Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bikker en van der Staaij over het bericht 'Te weinig rechters in Gelderland, 1500 rechtszaken geschrapt'

Antwoord van Minister Weerwind (Rechtsbescherming) (ontvangen 13 juli 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3490.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Te weinig rechters in Gelderland, 1500 rechtszaken
geschrapt»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u er van dat het Openbaar Ministerie (OM) deze vergaande stap noodzakelijk
acht?

Antwoord 2

Ik betreur het zeer dat zich het Openbaar Ministerie genoodzaakt ziet dit te doen,
zeker voor zover het zaken betreft waarbij slachtoffers betrokken zijn. Daar waar
slachtoffers erop vertrouwden dat een rechter een onafhankelijk oordeel zou vellen
over de zaak waar ze bij betrokken waren, gebeurt dit nu niet.

Vraag 3

Hoe weegt u de gevolgen die deze stap heeft voor het vertrouwen van Nederlanders dat
recht gedaan wordt na overtredingen en dat rechtsherstel volgt door een goed functionerende
strafrechtketen?

Antwoord 3

De uitdaging is groot om de doorlooptijden van strafzaken structureel te verkorten.
Tegelijkertijd zijn we verplicht aan slachtoffers, betrokkenen, verdachten en de samenleving
om ons hier onverminderd voor in te zetten. Op de langere termijn zullen de gelden
uit het coalitieakkoord leiden tot de inzet van extra menskracht. Voor de korte termijn
houden wij met de strafrechtketenorganisaties de vinger aan de pols en overleggen
periodiek over de voortgang, zoals die van het Actieplan strafrechtketen die gericht
is op het verkorten van de doorlooptijden van zaken op het gebied van veel voorkomende
criminaliteit (VVC) en de monitoring van voorraden.

Vraag 4

Kunt u aangeven welke factoren ertoe hebben geleid dat deze stap nu wordt gezet? Welk
beeld heeft u bij de andere arrondissementen en hoe weegt u de gevolgen daarvan?

Antwoord 4

De reden dat deze stap door het Openbaar Ministerie is gezet, is het gebrek aan capaciteit
bij de rechtbank Gelderland. Hoewel ook in andere arrondissementen tekorten aan rechters
zijn waardoor niet alle zaken op tijd kunnen worden behandeld, zijn de achterstanden
bij de rechtbank Gelderland verreweg het grootst.

Zowel het Openbaar Ministerie als de Rechtspraak spannen zich maximaal in om te voorkomen
dat ook elders in Nederland tot dit soort vergaande maatregelen moeten worden overgegaan.
Sepotbeslissingen van vergelijkbare omvang in andere arrondissementen liggen daarom
niet voor de hand.

Vraag 5

Wat wordt gedaan dit in de toekomst in Gelderland, maar ook bij de andere arrondissementen
te voorkomen, met in achtneming van de eigenstandige positie van u en van de rechtspraak
en het OM? Welke taak ziet u daarbij voor het Ministerie van Justitie en Veiligheid?
Welk tijdspad heeft u daarbij voor ogen?

Antwoord 5

De Rechtspraak heeft het aantal rechters in opleiding vergroot van 80 naar 130 per
jaar, waarvan er op dit moment 20–25 in opleiding zijn bij de rechtbank Gelderland.
Daarnaast wordt bij de rechtbank Gelderland de rechters-capaciteit in de sector strafrecht
versterkt door rechters uit andere rechtsgebieden naar de sector strafrecht over te
plaatsen. Dat lost de problemen op korte termijn echter niet meteen op. Het opleiden
van nieuwe rechters kost 1 tot 3 jaar, de personeelstekorten zullen er daarom nog
wel enige tijd zijn. Naast het aannemen en opleiden van extra mensen, onderzoeken
de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie daarom ook andere mogelijkheden om de doorlooptijden
in strafzaken terug te dringen en voorraden beter te beheren, zoals hiervoor is vermeld.

Vraag 6, 7 en 8

Op welke wijze worden slachtoffers actief geïnformeerd over de mogelijkheid bezwaar
te maken? Is het ook mogelijk slachtoffers op een meer laagdrempelige wijze bezwaar
te laten maken tegen sepot?

Welke maatregelen worden getroffen om slachtoffers nazorg te verlenen indien dit nodig
is, ook wanneer sprake kan zijn van ervaren leedtoevoeging door het niet doorgaan
van een strafzaak?

Hoe blijft er, in die zaken waar overgegaan wordt tot OM-afdoening, oog voor de rechtsbescherming
van alle betrokken partijen, juist waar het zaken betreft waar aanvankelijk niet is
geoordeeld tot OM-afdoening over te gaan?

Antwoord 6, 7 en 8

Er wordt gekeken op welke wijze het beste tegemoet kan worden gekomen aan de slachtoffers.
In de zaken waarin slachtoffers schade hebben geleden, wordt beoordeeld of dat aanleiding
is om de verdachte alsnog te dagvaarden op de geringe gereserveerde zittingsruimte
of een OM-strafbeschikking op te leggen. Er wordt alleen overgegaan tot het opleggen
van een OM-strafbeschikking als de zaak daarvoor geschikt is. In de beoordeling daarvan
wordt de rechtsbescherming van alle betrokken partijen betrokken. Wanneer dagvaarden
of een OM-strafbeschikking niet mogelijk is en de zaak wordt geseponeerd, krijgen
de slachtoffers (en hun advocaat) een brief met een toelichting op het sepot. Daarin
wordt ook uiteengezet dat zij bezwaar kunnen maken bij het gerechtshof op grond van
artikel 12 van het Wetboek van strafvordering. De wet biedt geen andere mogelijkheid
om bezwaar te maken tegen een sepotbeslissing.

De zaken worden nu beoordeeld. Wanneer er zicht is op het aantal slachtoffers, schade
en dergelijke wordt besproken of SHN in de nazorg nog een rol kan hebben. Ook de inzet
van herstelrecht kan worden overwogen. Tot slot wordt gekeken naar de mogelijkheden
van compensatie van schade voor die gevallen waarin het niet vergoeden van de schade
tot schrijnende situaties zou leiden.

Vraag 9

Welke gevolgen heeft een toename van de artikel 12-procedure voor het gerechtshof
en wat betekent een nieuwe toeloop voor zaken die reeds aanhangig zijn, maar ook voor
de duur waarop mensen helderheid krijgen over het gevolg voor hun zaak?

Antwoord 9

Het gerechtshof zal alle artikel 12 Sv-klachten die binnenkomen kunnen en ook wettelijk
moeten behandelen, waarbij wel geldt dat afhankelijk van de daadwerkelijke extra instroom
de behandeltijden zouden kunnen oplopen. Het gerechtshof heeft intern wel geanticipeerd
op een verhoogde instroom. Het is op dit moment nog niet bekend hoeveel zaken met
slachtoffers er zijn.