Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van leden Van der Lee, Kröger, Piri en Thijssen over het bericht dat Rusland stopt met het leveren van aardas aan Polen en Bulgarije

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 3 juni 2022).

Vraag 6

Zijn er Nederlandse bedrijven die gebruik maken van deze betalingsmethode door een
rekening te hebben geopend bij Gazprombank? Hebben Nederlandse bedrijven nieuwe contracten
getekend met Gazprom?

Antwoord 6

Het is mij niet bekend of Nederlandse bedrijven een rekening hebben geopend bij Gazprombank
en/of nieuwe contracten hebben getekend met Gazprom.

Vraag 7

Als Rusland besluit aan meer lidstaten geen aardgas meer te leveren, om wat voor hoeveelheden
aardgas gaat dat dan? Wat zijn de plannen in alle lidstaten om dit op te vangen? Wat
betekent dit voor Nederland, bovenop de uitdaging die voor Nederland bestaat om de
Russische aardgasleveringen aan Nederland overbodig te maken?

Antwoord 7

In de afgelopen jaren werd ca. 1/3 van het gasverbruik van de EU geleverd vanuit Rusland,
of te wel circa 150 miljard m3. In alle lidstaten zijn en worden plannen gemaakt om het wegvallen van deze aanvoer
op te vangen. Voor de Nederlandse plannen verwijs ik naar de Kamerbrieven van 22 maart
2022 (kamerstuk 29 023, nr. 283) en 22 april 2022 (kamerstuk 29 023, nr. 302).

Vraag 8

Zijn er verzoeken/verwachtingen vanuit Polen en Bulgarije richting de EU en andere
lidstaten nu zij geen Russisch aardgas meer ontvangen? Welke verzoeken zijn dit? Kan
Nederland tegemoetkomen aan die verzoeken?

Antwoord 8

Door Polen en Bulgarije zijn geen verzoeken aan de Europese Unie en andere lidstaten
gedaan om extra gasleveranties. Op basis van hetgeen zij met Europese partners gedeeld
hebben lijken zij hun bergingen goed gevuld te hebben, en Nederland heeft ook geen
verzoeken gehad inzake extra gasleveranties. Wel importeren Poolse en Bulgaarse partijen
op dit moment iets meer gas op de gasmarkten van hun buurlanden.

Vraag 9

Zijn er verzoeken/verwachtingen vanuit andere lidstaten om gezamenlijk extra stappen
te zetten voor een boycot op fossiele energie uit Rusland?

Antwoord 9

Met het akkoord dat tijdens de Europese Raad is bereikt op 30 mei 2022 lijkt het dat
alle EU-lidstaten zich kunnen scharen achter sanctiemaatregelen op olie, met een goede
overgangsperiode, en uitzonderingen voor landen die nagenoeg volledig afhankelijk
zijn van Russische olie. Op dit moment zijn verdere maatregelen op gas niet aan de
orde.

Vraag 10

Hoe gaan de EU en andere Europese landen in het slechtste scenario met een combinatie
van besparing, opwek van duurzame energie, aardgasleveranties uit andere landen en
putten uit goed gevulde opslagen de volgende winter doorkomen? Wat wordt in dit scenario
van Nederland gevraagd om essentiële voorzieningen in andere landen (zoals verwarming en elektriciteitsvoorziening)
op peil te houden? Is dit in het plan dat u op 22 april jongstleden naar de Kamer
stuurde voorzien? Zo ja, hoe dan? Zo nee, gaat u dit scenario door deze volgende escalatie
van Poetin in kaart brengen? Op welke termijn?

Antwoord 10

In de eerste plaats zijn door alle lidstaten zijn op basis van de Verordening (EU)
2017/1938 inzake gasleveringszekerheid noodplannen opgesteld die in werking zullen
treden worden toegepast als er door de betreffende lidstaat een niveau van gascrisis,
als bedoeld in de verordening gasleveringszekerheid, wordt afgekondigd. Dit kan bijvoorbeeld
aan de orde zijn bij het gedeeltelijk of geheel wegvallen van de aanvoer van gas uit
Rusland. In deze noodplannen hebben lidstaten maatregelen opgenomen ter bestrijding
van de drie door de verordening geïdentificeerde niveaus van gascrisis (vroegtijdige
waarschuwing, alarm en noodsituatie). Voor Nederland is dit het Bescherm- en Herstelplan
Gas.

Verder stelt voornoemde verordening dat aangrenzende lidstaten elkaar moeten bijstaan
indien in één van deze lidstaten de levering van gas aan zogenoemde door solidariteit
beschermde afnemers (m.n. huishoudens, zorginstellingen) in gevaar komt. Daar is uiteraard
ook Nederland aan gebonden.

Deze maatregelen zijn evenwel tijdelijk van aard en tegelijkertijd zal door zowel
in EU verband als door de individuele lidstaten gewerkt moeten worden aan definitieve
oplossingen om de onafhankelijkheid van Russisch gas te realiseren. Op EU niveau wordt
hieraan gewerkt onder de vlag van RePowerEU. Voor Nederland zijn de plannen hiervoor
uiteengezet de Kamerbrieven van 22 maart 2022 (kamerstuk 29 023, nr. 283) en 22 april 2022 (kamerstuk 29 023, nr. 302).

Vraag 11

Bestaat de mogelijkheid dat, nu Polen geen Russisch gas meer krijgt, Nederland meer
Russisch aardgas krijgt en dat Nederland gas aan Polen gaat leveren?

Antwoord 11

Zie ook het antwoord op vragen 2 en 8. Op dit moment wordt vanuit Duitsland Russisch
gas aan Polen geleverd. Het gaat hier om gas dat wordt aangevoerd via Nord Stream 1
en dat door Poolse partijen op de Duitsland gasmarkt wordt ingekocht. Gezien de fysieke
loop van de gasstromen is het niet te verwachten dat Russisch gas eerst via Duitsland
aan Nederland wordt geleverd om dan vervolgens – via datzelfde Duitsland – te worden
geleverd aan Polen.

Vraag 12

Vindt u het ook onwenselijk om Russische (staats)bedrijven een rol te laten hebben
in ons energiesysteem? Bent u bereid om te onderzoeken of bedrijven als Gazprom door
middel van sancties uit ons energiesysteem gezet kunnen worden? Ziet u nog andere
manieren om dit te doen? Zo ja, welke manieren?

Antwoord 12

Er zijn, al dan niet in joint ventures, nog enkele Russische partijen actief in Nederland.
Het kabinet zal een eventuele sanctionering van deze bedrijven in overeenstemming
met de Europese processen met een positieve grondhouding bekijken. De recente inval
van Oekraïne door de Russische federatie heeft onze afhankelijkheid van Rusland voor
energie pijnlijk zichtbaar gemaakt. Daarom hebben we ook aangegeven dat we voor het
einde van het jaar willen stoppen met import van Russische olie, kolen en gas. Deels
doen we dit via sancties, bijvoorbeeld als het gaat om kolen en olie, maar andere
stappen zoals besparing en substitutie van Russisch gas, wordt ingezet om de onafhankelijk
te worden van Russische fossiele bronnen. Op dit moment vallen er verschillende Russische
bedrijven onder de sancties, Gazprom op dit moment nog niet.

Zoals toegezegd tijdens het Tweeminutendebat Mijnbouw/Groningen van 11 mei jl., en
het debat over Mijnbouw/Groningen van 2 juni jl. om te kijken naar de juridische mogelijkheden
om Russische bedrijven uit bestaande activiteiten te halen of uit nieuwe gaswinningsprojecten
te weren. Hierover wordt uw Kamer nog nader geïnformeerd.

Vraag 13

Hoe gaat u ervoor zorgen dat bedrijven op de vrije aardgasmarkt niet meer in Russisch
gas handelen en zo de oorlogskas van Poetin blijven spekken, aangezien u aangeeft
eind van het jaar te willen stoppen met Russisch gas?

Antwoord 13

In voornoemde kamerbrief van 22 april jl.1 is aangegeven dat een situatie waarin daadwerkelijk geen Russisch gas meer door Nederlandse
leidingen stroomt, alleen kan worden bewerkstelligd via Europees beleid met sturing
op de buitengrenzen. Op dit moment is er echter voor gekozen om gas geen onderdeel
te laten zijn van het sanctieregime. Wel worden er vanuit Europa en Nederland concrete
acties ingezet om ruimte te creëren om Russisch gas te vervangen door alternatieven,
zoals duurzame opties (elektrificatie, groen gas en groene waterstof), vraagreductie
of aardgas uit andere landen.

Vraag 14

Hoe gaat de heffing die wordt geheven om subsidie op te halen voor het vullen van
de aardgasopslagen worden vormgegeven? Welk aandeel wordt opgebracht door grote bedrijven,
door het mkb, door het fundament van de samenleving (lage- en middeninkomens) en door
hogere inkomens? Kunt u dit antwoord alstublieft geven in absolute en relatieve getallen?

Antwoord 14

Zoals aangegeven in de kamerbrief van 22 april jl. is het de bedoeling dat de kosten
van de opslagmaatregelen via een heffing op geboekte capaciteit voor het transport
van gas via het landelijk gastransportnet van GTS worden neergelegd bij de gebruikers
van het landelijk gastransportnet van GTS. Hiermee wordt geborgd dat de gebruikers
die profiteren van de vulling van de gasopslagen in het belang van de gasleveringszekerheid,
inclusief buitenlandse gebruikers, de kosten van deze maatregelen dragen. Aan de uitwerking
van de vormgeving van deze heffing wordt thans gewerkt. Hoe dit uiteindelijk uitvalt
voor diverse gebruikers- en inkomensgroepen is niet aan te geven.

Vraag 15

Hoe kan voorkomen worden dat Gazprom besluit zelf een deel van de Bergermeeropslag
te vullen?

Antwoord 15

Op grond van privaatrechtelijke afspraken heeft Gazprom het recht om de gasopslag
Bergermeer te vullen tot maximaal 40% van de aanwezige capaciteit. Doordat gas noch
Gazprom onderdeel zijn van het EU sanctieregime kan Gazprom gebruik maken van deze
gebruiksrechten. Het ligt evenwel niet in de lijn der verwachting dat Gazprom zelf
een deel van de gasopslag Bergermeer zal gaan vullen. Dit omdat dit voor Gazprom een
risico inhoudt dat de door Gazprom opgeslagen voorraden bijv. als gevolg van eventuele
nieuwe Europese sanctiemaatregelen worden bevroren.