in deze fase zijn we nog niet. Eerst zal geprobeerd worden om te komen tot concretere
en bindende afspraken tussen partijen. Uiteraard zal de monitoring van de uitvoering
van deze afspraken en het borgen van eventueel nader te bepalen tussentijdse doelen
een punt van aandacht zijn bij de totstandkoming van de maatwerkafspraken.

Vraag 4

Hoe verhouden de afspraken over de reductie van CO2-uitstoot uit de intentieverklaring zich tot de afspraken uit het groenstaalplan?

Antwoord 4

Als u doelt op het plan Groen Staal van de FNV, kan ik melden dat dit plan, samen
met de haalbaarheidsstudie uitgevoerd door Roland Berger in opdracht van FNV en Tata
Steel Nederland, er mede voor gezorgd heeft dat Tata Steel Nederland vorig jaar heeft
besloten om niet meer grootschalig CCS toe te passen, maar ten behoeve van de verduurzaming
van het staalbedrijf te kiezen voor het DRI-productieproces.

Een doel van de studie uitgevoerd door Roland Berger was het toetsen of het plan Groen
Staal van de FNV en de werknemers realistisch is. In het plan Groen Staal en in de
haalbaarheidsstudie van Roland Berger zijn geen afspraken gemaakt tussen de overheid,
Tata dan wel FNV. Dit rapport en plan dient als gedegen input voor het realiseren
van de DRI-verduurzamingsplannen. Hoe TSN invulling wil geven aan de verduurzaming,
conform de studie of met eventuele optimalisaties, is aan het bedrijf. Voor de bindende
maatwerkafspraak met de overheid leveren deze plannen en onderzoeken de nodige inzichten
om uiteindelijk concrete afspraken te kunnen maken.

Vraag 5

Welke en hoeveel financiële middelen die het Rijk heeft voor het maken van de maatwerkafspraken
zijn verbonden aan deze Expression of Principles?

Antwoord 5

Er zijn nog geen financiële middelen verbonden aan de EoP, omdat het slechts intenties
betreft. Waar partijen in deze fase kosten maken, geldt dat zij deze kosten zelf zullen
dragen.

Vraag 6

Hoe verhoudt de afspraak over de sluitingsdatum van de Kooksfabriek twee uit de intentieverklaring
zich met de afspraken uit het groenstaalplan? Waarom staat er geen concreet jaartal
opgenomen voor de sluiting van Kooksfabriek twee?

Antwoord 6

Naar aanleiding van het Groen Staal Plan van FNV is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd
door Roland Berger in opdracht van FNV en Tata Steel Nederland. De overheid was geen
partij bij deze studie en er zijn ook geen afspraken met de overheid in dit plan opgenomen.
In de EoP is opgenomen dat Tata Steel onderzoek gaat doen naar het verder verbeteren
van de milieu en gezondheidssituatie vóórafgaand aan de transitie in 2030, bijvoorbeeld
door het al eerder sluiten van bedrijfsactiviteiten, zoals de Kooksfabriek 2, en/of
het uitvoeren van extra maatregelen bovenop de Roadmap+. Dit is in lijn met de recent
door de Kamer aangenomen motie-Hagen c.s. die hiertoe oproept.

Vraag 7

Hoe verhoudt dit zich tot het eerder genoemde jaartal 2028 als vermeld op bladzijde
11 van de Haalbaarheidsstudie klimaatneutrale paden TSN IJmuiden, uitgevoerd in opdracht
van Tata Steel en de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV)?5

Antwoord 7

Het Rijk en de provincie Noord-Holland zijn met TSN in gesprek over de onderzoeksopzet
naar het verder verbeteren van de milieu en gezondheidssituatie vóórafgaand aan de
transitie in 2030. De haalbaarheidsstudie wordt in dit kader ook meegewogen.

Vraag 8

Welke afwegingen hebben plaatsgevonden tussen de provincie, het kabinet en Tata Steel
naar aanleiding van de motie van het lid Hagen c.s. over met Tata Steel en de provincie
Noord Holland onderzoeken of vooruitlopend op het groenstaalplan extra milieu en gezondheidswinst
te realiseren is, waarmee de regering is verzocht om met Tata Steel en de provincie
Noord-Holland te onderzoeken of vooruitlopend op het groenstaalplan extra milieu en
gezondheidswinst te realiseren is, bijvoorbeeld door het al eerder sluiten van bedrijfsactiviteiten,
zoals de Kooksfabriek 2, en/of het uitvoeren van extra maatregelen bovenop de roadmap?6

Antwoord 8

Zie antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Hoe verhoudt de afspraak over het moment van klimaatneutrale staalproductie uit de
intentieverklaring zich met de afspraken uit het groenstaalplan? Waarom is hier gekozen
voor 2045? Wat kan er nu wel, wat in het groenstaalplan niet kon? Zou het streven
naar 2040 niet veel passender zijn, gezien de grote impact van het bedrijf?

Antwoord 9

Ik verwijs u naar de beantwoording van vraag 4 ten aanzien van de verhouding tussen
de intentieverklaring en het groenstaalplan. Het bedrijf heeft de ambitie voor volledige
klimaatneutraliteit versneld: in plaats van in 2050, zoals in de eerste EoP stond,
is de ambitie in de herziene versie om al in 2045 klimaatneutraal te zijn. Dit is
een additionele inspanning ten opzichte van de vorige EoP.

De inspanningen van de overheid blijven erop gericht om zo snel als mogelijk de overstap
naar duurzame staalproductie te realiseren Als dit eerder kan dan 2045, nemen we dit
mee in de gesprekken die zullen worden gevoerd om te streven naar een bindende maatwerkafspraak.
Of dit mogelijk is, zal zich nader moeten uitwijzen na ontvangst en goede bestudering
van hoe Tata beoogt de weg naar groene staalproductie te realiseren.

Hierbij wil ik nog benadrukken dat dit project, de af- en ombouw van een gehele industriële
installatie, tijd vergt door de complexiteit en grootte van deze verduurzamingsplannen.
Deze inspanningen, voor meer CO2-reductie voor 2030 en voor 2045, zijn daarom niet te onderschatten.

Vraag 10

Op welke manier en onder welke voorwaarden is een snellere vergroening van Tata Steel
mogelijk en hoeveel belastinggeld zal hiermee gemoeid zijn?

Antwoord 10

Tata Steel Nederland is net als ieder ander bedrijf verantwoordelijk voor zijn bedrijfsvoering
in een open Nederlandse markt. Ook zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor hun verduurzaming
en verschoning.

In de Kamerbrief van 8 juli over de maatwerkaanpak wordt uiteengezet op welke manieren
de overheid, en dus ook in het geval van een bindende maatwerkafspraak met Tata Steel
Nederland, het bedrijf zou kunnen ondersteunen om versnelling van vergroening te realiseren.7

Zoals u heeft kunnen lezen in de EoP (onder intentions punt 3), spreek ik uit, samen
met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en de gedeputeerde Olthoff
van provincie Noord-Holland, dat wij ons zullen inspannen om tijdige realisatie van
de verduurzaming van TSN mogelijk te maken, waarbij onder andere onderzoek gedaan
wordt naar de financiering van projecten met het mogelijk geven van financiële ondersteuning
vanuit de overheden, het managen van financiële risico’s, de beschikbaarheid van betaalbare
energiedragers en de benodigde infrastructuur daarvoor en tijdige besluitvorming over
vergunningaanvragen. Dit zijn allemaal zaken die in onze ogen kunnen bijdragen aan
een voortvarende verduurzaming van Tata Steel Nederland.

Er is nog geen inschatting te maken om hoeveel belastinggeld dit zou gaan. Zodra er
een concrete ondersteuningsverzoek ligt van Tata Steel Nederland, waarover wij in
goed contact zijn, gaan wij deze bestuderen en valideren, zodat wij ook kunnen vaststellen
welke acties er vanuit de overheid benodigd zijn om dit verduurzamingstraject te steunen.
Zie voor een indicatie van de tijdslijn de Kamerbrief van 8 juli jongstleden.8

Vraag 11

Waarop zijn de jaartallen die in de intentieverklaring worden genoemd (2030, 2035
en 2045) gebaseerd? Kan deze onderliggende uitleg/data openbaar gemaakt worden?

Antwoord 11

Het jaartal 2030 doelt op de Nederlandse (en Europese) Klimaatdoelstellingen (Klimaatwet,
EU Climate Law/ Fit for 55) waaraan de industrie, en dus ook Tata Steel Nederland,
een bijdrage aan dienen te leveren. Het jaartal 2035 wordt niet genoemd in de EoP.
Het jaartal 2045 en toelichting waarom 2045 is opgenomen, is terug te vinden in de
beantwoording op vraag 9.

Vraag 12

Betekent deze intentieverklaring dat omwonenden tot 2045 moeten wachten voor zij kunnen
rekenen op een radicale verbetering van de kwaliteit van hun leefomgeving? Zo niet,
kunt u een overzicht geven van welke winst op het gebied van de kwaliteit van hun
leefomgeving de omwonenden van Tata Steel tot het moment van klimaatneutrale staalproductie
tegemoet kunnen zien?

Antwoord 12

Nee, in het plan van aanpak «Naar een gezondere leefomgeving in de IJmond: aanpak
voor het beperken van de luchtverontreinigende uitstoot van Tata Steel Nederland»
9staat aangegeven welke acties zijn ingezet om de kwaliteit van de leefomgeving te
verbeteren. Op 15 juni 2022 bent u geïnformeerd over de tussenresultaten en de voortgang
die is geboekt op de verschillende actielijnen uit dit plan.10

Vraag 13

Hoe verhoudt de intentieverklaring zich tot de nieuw afgegeven natuurvergunning voor
Tata Steel IJmuiden?

Antwoord 13

Er is geen nieuwe natuurvergunning van Tata Steel IJmuiden. U doelt waarschijnlijk
op het ontwerpbesluit welke op 14 juli 2022 gepubliceerd is waarbij het bevoegd gezag,
de provincie Noord-Holland, voornemens is om het intrekkingsverzoek van Mobilisation
for the environment (MOB) voor de natuurvergunning van Tata Steel IJmuiden B.V. te
Velsen-Noord deels toe te wijzen en de natuurvergunning voor Tata Steel van 22 augustus
2016 te wijzigen/aan te scherpen. De grootste aanscherping is de verlaging van het
stikstofplafond (kg/jaar) van 8.157.638 naar 7.530.761 stikstofoxiden (NOx).

Het ontwerpbesluit op het intrekkingsverzoek van de natuurvergunning staat los van
de intentieverklaring voor de plannen met betrekking tot CO2-reductie en verbetering van de leefomgeving.

Vraag 14

Kunt u een overzicht geven van de uitstootnormen in de oude en in de nieuwe natuurvergunning
van Tata Steel? Welke reductiedoelstellingen liggen in deze natuurvergunning verankerd?

Antwoord 14

Ik verwijs u naar de beantwoording van vraag 13.

Vraag 15

Bent u bekend met het artikel «Kankerverwekkende stof chroom-6 aangetroffen in grond
Tata Steel»?11

Antwoord 15

Ja.

Vraag 16

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat stoffen waarvan reeds overduidelijk
is dat deze kankerverwekkend zijn nog steeds in ons milieu worden gebracht?

Antwoord 16

Ja.

Vraag 17

Deelt u de mening dat er, in lijn met het advies van de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied,
aanvullend onderzoek gedaan moet worden naar de omvang en de oorzaak van de chroom-6
vervuiling?

Antwoord 17

Ja, de OD NZKG heeft hier ook opdracht voor gegeven.

Vraag 18

Gaat u er bij Tata Steel op aandringen dat het aanvullende onderzoek waar de omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied om vraagt er ook daadwerkelijk komt? Zo ja, wordt er onafhankelijk
toezicht gehouden op dit onderzoek? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 18

De OD NZKG beoordeelt dit onderzoek als onafhankelijke toezichthouder. Ik volg dit
nauwlettend.