Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Westerveld over een tweede studie op het gebied van zorg of onderwijs

Antwoord van Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 29 april
2022).

Vraag 1

Kunt u aangeven hoeveel studenten een tweede studie volgen? Hoeveel van hen starten
deze studie tijdens de eerste opleiding en hoeveel studenten halen uiteindelijk meerdere
bachelor- of masterdiploma’s? Kunt u een overzicht geven van de aantallen vanaf de
invoering van het instellingscollegegeld voor tweede studies?

Antwoord 1

In onderstaande tabellen staan met de gegevens van DUO het aantal studenten die een
tweede studie volgen en het aantal studenten dat een tweede diploma heeft behaald.
Rendementen zijn niet direct uit de tabellen af te leiden, omdat het aantal inschrijvingen
gebaseerd is op inschrijvingen van eerstejaars- en hogerejaars.

Aantal ingeschreven studenten tweede bacheloropleiding1

Studiejaar

2e studie is gestart voor behalen 1e graad

2e studie is gestart na behalen 1e graad

Gelijke studie, andere track

2011

2.789

23.006

1.122

2012

2.644

18.916

791

2013

2.249

16.966

671

2014

2.234

16.722

579

2015

2.587

16.901

447

2016

2.890

17.044

494

2017

3.172

18.365

524

2018

3.260

18.723

578

2019

3.235

19.397

534

2020

3.352

21.373

527

2021

3.534

19.531

402

X Noot

1

Dit betreft zowel eerstejaars als hogerejaars inschrijvingen.

Aantal ingeschreven studenten tweede masteropleiding2

Studiejaar

2e studie is gestart voor behalen 1e graad

2e studie is gestart na behalen 1e graad

Gelijke studie, andere track

2011

961

4.204

1.273

2012

845

3.295

917

2013

616

3.034

791

2014

762

2.894

701

2015

993

2.719

576

2016

1.109

2.581

505

2017

1.290

2.441

411

2018

1.427

2.409

378

2019

1.559

2.262

352

2020

1.561

2.333

306

2021

1.881

2.271

333

X Noot

2

Dit betreft zowel eerstejaars als hogerejaars inschrijvingen.

Aantal behaalde tweede graden

Studiejaar

bachelor

master

2011

5.816

3.050

2012

4.806

2.175

2013

3.705

1.828

2014

3.175

1.900

2015

3.393

1.922

2016

3.349

1.915

2017

3.645

1.965

2018

3.481

1.891

2019

3.564

1.907

2020

3.904

2.015

Vraag 2

Hoeveel studenten volgen momenteel een tweede studie op het gebied van zorg of onderwijs?
Voor hoeveel van deze studenten is dit een tweede studie zorg of onderwijs, waardoor
ze het instellingstarief betalen?

Antwoord 2

Uit de gegevens van DUO blijkt dat 9.339 studenten in het studiejaar 2021–2022 een
tweede bacheloropleiding volgen op het gebied van Gezondheidszorg of Onderwijs. Ook
staan in dit studiejaar 1.580 studenten ingeschreven voor een tweede masteropleiding
op het gebied van Gezondheidszorg of Onderwijs. Van deze groep hebben 2.171 bachelor-studenten
en 490 masterstudenten het instellingscollegegeld betaald. De overige studenten zijn
in aanmerking gekomen voor het wettelijk collegegeld, gezien dit hun eerste studie
was in de Gezondheidszorg of Onderwijs.

Vraag 3

Bent u, gezien de enorme personeelstekorten in zorg en onderwijs, nog steeds van mening
dat het gerechtvaardigd is dat studenten die een tweede opleiding in zorg en onderwijs
volgen het hogere instellingscollegegeld betalen?

Antwoord 3

Gezien de maatschappelijke arbeidskrapte in het Onderwijs en de Gezondheidszorg, geldt
dat studenten die een dergelijke opleiding als tweede studie volgen, het wettelijk
in plaats van instellingscollegegeld zijn verschuldigd (tenzij de eerste studie al
in het Onderwijs of de Gezondheidszorg heeft plaatsgevonden). Hiermee willen wij dat
er «meer handen aan het bed» en «meer voeten voor de klas» komen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het hogere instellingscollegegeld mensen afremt om in een van
deze sectoren te werken?

Antwoord 4

Ik beschik niet over wetenschappelijk bewijs waaruit blijkt dat het hogere instellingscollegegeld
mensen afremt om in een van deze sectoren te werken, maar acht het wel waarschijnlijk
dat studenten bij de keuze voor een tweede studie meer rekening houden met de kosten
dan bij een eerste studie. Het huidige beleid stelt dat iedere EER-student de mogelijkheid
heeft om één bachelor- en één masteropleiding te volgen tegen het wettelijk collegegeld,
maar er zijn uitzonderingen gemaakt om een tweede studie te stimuleren. Zo mogen EER-studenten
bijvoorbeeld een tweede opleiding in de sectoren Gezondheidszorg of Onderwijs volgen
tegen het wettelijk collegegeld, indien zij daarin niet eerder een graad hebben behaald
(UWHW 2008). Sinds 1 september 2014 is het ook in de wet (UWHW 2008) verankerd dat
studenten een tweede opleiding tegen wettelijk collegegeld mogen afronden, als zij
die gestart zijn tijdens een eerste opleiding en ononderbroken hebben gevolgd. Dankzij
het Levenlanglerenkrediet (ingevoerd op 1 september 2017), kunnen mensen die geen
recht hebben op reguliere studiefinanciering (tot een maximumleeftijd vastgesteld
in de Wet studiefinanciering 2000), tot vijf keer het wettelijk collegegeld jaarlijks
lenen. De huidige maatregelen vormen reeds een stimulans om een tweede studie in de
gezondheidszorg en onderwijs te beginnen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat een student, om een bevoegdheid te halen
voor een specifiek vak waarin een oplopende onvervulde vraag is naar docenten (zoals
een talenvak), voor een vooropleiding het instellingscollegegeld betaalt? Deelt u
de mening dat het in dit geval juist in de geest van de wet is om een uitzondering
te maken omdat het hier gaat om een noodzakelijke opleiding om docent te worden?

Antwoord 5

Ik vind het, gezien het lerarentekort, van groot belang dat er voor zoveel mogelijk
mensen een toegankelijke opleidingsroute naar het leraarschap is. Het is inderdaad
niet mogelijk om via de universiteit een lerarenopleiding te doen zonder eerst een
bacheloropleiding in een vak te hebben afgerond. Deze bacheloropleidingen zijn brede
opleidingen die niet alleen opleiden tot het leraarschap. Het is bij de inschrijving
voor de bachelor onzeker of iemand na afronding van de bachelor een lerarenopleiding
gaat doen. Dit maakt een specifieke compensatie voor het instellingscollegegeld voor
de bacheloropleiding complex. Daarnaast is er voor deze mensen een andere route. Zij
kunnen dezelfde bevoegdheid ook halen via een hogeschool waar de vakinhoud onderdeel
is van de lerarenopleiding. Voor een eerste lerarenopleiding – na het reeds behaald
hebben van een graad – zijn diverse financiële tegemoetkomingen.

Vraag 6

Bent u bereid om in het licht van de oplopende tekorten in onderwijs en zorgpersoneel
opnieuw naar de regelgeving te kijken en deze aan te passen of uitzonderingen toe
te staan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 3.