Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Molen en Amhaouch over het bericht dat bewoners van de nieuwbouw rond de Roermondse Roertunnel hinder ondervinden van laagfrequent geluid

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 28 maart 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Boenkboenk-geluid door Roertunnel wel degelijk echt:
«Het mag hier in Roermond geen tweede Groningen worden»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat uit recent, uitgebreid onderzoek van adviesbureau Movares is gebleken
dat omwonenden van de Roertunnel hinder ondervinden van laagfrequent geluid afkomstig
van de Roertunnel? Zo ja, wat vindt u van de uitkomsten van het onderzoek?

Antwoord 2

In het rapport van adviesbureau Movares is berekend dat indicatief 129 woonadressen
mogelijk hinder kunnen ondervinden van laagfrequent geluid uit de A73 Roertunnel.
De uitkomsten van het Movares-onderzoek zijn de basis voor verdere onderzoeken. Het
onderzoek van Movares geeft een indicatie van de oorzaak en omvang van de hinder door
trillingen en laagfrequent geluid en van mogelijke maatregelen hiertegen.

Vraag 3

Bent u het eens met de stelling dat het Rijk de verantwoordelijkheid heeft om de laagfrequentgeluidproblematiek
van de Roertunnel op te lossen en deze regierol actief op moet pakken?

Antwoord 3

Bij de ontwikkeling van de problematiek zijn meerdere partijen betrokken geweest.
De A73 Roertunnel is in 2008 in gebruik genomen. In 2014 is een eerste individuele
trillingsklacht verholpen door een asfaltreparatie in de tunnel. Pas na gereedkomen
van nieuwbouwwoningen aan de zuidzijde van de tunnel ontvingen Rijkswaterstaat en
gemeente Roermond vanaf 2018 meerdere klachten van bewoners. Rijkswaterstaat onderzoekt
daarom samen met de gemeente Roermond – in het belang van de leefkwaliteit van bewoners –
de oorzaak van deze hinder, om te bezien welke mogelijke oplossingen getroffen kunnen
worden.

Vraag 4

Welke mogelijke opties zijn er om de laagfrequentgeluidproblematiek rond de Roertunnel
op te lossen? Kunt u in uw beantwoording onder andere ingaan op de oplossingsrichtingen
die worden geschetst in het Movares-rapport?

Antwoord 4

Movares benoemt in de rapportage mogelijk effectieve maatregelen die kunnen worden
toegepast aan de tunnel, in de bodem, aan de woningen en voor het verkeer. Het treffen
van maatregelen is zeer bewerkelijk en de verkende maatregelen zijn veelal ingrijpend,
complex om te realiseren, kostbaar en kennen een onzekere effectiviteit. Movares beschrijft
dat het meest effectief lijken:

• een bodemmaatregel: een diepwand trillingscherm in de grond aan beide zijden van de
tunnel;

• een tunnelmaatregel: het aanbrengen van bodeminjectie onder de mootvoegen ter versteviging
van de fundering;

• een verkeersmaatregel: (tijdelijke) snelheidsverlaging van (zwaar vracht)verkeer door
de tunnel.

Voor alle maatregelen is nader onderzoek nodig naar bijvoorbeeld lokale inpassing,
constructieve risico’s, mate van verminderen van de hinder, de kosten die in verhouding
moeten staan tot het te verwachten effect, maatschappelijke acceptatie en beleidsmatige
haal- en houdbaarheid.

Vraag 5

Bent u op de hoogte van het groot onderhoud in 2023 aan de Roertunnel? Bent u ook
van mening dat de trillinghinder uiterlijk gelijktijdig met dit groot onderhoud opgepakt
en opgelost moet worden? Wat gaat u eraan doen om dit mogelijk en haalbaar te maken?

Antwoord 5

Eerst dient bepaald te worden of eventuele maatregelen getroffen worden voor het aandeel
van het Rijk. Hiervoor is nader onderzoek nodig (zie ook antwoord 4). Aangezien Rijkswaterstaat
de opdracht voor groot onderhoud al heeft gegund aan een combinatie van Croonwolter&dros
en Ballast-Nedam2 ligt het niet voor de hand dat eventuele maatregelen gecombineerd worden.

Vraag 6

Hoe verloopt de communicatie met de gemeente en provincie omtrent de trillinghinder
van de Roertunnel?

Antwoord 6

Rijkswaterstaat en gemeente Roermond trekken sinds 2019 – in het belang van de leefkwaliteit
van bewoners – gezamenlijk op in onderzoeken naar de oorzaak van, en mogelijke maatregelen
tegen, de hinder door trillingen en laagfrequent geluid uit de Roertunnel. De samenwerking
verloopt goed. Bewoners worden regulier geïnformeerd via gezamenlijke nieuwsbrieven
en er is participatie d.m.v. een klankbordgroep. Tevens zijn er in de afgelopen jaren
enkele bewonersavonden georganiseerd. Met de provincie Limburg heeft hierover tot
op heden geen overleg plaatsgevonden, omdat de provincie geen partij is in deze. Nu
potentiële oplossingen in beeld komen verandert deze rol mogelijk.

Vraag 7

Klopt het dat de oorzaak van het laagfrequente geluid bij de Roertunnel zit in de
betondelen en de wijze waarop deze middels een mes-en-groefverbinding aan elkaar zijn
vastgeklikt?

Antwoord 7

Het onderzoek van Movares toont aan dat de oorzaak van trillingen en laagfrequent
geluid ligt in passages van zwaar vrachtverkeer over opeenvolgende tunnelelementen,
voornamelijk in combinatie met een lage buitentemperatuur. De tunnelelementen zijn
middels een zogeheten mes-in-groef-verbinding met elkaar verbonden. Door thermische
krimp bij een lage buitentemperatuur ontstaat er meer bewegingsvrijheid in de aansluiting
van de tunnelelementen, die door het gewicht van zwaar vrachtverkeer tegen elkaar
en/of de ondergrond klappen. Dit veroorzaakt trillingen, die via de bodem naar de
huizen worden doorgeleid en bij de woningen trillingen en of laagfrequent geluid veroorzaken.
Er zijn geen constructieve gebreken aan de tunnel geïdentificeerd en de A73 Roertunnel
is veilig voor gebruik. Verder concludeert Movares dat de kans op schade aan gebouwen
als gevolg van verkeer door de Roertunnel verwaarloosbaar is.

Vraag 8

Wordt er bij de aanleg van landtunnels vaker gebruikgemaakt van deze constructiewijze?
Zo ja, speelt de problematiek naar uw weten ook bij andere landtunnels waarbij deze
constructiemethode is gebruikt?

Antwoord 8

Nee, de A73 Roertunnel is de enige wegverkeertunnel van het Rijk met de mes-in-groef-verbinding
ter plaatse van de tunnelovergangen.

Vraag 9

Kunnen er gezondheidsklachten voortkomen uit een langdurige blootstelling aan laagfrequent
geluid? Zo ja, welke?

Antwoord 9

Hinder door laagfrequent geluid is relatief nieuwe materie, waarvoor aanvullend onderzoek
nodig is. In 2021 heeft het RIVM het rapport «Onderzoeksprogramma Laagfrequent geluid3» uitgebracht. Dit rapport beschrijft dat geluid in het algemeen, waar laagfrequent
geluid een onderdeel van is, erkend is als een risico voor de volksgezondheid. De
hinderbeleving van laagfrequent geluid verschilt van persoon tot persoon. Volgens
internationaal onderzoek kan blootstelling aan laagfrequent geluid samenhangen met
(ernstige) hinder en mogelijk met slaapverstoring.

Vraag 10

Kunt u aangeven of het klopt dat er op dit moment geen wettelijke normen zijn voor
laagfrequent geluid? Zo ja, is het mogelijk om geluidsnormen wettelijk vast te leggen?

Antwoord 10

Ja, dit klopt. Er bestaan wel richtlijnen waaraan getoetst wordt om hinderlijkheid
van trillingen en laagfrequent geluid te objectiveren. Ook de Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State heeft geoordeeld dat er geen wettelijk voorgeschreven richtlijn
bestaat met een normkader voor de toetsing van laagfrequent geluid. Daarmee is er
geen specifiek (wettelijk en beleidsmatig) kader voor het al dan niet treffen van
maatregelen die de hinder tegengaan. Dit vergt daarom een goed onderbouwde afweging
in deze situatie, waarvoor nog nader onderzoek nodig is. De verwachting is niet dat
voor een specifieke situatie als deze, dit op korte termijn tot een (wettelijk) kader
voor laagfrequent geluid bij wegtunnels zal leiden.