Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Boucke, Wuite, Van Raan en Wassenberg over de uitzending van Zembla 'Bedreigd Nederlands Koraal' van 17 februari 222

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Staatssecretaris
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 23 maart 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Zembla over het verdwijnen van het Nederlandse
koraalrif in Bonaire?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de bouw van een nieuwe havenpier in of nabij het Koning Willem
Alexander Natuurreservaat in de zee bij Bonaire om stookolie in te voeren, desastreus
zou zijn voor dit koraalrif en dat dit zeer onwenselijk is? Zo nee, op welke bronnen
baseert u zich?

Antwoord 2

De bouw van een nieuwe steiger in of nabij het Koning Willem Alexander Natuurreservaat
is onwenselijk.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de pier in of nabij het Koning Willem Alexander Natuurreservaat
voorgoed van de baan is, zoals Bonaire Brandstof Terminals (BBT) aangeeft2? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wie heeft besloten dat de pier er niet komt en wat is
de reden voor het afblazen van de bouw van de pier?

Antwoord 3

Ja. Het eilandsbestuur van Bonaire heeft in 2017 het Rijk om hulp gevraagd bij de
problemen van de brandstofvoorziening aan Bonaire. Een stuurgroep onder leiding van
de gezaghebber van Bonaire heeft de opties geïnventariseerd. Een van de opties betrof
de bouw van een nieuwe overslag met een nieuwe steiger aan de kust tussen de elektriciteitscentrale
en het Koning Willem Alexander Natuurreservaat. De gezaghebber heeft in zijn rol als
voorzitter van bovengenoemde stuurgroep in de periode 2017–2021 geen bezwaren tegen
deze steiger gemaakt. In de bovengenoemde uitzending van Zembla zei hij dat zolang
hij gezaghebber is, deze steiger er niet komt. Deze verandering van inzicht komt doordat
er intussen een goede kans is dat de levering van brandstof aan de centrale vanuit
het voormalige Bopec-terrein hervat kan worden. Een alternatief is om vanuit het zuiden
met een tankauto de brandstof aan te voeren. Deze opties zijn reden om geen nieuwe
steiger te hoeven bouwen.

Vraag 4

Klopt het dat de mogelijke bouw van een nieuwe havenpier in het zuiden ook niet meer
doorgaat? Zo ja,kunt u bevestigen dat er helemaal geen plannen meer zijn voor een
nieuw te bouwen (stookolie)pier?

Antwoord 4

Bij het vliegveld is er een steiger voor de aanvoer van kerosine. Waarschijnlijk volstaat
een uitgebreid onderhoud aan deze steiger om in de toekomst kerosine, benzine, diesel
en een noodvoorraad stookolie aan te kunnen voeren. Dan is er geen nieuwe steiger
nodig. Er is geen plan een brandstofoverslag in de haven te bouwen.

Vraag 5

Klopt het dat de infrastructuur voor brandstofopslag gebouwd gaat worden op het vliegveld?

Antwoord 5

De meest kansrijke optie bestaat uit een overslag direct ten zuiden van het vliegveld.

Vraag 6

Kunt u toezeggen dat ook een dergelijke pier in het zuiden met als doel het transport
van fossiele brandstoffen voor Bonaire Brandstof Terminals (BBT) er niet gaat komen,
wat in lijn is met de motie-Boucke c.s. over natuurbescherming waarborgen en koraalvernietiging
voorkomen (Kamersrtuk 35 632, nr. 12)? Zo, nee, waarom niet?

Antwoord 6

Zoals hierboven aangegeven, is er nu geen plan voor de bouw van een steiger. Als de
huidige steiger (ook na uitgebreid onderhoud) niet volstaat om voldoende brandstof
aan te voeren, is een nieuwe steiger nodig op de plaats van de huidige, of in de buurt
ervan. Zonder fossiele brandstof dreigt maatschappelijke ontwrichting, omdat dan zowel
de elektriciteits- als de drinkwatervoorziening stil komt te vallen. Een beoordeling
van de gevolgen van concrete projectvoorstellen op koraal vindt plaats in de daarvoor
bestemde vergunningsprocedures op basis van nationale en eilandelijke regelgeving.
Uw Kamer is hierover geïnformeerd door de Ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
Binnenlandse zaken en Koninkrijkrelaties en de Staatsecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat in de reactie op de motie Boucke (Kamerstuk 33 576, nr. 254).

Vraag 7, 8, 9 en 10

Wist u dat er al sinds 2020 een subsidieaanvraag ligt voor een plan om de energiesituatie
op Bonaire in één keer tot 80% te verduurzamen3
4? Zo ja, hoe kan het dat er ondanks herhaalde verzoeken vanuit het Water- en Energiebedrijf
Bonaire (WEB) nooit officieel op dat plan is gereageerd?

Wat is uw mening over de wijze waarop BBT recht doet aan de duurzaamheidsopdracht
die opgenomen is in de oprichtingsakte, conform de motie-Boucke c.s. over niet alleen
brandstofopslag maar ook hernieuwbare energie noemen in de oprichtingsakte (Kamerstuk
35 632, nr. 13)? Kunt u hierbij ook aangeven hoe BBT in de toekomst deze duurzaamheidsopdracht wil
uitvoeren?

Kunt u toelichten op basis van welke argumenten het besluit is genomen om de gevraagde
investering van 40 miljoen voor verduurzaming op Bonaire vanuit WEB niet toe te zeggen?

Kunt u toezeggen dat u alsnog de plannen van WEB voor verduurzaming serieus gaat bekijken
en waar nodig voorlegt ter besluitvorming?

Antwoord 7, 8, 9 en 10

Het Rijk heeft de plannen van WEB en het voorstel van de elektriciteitsproducent van
Bonaire, ContourGlobal, om de plannen daadwerkelijk uit te voeren, serieus bekeken.
Het is de vraag – even los van het WEB verzoek – of een subsidie voor de verduurzaming
het meest rendabele instrument is om tot verduurzaming te komen. Wat het Ministerie
van EZK in ieder geval heeft gedaan is 10 miljoen euro aan BBT verleend om te participeren
in het verduurzamingsplan voor Bonaire. Met de euro 10 mln. eigen vermogen kan BBT
meer, relatief goedkoop kapitaal aantrekken, zodat BBT voor 50% kan participeren in
het plan van ContourGlobal dat op USD 58 mln. (ongeveer euro 53 mln.) is begroot.
Mijn ministerie zal in de komende maanden met het Ministerie van BZK, het eilandsbestuur,
ContourGlobal, WEB en BBT een gezamenlijk beeld opstellen van het transitieplan naar
verduurzaming. De opties en varianten worden hierin uitgewerkt waarbij er aandacht
is voor verduurzaming en het reduceren van de tarieven. Bij de uitwerking van de opties
worden ook de mogelijke financieringsinstrumenten uiteengezet. Voor de zomer informeer
ik u, mede namens de Staatssecretaris van BZK, over de vervolgstappen op de korte
termijn en het perspectief voor de lange termijn.

Vraag 11

Kunt u toelichten waarom het besluit is genomen om 10 miljoen uit te besteden aan
BBT voor de realisatie van verduurzaming op Bonaire? Op basis van welke berekeningen
wordt dit als voldoende geacht om te verduurzamen? Kunt u specifiek toelichten waarom
juist een bedrijf dat fossiele brandstoffen importeert is uitgekozen om verduurzaming
op Bonaire te realiseren?

Antwoord 11

De 10 miljoen voor de realisatie van verduurzaming op Bonaire is bij BBT belegd op
basis van de motie-Boucke c.s. Naar aanleiding van de motie is aan de doelstellingen
in de oprichtingsakte van BBT hernieuwbare energie toegevoegd (Kamerstuk 35 632, nr. 13). Met euro 10 mln. eigen vermogen kan BBT het restant lenen zodat BBT voor 50% kan
participeren in het plan van ContourGlobal dat op USD 58 mln. (ongeveer euro 53 mln.)
is begroot. ContourGlobal wil zelf ten minste 50% deelnemen. Hiermee worden de financieringskosten
lager en de kans op realisatie groter.

Vraag 12

Welke werking heeft verduurzaming van de energievoorziening op Bonaire op de business
case van BBT?

Antwoord 12

BBT is een 100% beleidsdeelneming van het Rijk en wordt ingezet om de leveringszekerheid
van brandstof en (daarmee indirect) elektriciteit te waarborgen. BBT krijgt een monopoliepositie
in de brandstofoverslag en zal tarieven rekenen die volstaan om de kosten te dekken.
Het Rijk heeft euro 20 mln. (euro 10 mln. voor brandstofoverslag en euro 10 mln. voor
verduurzaming) in BBT gestort, vooralsnog zonder duidelijkheid over de datum waarop
BBT inkomsten gaat krijgen. Er is (reeds) sprake van verduurzaming, omdat BBT geen
extra overslag in het noorden naast de elektriciteitscentrale hoeft te bouwen, een
investering waarvan nog maar bezien zou moeten worden of deze zich terug zou betalen.
In die zin is verduurzaming ook gunstig voor de business case van BBT.

Vraag 13

Deelt u de mening dat de investeringen in een energie-infrastructuur, gebaseerd op
fossiele brandstoffen, in strijd zijn met duurzaamheidsdoelstellingen voor Bonaire?
Zo ja, welke acties gaat u ondernemen om de duurzaamheidsdoelstellingen toch te waarborgen?

Antwoord 13

Ik zend uw Kamer op korte termijn een brief met ambities op het gebied van de verduurzaming
van de elektriciteitsvoorziening in Caribisch Nederland. De opslag van brandstof is
vooral nodig voor de mobiliteit, met name het intercontinentale vliegverkeer, maar
ook het transport op Bonaire. Voor de elektriciteitsproductie beoogt BBT te participeren
in de verduurzaming waarmee het aandeel duurzaam stijgt van 25 naar 75 à 80%.

Vraag 14 en 15

Bent u van mening dat de BBT een tijdelijke rol heeft om de energievoorziening op
Bonaire veilig te stellen, of ziet u een permanente rol voor de BBT? Kunt u aangeven
wat u «tijdelijk» noemt, over hoeveel maanden spreekt u?

Kunt u toelichten of ook na een volledige energietransitie een rol is weggelegd voor
BBT? Zo ja, welke rol is dat?

Antwoord 14 en 15

BBT is voornemens meerjarige verhuurcontracten te sluiten voor de overslag. Wanneer
Bonaire geen brandstof meer nodig heeft, komt deze rol van BBT ten einde. Het is ook
mogelijk dat op de langere termijn de overslag van BBT voor duurzame brandstof (bijvoorbeeld
voor biodiesel) wordt ingezet. Hiernaast heeft BBT naar aanleiding van bovengenoemde
motie een statutair doel in de duurzame elektriciteitsproductie.

Vraag 16

Kunt u toelichten wat de verwachte impact van de geplande investering van 10 miljoen
aan BBT zal zijn? Hoe zorgt u ervoor dat deze 10 miljoen ten volste benut wordt voor
verduurzaming?

Antwoord 16

Zie het antwoord op de vragen 7, 8 en 9.

Vraag 17

Kunt u toelichten wat u verder gaat doen om het aandeel duurzame energievoorziening
op Bonaire omhoog te krijgen, in lijn met de motie-Boucke c.s. over een routekaart
naar klimaatneutrale energievoorziening in Caribisch Nederland (Kamerstuk 35 632, nr. 14) en het coalitieakkoord?

Antwoord 17

Zoals beschreven in het antwoord op vragen 7, 8 en 9 kan de verduurzaming van 25%
tot 75 à 80% duurzame elektriciteit subsidieloos plaatsvinden. Het belangrijkste is
dat het eilandsbestuur tot verduurzaming bereid is. Over de verdere route voor de
verduurzaming wordt uw Kamer op korte termijn per brief in meer detail geïnformeerd.

Vraag 18

Hoe gaat u voorkomen dat Bonaire tientallen jaren vast komt te zitten aan fossiele
energie door investeringen in de energie-infrastructuur? Hoe borgt u hierbij de leveringszekerheid
van elektriciteit?

Antwoord 18

Het bestuur van het openbare lichaam Bonaire heeft het Rijk verzocht de leveringszekerheid
van brandstof te borgen. Om hier aan tegemoet te komen heeft het Ministerie van Economische
Zaken en Klimaat de beleidsdeelneming BBT opgericht. Zodra Bonaire geen fossiele brandstof
meer nodig heeft, stopt BBT met de overslag van fossiele brandstof. Het borgen van
de leveringszekerheid van elektriciteit is op basis van de wet elektriciteit en drinkwater
BES een taak van de producent, ContourGlobal Bonaire, waarop de Autoriteit Consument
en Markt toeziet. In noodsituaties zoals bij het staken van de olielevering aan de
elektriciteitscentrale in april 2020, schiet het Ministerie van Economische Zaken
en Klimaat te hulp, financieel en anderszins.

Vraag 19

Kunt u, nu u het besluit over BBT heeft genomen, alsnog de business case openbaar
maken (of delen daarvan)? Zo nee, welke concurrentie overwegingen spelen volgens u
dan nu nog een rol?

Antwoord 19

De vertrouwelijke gegevens betreffen onder andere de verwachte kosten van de bouw
van de overslagtanks en aanverwante infrastructuur. Daarbij bevat de business case
concurrentiegevoelige informatie voor wat betreft de exploitatie. Om de aanbesteding
van de bouw niet te beïnvloeden, blijven sommige gegevens vertrouwelijk.

Vraag 20

Kunt u concreet uiteenzetten wat de impact van deze ontwikkelingen is op Bonaire en
haar inwoners?

Antwoord 20

Zonder concreet plan voor verbetering zoals BBT biedt, zou de Inspectie Leefomgeving
en Transport de bestaande overslagen hebben gesloten. Het bestuur van het openbaar
lichaam Bonaire had de gegronde vrees voor een staken van de brandstoflevering aan
het eiland, waardoor gemotoriseerd wegtransport en vliegverkeer niet meer mogelijk
zijn. Hiermee zouden bijvoorbeeld het toerisme en de voedselimport volledig stil zijn
gevallen. Er zou geen elektriciteit meer zijn en daarmee zou ook de drinkwatervoorziening
zijn gestagneerd. De impact van deze ontwikkelingen op Bonaire en haar inwoners is
dan ook dat er geen maatschappelijke ontwrichting voor onbepaalde tijd plaatsheeft.

Vraag 21

Hoe denkt u de omstandigheden van de lokale bewoners op Bonaire verder te verbeteren?
Deelt u de mening dat meer investeringen in zon en windenergie kan leiden tot een
significante vermindering van het elektriciteitstarief van deze bewoners? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 21

Door verduurzaming wordt bespaard op fossiele brandstof. De vermindering op het elektriciteitstarief
is het verschil tussen de besparing op fossiele brandstof en de kosten van verduurzaming.
De levensomstandigheden van de bewoners van Bonaire worden niet alleen beïnvloed door
de elektriciteitsprijs. Het Rijk zet breed in op het verbeteren van de omstandigheden
van de lokale bewoners door het versterken van de arbeidsmarkt, het verbeteren van
de basisvoorzieningen en de levensstandaard van de inwoners van Caribisch Nederland.

Vraag 22

Hoe gaat u de klimaattransitie op de BES-eilanden verder bevorderen, en welke concrete
voorstellen heeft u hiervoor?

Antwoord 22

Ik heb TNO de opties op een rij laten zetten naar aanleiding van de motie-Boucke c.s.
over een routekaart naar klimaatneutrale energievoorziening in Caribisch Nederland
(Kamerstuk 35 632, nr. 14). Ik zal uw Kamer bij Voorjaarsnota voor de zomer informeren over de routekaarten
en de uitwerking van de verduurzamingsstrategie inclusief de financiering hiervan.