Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dassen over het artikel "Brabant investeert in kernenergie uit gesmolten zout, maar hoe veilig is het? “Geen meltdown mogelijk”” en “Varende reactor meert aan in de stad”

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 2 juni 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2559.

Vraag 1

Bent u bekend met de artikelen «Brabant investeert in kernenergie uit gesmolten zout,
maar hoe veilig is het? «Geen meltdown mogelijk»»1 en «Varende reactor meert aan in de stad»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een reflectie geven op het feit dat de provincie Brabant 850.000 euro steekt
in een toekomst met nucleaire energie uit gesmolten-zout-techniek?

Antwoord 2

De provincie Noord-Brabant heeft besloten een financiële impuls te geven aan Nederlandse
samenwerkingsverbanden tussen kennisinstellingen en industrie die onderzoek doen naar
de gesmolten-zout-reactor technologie. Met deze stimulans wil de provincie bestaand
onderzoek versnellen en kansen creëren voor toekomstige bedrijvigheid en werkgelegenheid
bij kennisinstellingen en bestaande innovatieve (maak)industrie in Brabant en daarbuiten.

De Nederlandse overheid draagt al jaren financieel bij aan onderzoeken naar nieuwe
vormen van CO2-vrije nucleaire energie opwekking bij de Nucleair Research & Consultancy Group (NRG)
in Petten en de Technische Universiteit Delft. Ik juich het dan ook toe dat ook decentrale
overheden onderzoek faciliteren naar de mogelijkheden voor kernenergie uit de gesmolten-zout-techniek.
Een dergelijk onderzoek past goed binnen de noodzakelijke versterking van de kennisontwikkeling
van kernenergie.

Vraag 3, 4 en 5

Kunt u een reflectie geven op de voordelen van kernenergie die opgewekt wordt via
de gesmolten-zout-techniek binnen de Nederlandse energiemix?

Ziet u een rol voor (kleine -SMR-) gesmolten-zout-reactoren in de Nederlandse energiemix?

Welke kansen ziet u voor gesmolten-zout-reactoren in de Nederlandse energiemix, als
deze in 2030 geproduceerd kunnen worden op basis van industriële serieproductie binnen
de EU?

Antwoord 3, 4 en 5

Nederland heeft zich verbonden aan het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit
betekent dat in de komende decennia een omschakeling moet plaatsvinden in ons energiegebruik
en de manier waarop we in onze energiebehoefte voorzien.

De gesmolten-zout-techniek is een mogelijke optie voor het toekomstig energiesysteem.
Of de gesmolten-zout-techniek en SMRs op basis van deze technologie in de toekomst
een rol spelen in het energiesysteem, zal nog moeten blijken uit de verdere ontwikkeling
van reactorontwerpen door marktpartijen. Tegelijkertijd moeten we nu wel stappen zetten.
Het volstaat daarbij niet om alleen in te zetten op ontwikkelingen waarvan we min
of meer zeker weten dat deze in de toekomst sowieso benodigd zijn (no regret). We
zullen ook ontwikkelingen in gang moeten zetten die vermoedelijk nodig zijn en waarbij
we achteraf spijt zouden krijgen als we er niet nu voor gekozen hadden. We hebben
alle opties nodig. Daarom acht ik het ook wenselijk dat we ook onderzoek blijven doen
naar nieuwe vormen van CO2-vrije nucleaire energie opwekking.

Ik heb een marktconsultatie laten uitvoeren naar aanleiding van de motie van het lid
Dijkhoff (VVD) c.s. inzake de marktconsultatie kernenergie (Kamerstuk 32 645, nr. 96). De motie van het lid Dijkhoff vroeg de regering te onderzoeken onder welke voorwaarden
marktpartijen bereid zijn te investeren in kerncentrales in Nederland, welke publieke
ondersteuning daarvoor nodig is, en in welke regio’s er belangstelling is voor de
realisering van een kerncentrale. De marktconsultatie kernenergie heeft uitgewezen
dat deze en andere generatie IV reactor technologieën waarschijnlijk pas na 2040 commercieel
beschikbaar zullen komen. Hierdoor komen zij naar verwachting te laat beschikbaar
om een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan het behalen van de klimaatdoelen
in 2050.

SMRs bieden verschillende voordelen ten opzichte van de grotere typen kerncentrales.
De verwachting is dat SMRs in serie gebouwd kunnen worden met een kortere doorlooptijd
dan de grotere kerncentrales. Er is op dit moment nog geen ervaring opgedaan met het
bouwen van een SMR kerncentrale op basis van gesmolten-zout-technologie voor commerciële
toepassingen. Derhalve is ook niet bekend hoe gevoelig deze technologie is voor First-Of-A-Kind
(FOAK) problematiek. Onzekerheden rond nieuw toe te passen reactortechnologie spelen
een grote rol in de financierbaarheid van kerncentrales.

In theorie leveren reactoren op basis van de gesmolten-zout-technologie een stabiel,
regelbaar vermogen. Daarnaast kunnen sommige ontwerpen wellicht ook een hogere temperatuur
aan warmte leveren waarmee sommige industriële processen potentieel verduurzaamd kunnen
worden. Tevens biedt de gesmolten-zout-techniek in potentie grotere intrinsieke veiligheid
en produceert ze mogelijk veel minder en korter levend radioactief afval. Ook wordt
het potentieel gebruik van thorium als brandstof in de toekomst als voordeel genoemd.
Hier wordt momenteel wereldwijd onderzoek naar gedaan. Dit betekent overigens nog
niet dat het op korte termijn mogelijk is om deze techniek te gebruiken voor de commerciële
productie van elektriciteit. Dergelijke reactoren zijn nog niet op de markt.

Zoals ook aangekondigd bij het aanbieden van de marktconsultatie kernenergie laat
ik op dit moment een scenario-studie (voor de periode 2030-verder dan 2050) opstellen,
waarbij zal worden ingegaan op de relatie tussen diverse typen CO2-vrij vermogen en op welke wijze kernenergie inpasbaar kan zijn in de Nederlandse
energiemix. Ik zal hierbij ook ingaan op de mogelijke rol van SMRs in algemene zin.

Vraag 6 en 7

Welke uitdagingen ziet u voor de implementatie van gesmolten-zout-reactoren binnen
de Nederlandse energiemix?

Kunt u een eerste reflectie geven op de mogelijkheid tot het oplossen van deze uitdagingen?

Antwoord 6 en 7

De uitdaging voor marktpartijen is om hun reactorontwerpen door te ontwikkelen tot
een aantoonbaar veilig alternatief met meerwaarde in ons energiesysteem. Zolang de
gesmolten-zout-techniek nog niet is bewezen, is ook nog onduidelijk in hoeverre reactoren
op basis van deze techniek gevoelig zijn voor First-Of-A-Kind (FOAK) problematiek,
omdat er nog geen ervaring is opgedaan met het bouwen van dit nieuwe type kerncentrale
voor commerciële toepassing. Dit gebrek aan ervaring brengt risico’s van overschrijding
van de bij de start van een project geschatte kosten en doorlooptijd met zich mee.
De onzekerheid rond nieuw toe te passen technologie speelt ook een grote rol in de
financierbaarheid van dergelijke kerncentrales.

Ik acht het daarom op dit moment vooral van belang om in (inter)nationaal verband
samen te werken aan kennisontwikkeling en aansluiting te zoeken bij de Europese toekomstige
ontwikkeling van SMRs en de gesmolten-zout-techniek. Hiermee zorg ik ervoor dat Nederland
goede aansluiting behoudt bij deze en andere kernenergieopties voor de nabije toekomst.

Vraag 8, 9 en 10

Welke voortrekkersrol ziet u voor Nederland in de ontwikkeling van gesmolten-zout-reactoren,
met inachtneming dat Nederland één van de weinige landen is met een gesmolten-zout-reactor-testlocatie
in Petten?

Welke voortrekkersrol ziet u voor Nederland in de ontwikkeling van kleine -SMR- gesmolten-zout-reactoren?

Welke marktpartijen in Nederland en Europa die (kleine -SMR-) gesmolten-zout-reactoren
ontwikkelen worden al door de Nederlandse overheid en/of de Europese Commissie geholpen
bij het verder ontwikkelen van deze technologie?

Antwoord 8, 9 en 10

Zoals ik al eerder aangaf is kernenergie uit de gesmolten zout reactor een mogelijke
optie voor het toekomstig energiesysteem. Daarom draagt de Nederlandse overheid al
jaren financieel bij aan onderzoek op dit gebied. Direct via een onderzoeksubsidie
aan de Nuclear Research & Consultancy Group (NRG) in Petten en indirect via het Ministerie
van OCW aan de TU Delft. NRG krijgt sinds 2014 jaarlijks middelen om onderzoek te
doen naar de algemene technologie rondom gesmolten zout. Ook de Europese Commissie
draagt via EURATOM bij aan divers fundamenteel onderzoek gerelateerd aan gesmolten-zout-reactor
technologie.

Voor concept-specifieke technologie op het gebied van thorium is in 2020 een Vroegefasefinanciering
(VFF) van 350.000 euro verstrekt aan de startup Thorizon welke een plan voor ontwikkeling
van een reactor op basis van gesmolten zout ontwikkelt. Deze financiering dient ervoor
om te zorgen dat een idee van de planfase in de startfase komt. Ook heeft een consortium
met o.a. Orano, EdF, TU-Delft, NRG en Thorizon succesvol aanspraak gemaakt op subsidie
van EURATOM.