Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Staaij, Pouw-Verweij en Omtzigt over het beëindigen van de Begeleidingscommissie Digitale Ondersteuning Bestrijding COVID-19

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 8 maart
2022).

Vraag 1

Kunt u nader toelichten waarom u bij de doorontwikkeling, borging en het in beheer
nemen van de corona-applicaties geen behoefte meer heeft aan (on)gevraagd advies van
de Begeleidingscommissie Digitale Ondersteuning Bestrijding COVID-19, zoals aangekondigd
in de stand van zakenbrief van 15 februari 2022?1

Antwoord 1

Zoals in de beantwoording op eerder door u gestelde vragen geschreven, is de Begeleidingscommissie
Digitale Ondersteuning Bestrijding COVID-19 (DOBC) ten tijde van de realisatie van
CoronaMelder ingesteld om de toenmalig Minister van VWS te adviseren over de technische
ontwikkeling van de destijds nieuwe applicaties CoronaMelder, CoronaCheck en GGD Contact.
Op dit moment kijken wij uit naar de volgende fase van de gehele pandemiebestrijding;
de focus van digitale ondersteuningsmiddelen is hierin verschoven naar het doorontwikkelen,
borgen en in beheer nemen van deze instrumenten. In deze fase acht ik de Begeleidingscommissie
DOBC niet meer noodzakelijk voor de bestrijding van COVID-19. Voor zover nog multidisciplinair
advies nodig zou blijken zal ik me hiervoor wenden tot andere reeds bestaande gremia,
zoals de Taskforce DOBC en Gedragswetenschappen.

Vraag 2

Waarom wilt u in 2022 wel bijna 30 miljoen investeren in de doorontwikkeling van de
corona-apps, maar wilt u hierover geen onafhankelijk advies meer van de experts van
de begeleidingscommissie?2

Antwoord 2

Mijn eventuele nog volgende behoefte aan onafhankelijk advies over de doorontwikkeling
van corona-apps staat los van het aanvullend aangevraagde budget van 29,4 miljoen
euro. In afwachting van de ontwikkeling van de pandemie zijn door mijn ambtsvoorganger
in 2021 bewust minder te verwachten kosten voor digitale ondersteuning bij COVID-19
in de begroting opgenomen. Het aanvullende budget is niet alleen bestemd voor beheer
en doorontwikkeling, maar ook voor security en inhuur van personeel en expertise voor
alle tot nu toe gerealiseerde digitale ondersteuningsmiddelen in het kader van de
pandemie. Het gaat hier om onder andere CoronaMelder, CoronaCheck, GGD Contact en
de daarbij behorende portalen en helpdesks, maar daarnaast ook om de systemen voor
bijvoorbeeld de uitgifte van papieren bewijzen bij de zorgverlener of verzending hiervan
per post en de vaccinatieregistratie door ziekenhuizen.

Vraag 3

Hoe verhoudt uw besluit zich tot de wens van de Kamer en uzelf dat het gebruik van
de corona-apps zorgvuldig verloopt en grondig getoetst moet worden aan harde eisen
op het gebied van informatieveiligheid, privacy, grondrechten, nationale veiligheid
en toegankelijkheid?3

Antwoord 3

Zoals eerder toegezegd aan en mede op wens van uw Kamer4 zijn de digitale ondersteuningsmiddelen voor COVID-19 samen met een bredere community
van deskundigen ontwikkeld in volledige transparantie, volgens de principes van open
source en met de hoogste kwaliteitseisen aan toegankelijkheid, privacy en security.
Al vanaf de ontwerpfase wordt daarbij nagedacht over gegevensbescherming en informatiebeveiliging
gericht op het veilig toepassen van de digitale hulpmiddelen, alsook het minimaliseren
van de risico’s voor misbruik en fraude5; privacy en
security by designdus. Dit wordt continu gemonitord en getoetst bijvoorbeeld middels evaluatieonderzoek.
Niet alleen ten tijde van de ontwikkeling, maar ook nu zijn hier nog steeds (externe)
experts van binnen en buiten de overheid op genoemde gebieden bij betrokken. Bovendien
kan ik – zoals gezegd – mocht het alsnog nodig blijken nog altijd een beroep doen
op multidisciplinair advies van andere adviesgremia.

Vraag 4

Hoe verhoudt uw besluit om de begeleidingscommissie op te heffen zich tot de analyse
van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) ten aanzien van het belang van controlemechanismen
en checks and balances bij besluitvorming in de coronacrisis: «Dergelijke procedures zien erop toe dat de besluitvorming ordentelijk en op basis
van een breed afgewogen advisering plaatsvindt. De controlemechanismen in het systeem
behoeden crisisteams voor valkuilen zoals eenzijdige of disproportionele besluitvorming
en zijn behulpzaam om te reflecteren op de vraag of de crisisorganisatie als geheel
nog de juiste besluiten neemt»?6

Antwoord 4

Ik hecht – zoals ook in het OVV rapport geadviseerd – waarde aan breed afgewogen advisering
bij de (door)ontwikkeling, borging en het in beheer nemen van de digitale ondersteuningsmiddelen
bij COVID-19. Ook na het beëindigen van de Begeleidingscommissie DOBC, kan ik voor
onafhankelijk en multidisciplinair advies nog een beroep doen op andere gremia, zoals
de Taskforce DOBC en -Gedragswetenschappen. Mocht zich alsnog een adviesvraag voordoen,
dan zal ik van deze gremia gebruikmaken.

Vraag 5

Heeft u dit besluit in overleg met de begeleidingscommissie genomen? Was de begeleidingscommissie
het eens met dit besluit?

Antwoord 5

Mijn ambtsvoorganger heeft de Begeleidingscommissie, als ook uw Kamer7, in juni 2021 al geïnformeerd dat het overgaan in een nieuwe fase van de pandemie
zou kunnen leiden tot een aanpassing van de inzet van de Begeleidingscommissie. In
december 2021 zijn zij nogmaals op de hoogte gesteld over het voornemen om de opdrachtomschrijving
te wijzigen naar het bieden van gevraagd advies over de technische ontwikkeling en
inzet van CoronaMelder, CoronaCheck en GGD Contact. Hierover is het gesprek gevoerd
waarbij de Begeleidingscommissie te kennen heeft gegeven niet akkoord te zullen gaan
met dit voornemen. Ik heb vervolgens de inzet van alle bestaande adviesgremia heroverwogen
en afgezet tegen de fase waar de pandemie zich momenteel in bevindt. Hierop heb ik
geconstateerd dat de Begeleidingscommissie DOBC niet meer noodzakelijk is in deze
fase van de bestrijding van COVID-19, waarop ik heb besloten deze te beëindigen.

Vraag 6

Kunt u de mailwisselingen en briefwisseling met de commissie van de afgelopen maand
openbaar maken? Was er sprake van constructief overleg?

Antwoord 6

Ik ben bereid de door mijn ambtsvoorganger aan de Begeleidingscommissie DOBC gestuurde
brieven van juni en december 2021, alsmede de door mij verstuurde brief van 8 februari
jl. met uw Kamer te delen. Deze zijn als bijlage8 bij deze beantwoording toegevoegd. Aan deze brieven zijn verschillende gesprekken
met een afvaardiging van de Begeleidingscommissie DOBC voorafgegaan.

Vraag 7

Heeft uw besluit te maken met kritiek van leden van de begeleidingscommissie, dat
door hen uitgebrachte adviezen die politiek gevoelig liggen (te) laat naar de Kamer
werden gestuurd, waardoor de Kamer een mogelijkheid wordt ontnomen om zich volledig
te kunnen informeren?

Antwoord 7

Ik herken mij niet in het bericht dat adviezen pas na afloop van het debat aan de
Tweede Kamer worden aangeboden. Het is gebruikelijk om adviezen van de Begeleidingscommissie
DOBC – voorzien van een beleidsreactie – met de eerstvolgende Stand van zakenbrief
COVID-19 te versturen. Vanwege de timing van een advies of omdat meer tijd noodzakelijk
was om inhoudelijk zorgvuldig te kunnen reageren, is het enkele keren voorgekomen
dat het advies met een latere brief is meegestuurd. Politieke overwegingen spelen
geen rol bij het moment van verzenden van de adviezen en ook het besluit de Begeleidingscommissie
te beëindigen staat hier los van.

Vraag 8

Kunt u een overzicht geven van alle adviezen die de commissie heeft opgesteld en de
reacties die u daarop gegeven heeft?

Antwoord 8

Ja, dat kan ik. De Begeleidingscommissie heeft in totaal 33 adviezen gegeven. Deze
zijn, inclusief een reactie hierop, respectievelijk met de volgende brieven aan uw
Kamer toegezonden: Kamerbrief 24 juni 2020, Kamerbrief 16 juli 2020, Kamerbrief 17 augustus
2020, Kamerbrief 28 augustus 2020, Kamerbrief 8 oktober 2020, Kamerbrief 17 november
2020, Kamerbrief 2 februari 2021, Kamerbrief 23 februari 2021, Kamerbrief 23 maart
2021, Kamerbrief 28 mei 2021, Kamerbrief 18 juni 2021, Kamerbrief 13 augustus 2021,
Kamerbrief 2 november 2021, Kamerbrief 14 december 2021 en Kamerbrief 21 december 2021
(reactie op motie Den Haan c.s.).9

Adviezen 12 en 14 van de Begeleidingscommissie zijn, in tegenstelling tot alle andere
adviezen, enkel online gepubliceerd op rijksoverheid.nl10. Dit omdat de betreffende adviezen buiten de bedoelde scope van de opdracht als ook
mijn ministerie lagen. De pas ontvangen adviezen 31, 32 en 33 zal ik met een volgende
stand van zaken COVID-19 brief aan uw Kamer toezenden, alsmede ook mijn reactie hierop.

Vraag 9

Bent u bereid om uw besluit om de commissie op te heffen, terug te draaien?

Antwoord 9

Ik sta – zoals toegelicht in eerdere vragen – achter mijn besluit om de Begeleidingscommissie
DOBC te beëindigen en ben niet bereid dit terug te draaien.

Vraag 10

Bent u bereid om de begeleidingscommissie om advies te vragen over de uitfasering
van de corona-apps CoronaMelder en CoronaCheck?

Antwoord 10

Mijn ambtsvoorganger heeft de Begeleidingscommissie DOBC in een eerder stadium al
gevraagd hierover te adviseren, waarop de commissie heeft aangegeven hier nog niet
op in te willen gaan. De commissie heeft mij ter afsluiting wel nog enkele adviezen
doen toekomen waarin diverse thema’s onder de aandacht worden gebracht, ook in het
kader van pandemische paraatheid in de toekomst. Dit advies zal ik u Kamer spoedig
doen toekomen. Indien aan de orde zal ik mij voor advies over de afbouw en mogelijk
toekomstige uitfasering van de corona-apps wenden tot de genoemde Taskforces.

Vraag 11

Welke andere gremia kunnen op dit moment gevraagd of ongevraagd advies uitbrengen
over de (door)ontwikkeling en het gebruik van de corona-apps?

Antwoord 11

Zoals ook in een eerdere kamerbrief geschreven zal ik mij in het vervolg voor multidisciplinair
advies over de doorontwikkeling en het in beheer nemen van de tot nu toe gerealiseerde
digitale ondersteuningsmiddelen wenden tot de reeds bestaande Taskforce DOBC en Taskforce
Gedragswetenschappen.11 Deze gremia zijn in mei 2020 op verzoek van mijn ambtsvoorganger ingesteld tevens
met als opdracht vanuit wetenschappelijk perspectief en expertise te adviseren over
de digitale ondersteuningsmiddelen.

Uitgangspunt bij de bouw van onder andere CoronaMelder en CoronaCheck was bovendien
een zo groot mogelijke transparantie via open source ontwikkeling. Geïnteresseerden
zijn en worden nog steeds via bijvoorbeeld de online community uitgenodigd mee te
kijken en denken tijdens het proces van doorontwikkeling. Dit heeft in de praktijk
meermaals tot nadere gesprekken en aanpassingen geleid in de corona-apps. Dit is een
werkwijze die momenteel wordt gehanteerd en waarop ik ook in de komende periode wil
blijven inzetten.