Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Valstar en Van Campen over het bericht 'waanzinnige regels dreigen garnalenvisser Eddy Sinke de nek om te draaien'

Antwoord van Minister Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Minister
Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) (ontvangen 22 april 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2222.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «waanzinnige regels dreigen garnalenvisser Eddy Sinke
de nek om te draaien»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herkent u de toenemende zorgen van de garnalenkotters door de bureaucratische ellende
(stikstofregels, onbegrijpelijke urenregeling en de vaarvolgsystemen)? Zo ja, wat
vindt u hiervan en op welke manier gaat u zich inzetten om garnalenvissers door deze
zeer schrijnende situatie te helpen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Ik herken het feit dat garnalenvissers aan een aantal regels moeten voldoen. Daarom
voer ik op ambtelijk niveau zeer regelmatig overleg met vertegenwoordigers van de
garnalensector onder meer om te bespreken op welke wijze en met welke inhoud het aanstaand
vergunningstraject op grond van de Wet natuurbescherming ingevuld zal moeten worden.

Vraag 3

Kunt u toelichten omwille van welke regelgeving garnalenkotters per 1 januari 2023
een nieuwe vergunning op basis van de Wet natuurbescherming (Wnb) nodig hebben?

Antwoord 3

De vigerende vergunning op grond van de Wet natuurbescherming verloopt op 1 januari
2023. Omdat significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden door de garnalenvisserij
niet zijn uit te sluiten, is een nieuwe vergunning nodig. Stikstof is een belangrijk
aspect binnen de toetsing op grond van de Wet natuurbescherming.

Vraag 4

Op welke manieren (collectief en/of individueel) kunnen garnalenvissers momenteel
een nieuwe Wnb-vergunning aanvragen en waarom is deze keuze gemaakt?

Antwoord 4

Het is aan de garnalenvissers zelf en/of hun vertegenwoordigers om hierin een gewogen
keuze te maken; beide is mogelijk (of een combinatie daarvan). Wanneer het ministerie
een ontvankelijke en goed onderbouwde vergunningaanvraag met een passende beoordeling
ontvangt, kan een collectieve of individuele natuurvergunning worden verleend. De
stikstofvereisten zijn mogelijk van invloed op de keuze die de sector hierin kan maken.

Vraag 5

Herkent u het beeld dat het voor garnalenvissers onduidelijk is op welke manier de
vergunningsaanvraag gaat worden getoetst? Deelt u daarbij de mening dat het niet reëel
en rechtvaardig is dat er van garnalenvissers wordt gevraagd om onder stoom en kokend
water een vergunningsaanvraag te doen, terwijl het tegelijkertijd de overheid is die
in gebreke blijft?

Antwoord 5

Dat beeld deel ik niet. Met de vertegenwoordigers van de vissers wordt al meer dan
een half jaar in voorbereidende zin zeer regelmatig overleg gevoerd vanuit het Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Daarbij is LNV duidelijk geweest over
de geldende kaders. In dit stadium ligt het verdere initiatief bij de vertegenwoordigers
van de sector en hun adviseurs om tot een vergunbare aanvraag of set van aanvragen
te komen. Over de conceptversie(s) daarvan wordt opvolgend intensief met LNV overlegd.
Dit is een reguliere (algemene) werkwijze en ook als zodanig gehanteerd bij de voorgaande
vergunningstrajecten in relatie tot de garnalenvisserij in diverse Natura 2000-gebieden.

Vraag 6

Kunt u toelichten op welke manier een garnalenvisser inzichtelijk kan maken hoeveel
stikstof de kotter uitstoot, gezien het feit dat een kotter afwisselend vaart, vist,
stilligt en lost?

Antwoord 6

Bij de invoer ten behoeve van de berekening met AERIUS Calculator kan gebruik worden
gemaakt van standaard emissiegegevens voor de verschillende categorieën vissersschepen.
Op basis van de hoeveelheid aangevraagde visuren per afgebakend visgebied kan met
die invoer, de emissie worden berekend. Dit betreft dan een gemiddelde emissie; in
AERIUS Calculator kunnen ook specifiekere emissies van vaartuigen ingevoerd worden
voor de onderscheiden typen van gebruik van een motor, zoals varen (meestal aangeduid
als «stomen»), vissen en stilliggen/ lossen. Deze specifieke emissies per type van
gebruik zullen wel deugdelijk onderbouwd moeten worden middels technische analyses,
hetgeen ook eerder voor andere vormen van visserij is gedaan. De adviseurs van de
garnalensector hebben hier reeds de nodige ervaring mee.

Vraag 7

Welke referentiedata en welke habitatten volgens de Vogel- en Habitatrichtlijnen worden
gehanteerd bij het afwegen of stikstofkotters voldoen aan de geldende Wnb-eisen?

Antwoord 7

Een overzicht van de verschillende referentiedata per Natura 2000-gebied staan onder
andere weergegeven op de website van BIJ12. Middels AERIUS Calculator kan daarnaast
geanalyseerd worden welke specifieke Natura 2000-habitattypen beïnvloed worden door
de garnalenvisserij. Deze informatie is ook in detail bekend bij de adviseurs van
de garnalensector.

Vraag 8

Is er jurisprudentie over het aanvechten en/of afwijzen van toegewezen Wnb-vergunningen
voor garnalenkotters? Zo ja, kunt u hier een overzicht van geven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Er loopt momenteel een hoger beroep, ingesteld door enkele natuurorganisaties tegen
de vigerende Wnb-vergunning daar waar het gaat om garnalenvisserij binnen het Natura
2000-gebied Westerschelde. Het daaraan voorafgaande beroep is door de rechtbank eerder
ongegrond verklaard. Ook is er door enkele natuurorganisaties beroep aangetekend tegen
de nu nog geldende Wnb-vergunning van diverse Belgische garnalenvissers die actief
zijn in enkele Nederlandse Natura 2000-gebieden. Tot slot is door de Nederlandse garnalensector
zelf hoger beroep aangetekend in relatie tot de vergunde hoeveelheden visuren per
Natura 2000-gebied. In beroep werd de garnalensector eerder in het ongelijk gesteld.

Vraag 9

In welke mate vindt u het reëel (in het licht van regeldruk en bijkomende financiële
kosten) om een individuele garnalenvisser te vragen de uitstoot op deze manier bij
te houden? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 9

In de context van de Wnb-beoordeling en eventuele vergunningverlening op die basis
wordt van een visser gevraagd om zijn uitstoot te berekenen en de effecten daarvan
op de relevante beschermde natuurwaarden in beeld te brengen. Er wordt niet gevraagd
zijn uitstoot bij te houden, wel zal middels een registratie van de gerealiseerde
draai-uren van de motor toezicht gehouden worden. De in AERIUS Calculator ingevoerde
draai-uren, die ook onderdeel vormen van de vergunningaanvraag, dienen immers in de
praktijk niet overschreden te worden. Met een overschrijding van die vergunde ruimte
kunnen immers significant negatieve effecten op de natuurlijke kenmerken van de betrokken
Natura 2000-gebieden niet uitgesloten worden. Binnen het lopende verbetertraject van
de black box is bovenstaande (het registreren en monitoren van de «draai-uren» van
de motor) dan ook een belangrijk aandachtspunt.

Vraag 10

Op welke termijn kunt u duidelijkheid geven aan de sector over de benodigde stikstofreductieopgave
dat gebaseerd is op wetenschappelijk onomstotelijke rekenmodellen?

Antwoord 10

De stikstofreductieopgave is een algemenere verplichting voor Nederland (als EU-lidstaat)
op grond van artikel 6, lid 1 en 2, van de Habitatrichtlijn.

Op meer sectorspecifiek niveau moet de garnalensector zelf in de context van haar
vergunningaanvraag op grond van de Wet natuurbescherming met AERIUS Calculator als
objectief en wettelijk voorgeschreven rekenmodel haar activiteiten analyseren. De
sector is momenteel zelf al bezig deze berekeningen te maken en kan zich daarmee tijdig
een beeld vormen van hoe haar activiteiten zich gaan verhouden tot het moeten voldoen
aan het vereiste dat voorkomen moet worden dat significant negatieve effecten op de
natuurlijke kenmerken van de betrokken Natura 2000-gebieden kunnen optreden.

Vraag 11

Hoe gaat u de garnalenvissers ondersteunen in de stikstofreductieopgave?

Antwoord 11

Ik werk momenteel aan een subsidieregeling voor de garnalenvissers die technische
maatregelen gaan nemen om de stikstofuitstoot te verminderen. Verder wordt op ambtelijk
niveau in een werkgroep de sector ondersteund in de nemen stappen ten behoeve van
de vergunningaanvraag.

Vraag 12 en 13

Wat gaat u met provincies doen om de zorgen van deze garnalenvissers weg te nemen
en ervoor te zorgen dat garnalenvissers zo spoedig mogelijk de garantie krijgen dat
zij ook in 2023 kunnen blijven vissen?

Wat is de verantwoordelijkheid van provincies als bevoegd gezag hieromtrent en op
welke wijze committeren zich zij aan bovenstaande ambitie?

Antwoord 12 en 13

De provincies zijn hierbij geen partij. De Minister voor Natuur en Stikstof is bevoegd
gezag om te beslissen op de aanvraag om een Wnb-vergunning. De provincies en de Minister
van Infrastructuur en Waterstaat, die de betrokken Natura-2000 beheren, dragen zorg
voor de staat van instandhouding van de gebieden. Ze treffen maatregelen om de stikstofbelasting
in de gebieden terug te dringen, in aanvulling op het structureel maatregelenpakket
dat is vastgesteld om de doelstellingen uit de Wet stikstofreductie en natuurverbetering
te halen. Wel heeft de sector op mijn aanraden contact opgenomen met de provincies
om na te gaan of deze stikstofruimte hebben waar de sector gebruik van kan maken.
Dit lijkt niet het geval.

Vraag 14

Kunt u toezeggen dat alle 250 garnalenvissers in 2023 gegarandeerd kunnen blijven
vissen? Zo ja, hoe gaat u dat realiseren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Dit kan ik niet toezeggen, omdat de vissers zelf verantwoordelijk zijn voor een deugdelijke
vergunningaanvraag. Het staat de vissers vrij om zodanig visgebieden buiten de Natura
2000-gebieden te kiezen dat geen vergunningplicht aan de orde is.

Vraag 15

Hoe gaat u ervoor zorgen dat ook in de toekomst wet- en regelgeving zo min mogelijk
een belemmering zal vormen in de vergunningverlening voor de garnalenvissers?

Antwoord 15

De wet- en regelgeving is nu ook al niet bedoeld om een belemmering te vormen voor
de vissers, maar om de natuur te beschermen.

Vraag 16

Welke concrete plannen heeft u om het toezicht op de visvangst en de handhaving van
het visquotum werkbaar te maken voor de garnalenvissers en visserijsector in het algemeen?

Antwoord 16

Momenteel wordt gewerkt aan het fraudebestendig maken en technische optimalisatie
van de black box-systemen voor de garnalenvissers die straks zelf het verschil kunnen
monitoren tussen wel of niet vissen en vaaractiviteiten; daarmee is dit systeem straks
optimaal ondersteunend in het toezicht op de aan te vragen Wnb-vergunning(en). Deze
geoptimaliseerde black box is ook in de toekomst relevant voor een adequaat toezicht
op en handhaving van andere visserijsectoren.

Vraag 17

In welke mate bent u met provincies bereid om te zorgen dat er een stappenplan komt
voor vissers om op termijn aan de geldende stikstofnormen te kunnen voldoen in plaats
van een onhaalbare deadline te stellen op 1 januari 2023?

Antwoord 17

De datum van 1 januari 2023 is al geruime tijd bekend bij de sector en ik ga er dan
ook van uit dat de sector per die datum voldoet aan de geldende stikstofnormen, dan
wel haar activiteiten staakt tot zij wel kan voldoen aan de geldende normen. Ik ben
dan ook niet bereid een uitzondering te maken voor de vissers als het gaat om de datum
van de nieuwe natuurvergunning.

Vraag 18

Wat is de stand van zaken van de ontwikkeling van de garnalenvisie, waar uw ambtsvoorganger
aan refereerde tijdens het Commissiedebat Visserij op 30 juni 2021?

Antwoord 18

Deze visie ontwikkel ik samen met de sector en andere belanghebbenden. Momenteel is
Wageningen Economic Research/Wageningen University & Research (WEcR/WUR) om advies
gevraagd over een aantal scenario’s voor de visie. Door ondercapaciteit bij WEcR duurt
dit advies langer dan verwacht, zodra dit advies binnen is wordt de visie afgemaakt.