Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

Nr. 3
MEMORIE VAN TOELICHTING

I ALGEMEEN

1. Inleiding

Met dit voorstel van rijkswet wordt het financieel toezicht vanuit het Koninkrijk
en de instelling van het College Aruba financieel toezicht (hierna: het college) bij
rijkswet vastgelegd. Na de totstandkoming van een daartoe strekkend tussen Aruba en
Nederland overeengekomen protocol heeft Aruba in 2015 zelf het financieel toezicht
vanuit het Koninkrijk geregeld in de Landsverordening Aruba Tijdelijk financieel toezicht
(hierna: de Landsverordening; Afkondigingsblad van Aruba, 2015, no. 39). De regeringen
van Aruba en Nederland willen dit financiële toezicht thans regelen door middel van
een onderlinge regeling in de vorm van een rijkswet op grond van artikel 38, tweede
lid, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (consensusrijkswet).

Aanleiding hiervoor kan worden gevonden in de COVID-19 pandemie (hierna: coronacrisis),
die zeer ingrijpende gevolgen heeft voor alle landen binnen het Koninkrijk. Aruba
wordt daardoor zodanig in (de continuïteit van) zijn functioneren bedreigd, dat het
zonder steun, waaronder in de vorm van extra liquide middelen, niet in staat is om
te voldoen aan de lopende financiële verplichtingen en aanvullende financiële verplichtingen
als gevolg van de coronacrisis. Nederland verleent reeds steun, in de vorm van kortlopende
leningen, aan Aruba en is bereid om deze steun voor langere tijd te verlenen, waarmee
Nederland een langdurige financiële relatie met Aruba aangaat. Het financiële toezicht
is gericht op het duurzaam herstel en het realiseren van een langdurige duurzame,
houdbare begroting. Daarbij is thans in de Landsverordening nadrukkelijk ook een rol
weggelegd voor de raad van Ministers van het Koninkrijk. Financieel toezicht op de
begroting van Aruba vanuit het Koninkrijk is van groot belang en blijft de komende
tijd noodzakelijk. In verband met deze langjarige financiële relatie zijn Aruba en
Nederland overeengekomen over te gaan tot het instellen van het financieel toezicht
vanuit het Koninkrijk voor Aruba te regelen door middel van een consensusrijkswet.
De keuze voor een consensusrijkswet als instrument wordt ingegeven door de bestendigheid
ervan en vanwege de bij de totstandkoming en wijziging ervan vereiste consensus tussen
de landen. Zodoende treffen Aruba en Nederland in gezamenlijkheid een regeling die
gericht is op duurzaam herstel en duurzame gezondheid van de overheidsfinanciën van
Aruba, waarbij sprake is van afbouw van de hoge overheidsschuld.

Parallel aan de totstandkoming van deze Rijkswet Aruba financieel toezicht, loopt
de totstandkoming van de Rijkswet Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling,
die eveneens gericht is op onder meer het realiseren van duurzame en houdbare overheidsfinanciën.
Met deze consensusrijkswetten willen de betrokken landen dus langs verschillende routes
– zowel financieel toezicht als via versterking van het economisch groeivermogen en
versterking van het overheidsapparaat inclusief de financiële kolom middels hervorming
en ontwikkeling – dit doel bereiken.

Het voorstel van rijkswet regelt de instelling van een onafhankelijk orgaan (het College
Aruba financieel toezicht; hierna: het college) dat hoofdzakelijk belast zal zijn
met de advisering over ontwerp-landsbegrotingen, alsmede met de beoordeling van vastgestelde
landsbegrotingen aan de hand van daarvoor geldende begrotingsnormen en van de daaropvolgende
uitvoering en de verantwoording van de landsbegrotingen. Het toezicht zal worden uitgeoefend
door de raad van Ministers van het Koninkrijk, terwijl het college hierbij een signalerende
en adviserende rol heeft.

Erkend zij dat de redenen voor financieel toezicht ten aanzien van Aruba verschillen
van die ten aanzien van de landen Curaçao en Sint Maarten, niet in de laatste plaats
vanwege de schuldsanering ten behoeve van die landen die onderdeel was van de staatkundige
herstructurering van de voormalige Nederlandse Antillen. Dit – alsmede het in gebruik
zijn van een ander begrotingsstelsel in Aruba dan in Curaçao en Sint Maarten – rechtvaardigt
een eigen normenkader, in een eigen rijkswet: de Rijkswet Aruba financieel toezicht
(hierna: de RAft). Het voorstel voor deze rijkswet is dan ook geschoeid op de leest
van de eerdergenoemde Landsverordening en de daarbij behorende protocollen (zie hieronder).
Waar nodig en dienstbaar zijn hieraan elementen toegevoegd die op grond van de Rijkswet
financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (hierna: de Rft; Stb. 2010, 334) reeds golden voor het toezicht inzake de financiën van deze landen. De belangrijkste
daarvan worden hieronder nader toegelicht.

De op artikel 38, tweede lid, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
gebaseerde rijkswetgeving kan, anders dan de rijkswetgeving ter zake van aangelegenheden
van het Koninkrijk, alleen tot stand komen en worden gewijzigd indien de betrokken
landen daarmee instemmen. Met Aruba heeft overleg plaatsgevonden over het voorstel
van rijkswet. De regering van Aruba heeft ingestemd met dit voorstel van rijkswet.
Het voorstel wordt mede namens Onze Minister van Financiën van Nederland uitgebracht.

2. Hoofdlijnen van het voorstel

2.1. Aanleiding en achtergrond

Met dit voorstel van rijkswet wordt het financieel toezicht vanuit het Koninkrijk
op Aruba, zoals nu geldt op grond van de Landsverordening en twee protocollen (hieronder
toegelicht), bij rijkswet geregeld en daarmee gecontinueerd. Mede in verband met de
langdurige financiële relatie tussen Aruba en Nederland achten de regeringen van Aruba
en Nederland het wenselijk dat onafhankelijk toezicht wordt gecontinueerd en bij rijkswet
wordt ingesteld om te komen tot een duurzaam herstel en waarborging van de financiële
positie van Aruba.

Op 2 mei 2015 zijn de regeringen van Aruba en Nederland een protocol overeengekomen
(hierna: het Protocol 2015; www.cft.cw). Hierin wordt het kader geschapen voor de realisering van duurzame openbare financiën
door middel van toezicht op de financiële haalbaarheid van de begrotingen van Aruba.
In het Protocol 2015 wordt onderscheid gemaakt tussen besluiten en aanvullende afspraken.

Bij de besluiten zijn onder andere afspraken gemaakt over technische bijstand, het
opvolgen van de aanbevelingen van het College financieel toezicht van Curaçao en Sint
Maarten, voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Landsverordening en de instelling
van het college, over de begroting 2015, de inwerkingtreding van de Landsverordening
en het feitelijk functioneren van het college op basis van de Landsverordening.

In de aanvullende afspraken van het Protocol 2015 zijn afspraken gemaakt over de rol
van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van Nederland bij het
financieel toezicht. Die afspraken hebben onder andere betrekking op de rol van de
Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bij het college (het doen van
voordrachten aan de Koning tot benoeming van leden in dit college, de ter beschikking
stelling van het personeel voor het secretariaat door de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties, de kosten van het college, etc.), de vaststelling van
de collectieve sector, de rol bij het geven van aanwijzingen door de raad van Ministers
van het Koninkrijk en de verplichting om aan Aruba een zienswijze te vragen. Deze
aanvullende afspraken gelden tussen Aruba en Nederland en staan naast de Landsverordening.

De Landsverordening is op 2 september 2015 in werking getreden. In artikel 14 van
deze landsverordening zijn de belangrijkste normen voor de begrotingen vastgelegd.
Hierin is onder andere bepaald dat voor de collectieve sector het tekort voor het
begrotingsjaar 2015 maximaal 3,7%, in 2016 maximaal 2,0% en in 2017 0,5% van het bruto
binnenlands product (hierna: BBP), mag bedragen en dat er in 2018 een overschot is
van minimaal 0,5%.

Op 22 november 2018 hebben de regeringen van Aruba en Nederland het Protocol Aruba
Nederland 2019–2021 «Inkadering van het pad richting solide, transparante en houdbare
overheidsfinanciën van Aruba» (hierna: het Protocol 2019–2021) afgesloten (Kamerstukken
II, 2018–2019, 35 000-IV, nr. 31). Daarin zijn onder andere normen voor de begrotingsjaren 2019 tot en met 2021 en
verder afgesproken. Het financieel toezicht is daarbij voor (in ieder geval) drie
jaar overeengekomen. Tevens zijn daarin begrotingsregels voor Aruba overeengekomen
en zijn er afspraken gemaakt die bijdragen aan het doel te komen tot duurzame overheidsfinanciën.
Daarnaast zijn de aanvullende afspraken uit het Protocol 2015 herbevestigd in het
Protocol 2019–2021. Voorts is in het Protocol 2019–2021 afgesproken dat de Landsverordening
wordt aangepast, in ieder geval in die zin dat de in het Protocol 2019–2021 bepaalde
normen voor de jaren 2019–2021 en verder worden opgenomen in artikel 14 van de Landsverordening.
Tot op heden is de Landsverordening niet aangepast.

2.2. Inhoud van de regeling

Dit voorstel van rijkswet volgt de opbouw van de Landsverordening. Gelet op de autonomie
van Aruba gaan Aruba en Nederland uit van de eigen inzet van de begrotingsautoriteiten
van Aruba voor de gezondmaking van de overheidsfinanciën. De verantwoordelijkheid
voor het financiële beleid, voor de organisatie en de kwaliteit van de processen blijft
bij Aruba. Dit geldt voor zowel de financiële positie van Aruba, het herstel en het
realiseren van een langdurige duurzame, houdbare begroting, als de risicobeheersing
en de opzet van de financiële functie. Het voorstel van rijkswet stelt onafhankelijk
verticaal toezicht in op de vastgestelde landsbegrotingen en wijzigingen daarvan,
op de jaarrekeningen en op door Aruba af te sluiten geldleningen. Het oogmerk daarbij
is dat een uitsluitend zuiver technisch financieel oordeel wordt gegeven, dat gericht
is op de toetsing aan de normen zoals opgenomen in het onderhavige ontwerp. De belangrijkste
uitgangspunten daarin zijn:

– vastlegging van een set van begrotingsnormen en begrotingsregels;

– degelijke overheidsfinanciën gericht op adequaat herstel en realiseren van duurzaam
houdbare begroting;

– versterking van de financiële positie van Aruba die met name tot uitdrukking komt
in een afbouw van de schuldpositie tot een duurzaam houdbaar niveau;

– het versterken van de financiële functie, waartoe in ieder geval wordt gerekend het
proces van de begroting en rekeningcyclus, ordelijkheid en controleerbaarheid van
de producten uit deze cyclus in het belang van de afnemers van deze producten;

– de periodieke rapportage over het vorenstaande.

De soliditeit van de financiële positie die resulteert in ten minste een materieel
evenwicht op de begroting en in een financieringsoverschot ten behoeve van het afbouwen
van de schuldpositie vormt aldus de voornaamste doelstelling van het toezicht zoals
voorgesteld met het onderhavige ontwerp. Voor het bereiken van deze doelstelling is
het oordeel van een onafhankelijk toezichthoudend orgaan over de duurzaam houdbare
begroting van groot belang.

De afspraken uit het Protocol 2019–2021 over de normen voor 2019 tot en met 2021 en
verder, de begrotingsregels, financieel beheer en publiek private samenwerking zijn
in dit voorstel van rijkswet als uitgangspunt genomen. Voor de afspraken over het
financieel-economisch beleid zijn in het voorstel van rijkswet andere verplichtingen
en een ander tijdpad opgenomen dan in het Protocol 2019–2021. Bij de bepaling over
het niet mogen aangaan van nieuwe publiek private samenwerking is helemaal geen tijdvak
meer opgenomen in het voorstel van rijkswet. Daarbij krijgt Aruba wel de mogelijkheid
om de raad van Ministers van het Koninkrijk te verzoeken om te mogen afwijken van
dit verbod om nieuwe financiële publiek-private samenwerkingsverplichtingen aan te
gaan. De afspraak uit het Protocol 2019–2021, dat wordt gestreefd naar duurzame overheidsfinanciën
is niet overgenomen. Deze afspraak is te vaag. Het streven naar duurzame overheidsfinanciën
en gezondmaking van de overheidsfinanciën is niettemin een vaststaand uitgangspunt
voor de begroting van Aruba in dit voorstel van rijkswet. De normen en de begrotingsregels
uit het Protocol 2019–2021 die als uitgangspunt zijn genomen voor dit voorstel van
rijkswet dragen aan dat uitgangspunt bij. Ze zijn daarom, al dan niet in aangepaste
vorm, overgenomen in dit voorstel van rijkswet. Vanaf de inwerkingtreding van deze
rijkswet heeft het Protocol 2019–2021 geen zelfstandige juridische status meer.

Tot slot zijn ook de aanvullende afspraken in het Protocol 2015 opgenomen in dit voorstel
van rijkswet. Deze afspraken met de regering van Aruba, over de rol van de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kader van het financieel toezicht,
zoals hiervoor in paragraaf 2.1 is omschreven, worden met dit voorstel van rijkswet
voor Aruba wettelijk verankerd. Vanaf de inwerkingtreding van deze rijkswet heeft
het Protocol 2015 geen zelfstandige juridische status meer.

2.3. Bevoegdheden

Dit voorstel van rijkswet regelt de instelling van een onafhankelijk orgaan in de
vorm van het college dat hoofdzakelijk belast zal zijn met de advisering over ontwerp-landsbegrotingen,
alsmede met de beoordeling van vastgestelde landsbegrotingen aan de hand van daarvoor
geldende begrotingsnormen en van de daaropvolgende uitvoering en de verantwoording
van de landsbegrotingen. Daarbij is nadrukkelijk ook een rol weggelegd voor de raad
van Ministers van het Koninkrijk. Het college zal in voorkomende gevallen door overleg
en met adviezen de bij de begroting betrokken partijen moeten overtuigen om deze in
overeenstemming te brengen met en te houden aan de voor het financieel toezicht afgesproken
normen. Onze Minister van Financiën van Aruba en de ministerraad van Aruba zijn niet
gebonden aan de aanbevelingen, maar Onze Minister van Financiën van Aruba, dient wel,
handelende in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van Aruba, aan
het college te berichten of, in hoeverre en op welke wijze rekening wordt gehouden
met die aanbevelingen. Ingevolge dit voorstel van rijkswet kan alleen de raad van
Ministers van het Koninkrijk, na berichtgeving van het college, aanwijzingen geven
aan Onze Minister van Financiën van Aruba.

Bij een blijvend verschil van inzicht tussen het college en Onze Minister van Financiën
van Aruba, die handelt in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van
Aruba, inzake de uitvoering van dit voorstel van rijkswet bericht het college de raad
van Ministers van het Koninkrijk daarover. Hiermee wordt gewaarborgd dat voorzieningen
die dan kunnen worden getroffen van een aanvaardbare bestuurlijke legitimatie worden
voorzien. Niet het college kan ingrijpen. Uitsluitend de raad van Ministers van het
Koninkrijk kan dat doen. Indien een voorstel wordt gedaan om een aanwijzing te geven
krijgt Onze Minister van Financiën van Aruba, handelende in overeenstemming met het
gevoelen van de ministerraad van Aruba, de gelegenheid zijn/haar visie te geven voordat
dat voorstel bij de raad van Ministers van het Koninkrijk wordt ingediend. Tegen een
koninklijk besluit op grond van deze regeling om Onze Minister van Financiën van Aruba
een aanwijzing te geven, staat voor Onze Minister van Financiën van Aruba, handelende
in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van Aruba, vervolgens kroonberoep
open.

2.4 Samenstelling en taak van het college

Het college bestaat uit drie personen. Van de leden van het college wordt verwacht
dat zij beschikken over een brede bestuurlijke, beleidsmatige en financieel-economische
deskundigheid. Het college wordt ondersteund door een secretaris en deskundig personeel.
Secretaris en personeel worden op voordracht van het college vanwege Onze Minister
ter beschikking gesteld. Secretaris en personeel staan onder de leiding van het college.
Ook hoe de benoeming van de leden van het college plaatsvindt is in dit voorstel van
rijkswet opgenomen.

De taken van het college zijn gericht op de vaststelling en de uitvoering van begrotingen
die voldoen aan de begrotingsnormen en op de beheersing van het totaal van de geldleningen.
Gewaarborgd is dat voldoende deskundigheid in het college aanwezig zal zijn, dat specifieke
inbreng vanuit Aruba mogelijk zal zijn en dat voldoende capaciteit beschikbaar is
voor de werkzaamheden voor en het overleg met Aruba.

2.5 Wijze van toezicht

Om het financieel toezicht optimaal te laten plaatsvinden, moet het college zicht
hebben op de begrotingscyclus en het financieel beheer van Aruba en voorts kunnen
beschikken over alle informatie die het nodig acht voor zijn taak. In deze toelichting
komen achtereenvolgens aan de orde:

– de procedure voor de advisering over ontwerp-begrotingen en de beoordeling van begrotingen
door het college (hoofdstuk 3 van het voorstel);

– de normen voor de beoordeling van begrotingen en voorgenomen geldleningen (hoofdstuk
4 van het voorstel);

– de uitvoering van begrotingen en de verantwoording daarover, waaronder het financieel
beheer (hoofdstuk 5 van het voorstel).

2.5.1 De procedure voor de advisering over ontwerp-begrotingen en de beoordeling van
begrotingen door het college (hoofdstuk 3 van het voorstel)

2.5.1.1 De vaststelling van de begroting

De regeling van het begrotingstoezicht voorziet erin dat een vastgestelde begroting
of begrotingswijziging onmiddellijk na vaststelling aan het college wordt gezonden.
Het college beoordeelt de begroting op basis van de normen van artikel 15 en voorziet
die zo nodig van zijn advies. Indien het college daartoe redenen aanwezig acht kan
de begroting ter beoordeling worden voorgelegd aan de raad van Ministers van het Koninkrijk.
Het college kan daarbij de raad van Ministers van het Koninkrijk adviseren te beslissen
tot het geven van een aanwijzing tot aanpassing van de begroting. De procedure waarborgt
dat, voordat het zover komt, Onze Minister van Financiën van Aruba de gelegenheid
heeft om zelf naar eigen inzicht de nodige aanpassingen door te voeren dan wel, handelende
in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van Aruba, het eigen standpunt
te presenteren. De raad van Ministers van het Koninkrijk kan uiteindelijk anders beslissen
dan het advies van het college. Een landsverordening tot wijziging van de begroting
doorloopt dezelfde procedure als een landsverordening tot vaststelling van de begroting.

2.5.1.2 Advisering bij de begrotingsvoorbereiding

Het college kan gevraagd en ongevraagd ook adviseren over een ontwerp-begroting en
over een ontwerp-verordening tot wijziging van de begroting. Zo nodig kunnen de desbetreffende
stukken en alle daaraan ten grondslag liggende informatie bij Aruba opgevraagd worden.
Als er zo’n gevraagd of ongevraagd advies wordt uitgebracht over de ontwerp-begroting
moet het bij de Staten ingediende ontwerp vergezeld gaan van dat advies en in de memorie
van toelichting worden toegelicht in hoeverre en op welke wijze met dat advies rekening
is gehouden.

2.5.2 De normen voor de beoordeling van begrotingen en voorgenomen geldleningen (hoofdstuk
4 van het voorstel)

De in de begroting opgenomen ramingen van de uitgaven en de ontvangsten moeten passen
binnen de in artikel 15, eerste tot en met het derde lid, opgenomen normering. Het
college voert een begrotingstechnische toets uit: het beoordeelt of de begrotingen
binnen de afgesproken grenzen voldoen aan de normen, genoemd in artikel 15, waaronder
de normen, bedoeld in het eerste lid, de begrotingsregels, bedoeld in het tweede lid,
en de basisaspecten van een volledige, ordelijke en controleerbare begroting, bedoeld
in het derde lid.

In artikel 15, eerste lid, onder b, is een norm voor het financieringssaldo opgenomen.
Daarbij dient te worden opgemerkt dat de in het Protocol 2019–2021 opgenomen normen
ook gelden na 2021, aangezien in het Protocol 2019–2021 is bepaald «en verder». In
dit voorstel van rijkswet is voor Aruba de norm voor het financieringssaldo van de
collectieve sector voor het jaar 2021 en verder, zoals afgesproken in het Protocol
2019–2021, opgenomen. Dat betekent dat Aruba jaarlijks een financieringsoverschot
van ten minste 1% van het BBP dient te begroten en te realiseren. Omdat het begrotingsjaar
2022 wordt gezien als overgangsjaar volstaat in dat jaar een evenwicht op het financieringssaldo
(artikel 30, derde lid). Een lager financieringssaldo dan de geldende norm dient in
het daaropvolgende jaar te worden gecompenseerd (artikel 18, zevende lid).

Bij een geïmporteerde diepe economische recessie én gelijke economische ontwikkeling
in de Caribische regio, kan het zijn dat Aruba tijdelijk niet kan voldoen aan deze
norm van het financieringsoverschot (en andere normen uit het eerste lid van artikel
15). Aruba krijgt in dat geval de mogelijkheid om de raad van Ministers van het Koninkrijk
te verzoeken om voor wat betreft een begrotingsjaar te mogen afwijken van de financieringssaldonorm
en om de compensatie te mogen spreiden over een langere termijn van maximaal 5 jaar
na de recessie (artikel 15a). De bewijslast dat Aruba, ondanks getoonde budgetdiscipline,
niet aan de begrotingsnormen kan voldoen, ligt bij Aruba. Aruba maakt dit aannemelijk
op basis van door het college te beoordelen begrotingsinformatie en ramingen van Aruba
en objectieve informatie, zoals cijfers en economische ramingen voor Aruba en de Caribische
regio uit gezaghebbende bronnen als het IMF/de Wereldbank. Op dat moment zal Aruba
ook moeten aangeven hoe de afwijking van de begrotingsnorm wordt gecompenseerd (meerjarenreeks
met een adequaat uitgewerkt realistisch maatregelenpakket) en zal Aruba de compensatiemaatregelen
opnemen in de begroting. Het college zal de raad van Ministers van het Koninkrijk
hierbij in elk geval adviseren over (1) de onderbouwing van de reden van het niet
voldoen aan de normen in het betreffende begrotingsjaar, (2) de maximale afwijking
van de financieringssaldonorm voor dat jaar en (3) de hardheid van de onderbouwing
van het voorgestelde maatregelenpakket. Deze mogelijkheid beoogt om de begroting (enigszins)
te laten meebewegen met de conjunctuur.

De hiervoor beschreven situatie valt niet onder het begrip «buitengewone gebeurtenissen»,
bedoeld in artikel 25, eerste lid. Deze doen zich onverwacht voor met ernstige gevolgen
voor de economie, landsbegroting en maatschappij. Deze gevolgen hadden middels ex
ante overheidsingrijpen niet beperkt of voorkomen kunnen worden. Onder buitengewone
gebeurtenissen wordt verstaan: natuurrampen, COVID-19 crisis etc.

De norm voor het financieringsoverschot is gesteld, zodat Aruba de nominale schuld
gaat afbouwen en toewerkt naar een duurzaam schuldniveau gegeven de draagkracht van
de Arubaanse economie en overheid. Vanwege de gevolgen van het corona-virus is de
schuld van Aruba opgelopen. De schuld van Aruba bedraagt op het moment 126% van het
BBP vanwege de coronacrisis. Het gehele begrote financieringsoverschot wordt ingezet
voor de reductie van de nominale overheidsschuld. Ook meevallers worden middels een
meevallerformule eveneens hiervoor ingezet (artikel 15, tweede lid, onder c en d).

In afwijking van het Protocol 2019–2021 is in artikel 15, eerste lid, onder c, opgenomen
dat de schuldquote een verlaging moet laten zien naar ten hoogste 50% van het BBP
in 2040. Vanwege de gevolgen van het corona-virus wordt in afwijking van het Protocol
2019–2021 geen norm van 70% voor de schuldquote gehanteerd voor 2027. Deze norm zou
gezien het corona-virus lastig haalbaar zijn, omdat de schulden op het moment aan
het oplopen zijn en vanwege de onzekerheid van het verloop van de corona-crisis.

Niettemin zijn Aruba en Nederland overeengekomen dat de doelstelling is om in 2031
een schuldquote van ten hoogste 70% van het BBP te bereiken. Uitgegaan wordt namelijk
van een verlaging welke naar verwachting het volgende schuldquotereductiepad heeft.

Indien blijkt dat Aruba afwijkt van het schuldquotereductiepad, kan en zal de Minister
van Financiën van Aruba maatregelen nemen om terug te keren op dat schuldquotereductiepad.
Dit is nodig om te voldoen aan het vereiste dat de schuldquote een verlaging laat
zien naar ten hoogste 50% van het BBP in 2040 (artikel 15, eerste lid, onder c).

Verondersteld wordt verder dat een schuldquote van 40% van het BBP of lager in de
toekomst, naast andere relevante aspecten, op de nationale en internationale kapitaalmarkt
vertrouwen wekt dat Aruba duurzaam aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. Bovendien
zijn de rentelasten voor Aruba, ceteris paribus, met een schuldquote van 40% zowel
relatief (lager rentepercentage door lagere risico-opslag) als in totaal lager dan
met een structurele schuldquote van 50% van het BBP. Dit alles maakt een begroting
met een gemiddelde schuldquote van 40% van het BBP duurzamer dan met een gemiddelde
schuldquote van 50% BBP. Derhalve zal Aruba, als onderdeel van een duurzaam begrotingsbeleid,
na beëindiging van de RAft toewerken naar een verdere verlaging van de schuldquote
naar 40% van het BBP. Bij een schuldquote hoger dan 40% van het BBP zal Aruba een
financieringsoverschot van ten minste 1% van het BBP realiseren. Indien Aruba een
schuldquote heeft gehaald van gelijk aan of minder dan 40% van het BBP, is een financieringsoverschot
niet meer nodig. In dat geval kan het financieringssaldo ten minste 0% van het BBP
bedragen. Voor het vervallen verklaren van de RAft is het van belang dat deze normen
onder andere in een inwerking getreden landsverordening zijn opgenomen (artikel 36).

Een buitengewone gebeurtenis, zoals de corona-crisis, heeft laten zien dat enige flexibiliteit
bij het afbouwen van de schuldquote gewenst is. Een buitengewone gebeurtenis, als
bedoeld in artikel 25, eerste lid, kan zich nog eens voordoen. Daardoor zouden de
schulden van Aruba weer kunnen oplopen. In dit voorstel van rijkswet is om deze reden
de mogelijkheid opgenomen dat bij algemene maatregel van rijksbestuur (waarvoor dus
eveneens het vereiste van consensus tussen de regeringen van Aruba en Nederland geldt)
het jaartal van de norm voor de schuldquote kan worden gewijzigd (artikel 15, zesde
lid).

Op basis van dit voorstel van rijkswet mag Aruba alleen lenen voor twee doeleinden
(artikel 16, eerste lid):

a. herfinancieren van aflopende schulden;

b. het doen van kapitaalinvesteringen via de kapitaalrekening.

Als norm wordt in artikel 15, eerste lid, onder d, van de RAft opgenomen dat het maximale
leenbedrag dat Aruba jaarlijks hiervoor mag lenen gelijk is aan het te herfinancieren
bedrag per jaar minus het financieringsoverschot. Dit betekent dat Aruba niet mag
lenen om hun lopende financieringstekorten en/of compensatie voor te lage financieringsoverschotten
uit eerdere jaren te financieren.

Voorgenomen geldleningen worden opgenomen in de begroting. Het college beoordeelt
of Aruba hiermee voldoet aan de normen in artikel 15. Het college dient de ontwikkeling
van de schuldquote te monitoren en Aruba, en zo nodig de raad van Ministers van het
Koninkrijk met toepassing van artikelen 12 en 13, over geldleningen voor kapitaaluitgaven
te adviseren op het moment dat de schuldquoteontwikkeling dusdanig afwijkt van een
pad naar een schuldquotenorm van 50% BBP in 2040 dat ervan onrealistisch wordt. Indien
het college van oordeel is dat Aruba niet aan de normen, genoemd in artikel 15, voldoet,
kan het college adviseren tot het geven van een aanwijzing op grond van artikel 13.
Voorgenomen geldleningen die niet voldoen aan de normen mogen niet worden aangetrokken
(artikel 16).

In tegenstelling tot de regeling in de Landsverordening geldt voor Aruba, als gevolg
van dit voorstel van rijkswet, dat de Nederlandse Staat een lopende inschrijving heeft
op geldleningen ten laste van Aruba die worden aangewend om de kapitaaluitgaven te
dekken (artikel 16a, vierde lid). De Nederlandse Staat schrijft telkens in voor het
gevraagde geldleningbedrag, tegen het actuele rendement op staatsleningen van de desbetreffende
looptijd. De lopende inschrijving geldt alleen voor geldleningen voor de kapitaaldienst
voor zover:

– daar investeringen in materiële of immateriële vaste activa tegenover staan,

– die investeringen voldoen aan de begrotingsnormen,

– en niet bedoeld zijn voor de herfinanciering van geldleningen die Aruba voorafgaand
aan de inwerkingtreding van deze wet is aangegaan om uitgaven voor de gewone dienst
of kapitaaluitgaven mee te dekken of voor de herfinanciering van aflopende geldleningen
waarmee de kapitaaluitgaven zijn gedekt na inwerkingtreding van deze wet.

Alleen voor geldleningen voor de kapitaaluitgaven die voldoen aan de normen, genoemd
in artikel 15, kan Aruba gebruik maken van de lopende inschrijving van de Nederlandse
Staat.

Als aanvullende en nieuwe norm ten opzichte van het Protocol 2019–2021 is opgenomen
dat in de begroting een onderscheid wordt gemaakt tussen de gewone dienst en de kapitaaldienst
(artikel 15, eerste lid, onder a). Deze norm kent twee doelen. Allereerst creëert
het inzicht in de aard van de financieringsbehoefte. Ten tweede creëert het de mogelijkheid
om te bepalen dat er voor de gewone dienst niet geleend mag worden. Aruba mag niet
lenen om hun lopende financieringstekorten en/of compensatie voor te lage financieringsoverschotten
uit eerdere jaren te financieren. Zoals hiervoor is toegelicht mag Aruba alleen lenen
voor de herfinanciering van aflopende schulden en voor de kapitaaluitgaven. Dit draagt
bij aan de houdbaarheid van de overheidsfinanciën van Aruba.

Verder moet bij de beoordeling van de begroting van Aruba worden voldaan aan de begrotingsregels
(artikel 15, tweede lid), die zijn gebaseerd op de afspraken in het Protocol 2019–2021.
In lijn met de afspraken in het via de onderlinge regeling van 13 november 2020 vastgestelde
landspakket Aruba, is de personeelslastennorm uit het Protocol vervangen door een
norm voor de Public Wage bill à 10% van het BBP. Personeelslasten die vallen onder
de norm zijn:

– de personeelslasten in de begroting van Aruba, waaronder die betreffende de begrotingsfondsen
en de inhuur van externen, direct dan wel via opdrachtverlening;

– de personeelslasten van de Staten, de Hoge Raden en de Dienst Openbare Werken;

– de uitvoeringsorganisaties belast met de volksverzekeringen, zijnde de Sociale Verzekeringsbank
en het Uitvoeringsorgaan Algemene Ziektekostenverzekering;

– de subsidies voor lonen in het Bijzonder onderwijs;

– de personeelslasten van ex-personeel, waaronder lasten in verband met wachtgeld, vervroegde
uittreding, pensioenuitkering ten laste van de exploitatierekening.

Ook personeelslasten voor overheidsonderdelen of voor overheidstaken die na 1 januari
2019 op afstand zijn of worden geplaatst, maar die daarna nog altijd met collectieve
middelen bekostigd worden, vallen onder de Public Wage bill.

In paragraaf 2.5.3.1 wordt het tweede lid nader toegelicht. In een algemene maatregel
van rijksbestuur kan de nadere uitwerking van de begrotingsregels worden vastgelegd.

2.5.3. De uitvoering van begrotingen en de verantwoording daarover, waaronder het
financieel beheer (hoofdstuk 5 van het voorstel)

2.5.3.1 De uitvoering van begrotingen en de verantwoording daarover

Gedurende het begrotingsjaar moet het college inzicht hebben in de uitvoering van
de vastgestelde begrotingen. Dat teneinde te kunnen bepalen of er sprake is van een
lager overschot dan het in artikel 15, eerste lid, onder b, bepaalde minimum.

Onder meer in de (concept)uitvoeringsrapportages zal Aruba het college informeren
over de stand van zaken van het financieringssaldo. Als hieruit blijkt dat Aruba de
financieringssaldonorm zonder beleidsinterventies niet zal realiseren, zal Aruba hiervoor
passende maatregelen binnen de lopende begroting nemen conform de geldende begrotingsregels
zoals opgenomen in artikel 15, tweede lid. Ook hiervoor geldt een strikte scheiding
tussen ontvangsten en uitgaven. Dit betekent onder meer dat tegenvallers aan de uitgavenzijde,
dan wel beleidsacties met budgettaire gevolgen, door meevallers of ombuigingen elders
worden gecompenseerd. Ontvangstentegenvallers dienen te worden gecompenseerd door
maatregelen aan de ontvangstenzijde.

Indien Aruba kan aantonen dat er sprake is van een ontvangstentegenvaller van een
dusdanige omvang (bijvoorbeeld een belastingtegenvaller als gevolg van een lagere
economische groei), dat deze niet door additionele ontvangsten te dekken is, dan kan,
als uitzondering op de scheiding tussen ontvangsten en uitgaven, dekkingsruimte gezocht
worden aan de uitgavenkant door middel van uitgavenmeevallers en/of ombuigingen.

Structurele tegenvallers dienen structureel te worden gecompenseerd. Incidentele tegenvallers
mogen ook incidenteel worden gecompenseerd. Gelden die vrijkomen door de rentevoordelen
die ontstaan vanwege de lopende inschrijving mogen hiervoor niet worden ingezet.

Bij meevallers aan de uitgavenkant geldt de volgende meevallerformule: indien meevallers
zich voordoen gedurende een begrotingsjaar met een begroot financieringssaldo lager
dan de norm (0% van het BBP in 2022 of lager dan 1% van het BBP daarna), komen ze
geheel ten goede van het financieringssaldo en daarmee van schuldaflossing. Indien
het begrote financieringsoverschot groter is dan de financieringssaldonormen komt
de helft van de meevaller ten opzichte van de vastgestelde begroting ten goede aan
schuldreductie en voor de helft aan investeringen via de kapitaaldienst ter stimulering
van de economie.

Meevallers bij de ontvangsten mogen niet gebruikt worden ter dekking van (extra) bestedingen
maar dienen te worden ingezet voor het opvangen van ontvangstentegenvallers en verlagen
van de nominale schuld.

Indien Aruba desalniettemin in een jaar (t) niet voldoet aan deze normen, zal Aruba
het verschil in het daaropvolgende jaar (t+1) ten minste moeten compenseren. Dat betekent
dat Aruba bij een financieringssaldo in jaar t gelijk aan nul in het jaar t+1 een
overschot dient te realiseren van 2% van het BBP.

Ook zal Aruba inzicht geven in haar nominale schuld en als percentage van het BBP.
Indien de Minister van Financiën van Aruba voorziet dat de schuldquote afwijkt van
het in figuur 1 opgenomen schuldquotereductiepad tot 50% van het BBP in 2040, zal
hij/zij voorzien in een opgave van de voorgenomen maatregelen om terug te keren op
dat schuldquotereductiepad.

Aangezien er voor effectief financieel toezicht tijdig duidelijkheid en een bepaalde
mate van zekerheid dient te worden verschaft inzake de realisatie, de betrouwbaarheid
en rechtmatigheid van de begrotingsuitgaven en -ontvangsten van een jaar, wordt voorgeschreven
dat uiterlijk op 31 augustus jaar (t+1) de door een accountant gecontroleerde jaarrekening
(inclusief controleverklaring) en het rapport van bevindingen van de accountant met
controle op getrouwheid en financiële rechtmatigheid van de jaarrekening, dient te
worden aangeleverd bij het college.

Het college maakt cijfermatige analyses van de uitputting van de begroting en van
de verplichtingen die zijn aangegaan. Op grond van artikel 8 kan het college nadere
informatie opvragen.

Artikel 21 heeft betrekking op het aangaan van financiële verplichtingen. Dat mag
alleen voor zover een rechtsgeldige begroting dat toelaat. Onze Minister van Financiën
van Aruba moet erop toezien dat deze regel ook wordt nageleefd. Hij/zij kan zo nodig
zelfs voorafgaand toezicht instellen op het aangaan van financiële verplichtingen
in die zin dat daarvoor zijn instemming is vereist. Mocht in een concrete situatie,
waarin uitgaven worden gedaan zonder dat een rechtsgeldige begroting daarin voorziet,
dat voorafgaande toezicht uitblijven of ontoereikend zijn, dan kan het college die
Minister daarover een advies uitbrengen. Als vervolgens blijkt dat dat toezicht door
Onze Minister van Financiën van Aruba nog steeds uitblijft of ontoereikend is, dan
kan het college de raad van Ministers van het Koninkrijk aanbevelen via het geven
van een aanwijzing zelf preventief toezicht in te stellen op het aangaan van financiële
verplichtingen. In dat geval wordt dat toezicht uitgeoefend door het college.

2.5.3.2 Financieel beheer

Het financieel beheer van Aruba dient op orde te zijn. Aan de nodige verbeteringen
van het financieel beheer moet nog worden gewerkt. Jaarrekeningen worden bijvoorbeeld
niet op tijd vastgesteld en de kwaliteit daarvan kan nog worden verbeterd met het
oog op het verkrijgen van een goedkeurende accountantsverklaring. Ook kan de financiële
kolom worden versterkt, in het bijzonder de interne controle op de financiële administratie
en verantwoording. Ook op andere vlakken van het financieel beheer kan nog het nodige
worden verbeterd. Het college houdt aan de hand van kwartaalrapportages toezicht op
de uitvoering van de verbeteringen van het financieel beheer en over de stand van
zaken van het financieel beheer. Het college kan ter zake van de uitvoering van de
verbeteringen van het financieel beheer aanbevelingen doen. Ook kunnen de bevindingen
van accountant en Algemene Rekenkamer van Aruba, evenals eigen bevindingen, voor het
college aanleiding zijn tot het geven van aanbevelingen op het terrein van financieel
beheer.

2.6. Corporate Governance

Het is van groot belang dat zorgvuldig wordt omgegaan met het gebruikmaken van privaatrechtelijke
constructies bij het uitvoeren van de overheidstaak. In de gevallen waarin de overheid
invloed kan uitoefenen in een privaatrechtelijke rechtspersoon, bijvoorbeeld op basis
van een deelneming in die rechtspersoon, is het eveneens van groot belang dat zorgvuldig
wordt omgegaan met het gebruikmaken van die beïnvloedingsmogelijkheid.

In het Protocol 2015 is de afspraak gemaakt dat Aruba er zorg voor draagt dat Aruba
regelgeving heeft die voldoet aan internationaal aanvaarde normen op het gebied van:

• procedures voor de vervreemding en verkrijging van deelnemingen in rechtspersonen
door Aruba;

• richtlijnen voor het dividendbeleid van rechtspersonen waarin Aruba deelneemt;

• procedures en eisen rond de benoeming en het ontslag van bestuurders van rechtspersonen
waarin Aruba deelneemt.

Deze afspraak wordt met dit voorstel van rijkswet wettelijk verankerd.

3. Verhouding tot nationale regelgeving

Het financieel toezicht voor Aruba is nu geregeld in de Landsverordening. Na de inwerkingtreding
van het onderhavige voorstel van rijkswet is dit toezicht geregeld bij rijkswet. Aangezien
de rijkswet van hoger orde is dan de Landsverordening en daarmee voorgaat op de Landsverordening,
bestaat als zodanig niet langer behoefte aan de Landsverordening en kan die door Aruba
worden ingetrokken. In de daartoe strekkende Landsverordening dient overigens wel
een overgangsrechtelijke voorziening te worden opgenomen die ertoe strekt dat de in
de huidige Landsverordening opgenomen verplichtingen voor Aruba en de daarmee verband
houdende bevoegdheden van het college met betrekking tot de periode voorafgaand aan
de inwerkingtreding van het onderhavige voorstel van rijkswet van kracht blijven.
Het is aan Aruba om de Landsverordening al dan niet uitdrukkelijk in te trekken.

Met dit voorstel van rijkswet hebben de afspraken uit de protocollen geen relevantie
meer.

4. Gevolgen

4.1 Gevolgen voor de uitvoering

Op grond van de Landsverordening bestaat er voor Aruba al financieel toezicht vanuit
het Koninkrijk. Aan dat uitgangspunt verandert er voor Aruba, Nederland en het Koninkrijk
niets. De werkzaamheden die het college op grond van de Landsverordening verricht,
kunnen met dit voorstel van rijkswet op vergelijkbare wijze worden voortgezet. De
raad van Ministers van het Koninkrijk oefent op basis van de Landsverordening het
financieel toezicht uit. Dit wijzigt niet met het onderhavige wetsvoorstel. Ook de
aanwijzingsbevoegdheid van de raad van Ministers van het Koninkrijk blijft overeind.

Ingevolge dit voorstel van rijkswet verkrijgt de Koninkrijksregering een aantal ingrijpende
bevoegdheden, waarover geschillen kunnen ontstaan. Tegen een koninklijk besluit als
bedoeld in deze wet, houdende een of meer aanwijzingen, kan beroep bij de Kroon worden
ingesteld. De Raad van State van het Koninkrijk is belast met de voorbereiding van
het ontwerp-besluit inzake de beslissing op het beroep. Deze administratieve beroepsgang
biedt de mogelijkheid van een rechtmatigheids- en doelmatigheidstoetsing. Daarnaast
is de mogelijkheid van een voorlopige voorziening geregeld. Om te voorkomen dat de
bestuursrechter in Nederland of Aruba zich bevoegd zal verklaren bij een beroep tegen
de beslissing op het kroonberoep, wordt in artikel 26, dertiende lid, bepaald dat
besluiten op grond van dit voorstel van rijkswet niet vatbaar zijn voor beroep op
de administratieve rechter.

Het College Aruba financieel toezicht heeft aandacht gevraagd voor de te hanteren
terminologie met betrekking tot het begrotingssysteem. Tijdens de besprekingen tussen
Aruba en Nederland is namelijk de vraag opgekomen of de terminologie uit de Landsverordening
en Rft niet zou moeten worden gewijzigd zodat die beter aansluit op het Arubaanse
systeem. Afgesproken is om dit niet in dit voorstel van rijkswet te verdisconteren,
maar om in ambtelijk verband (college, Aruba en Nederland) te bespreken welke terminologie,
zowel inhoudelijk als qua aansluiting vinden met de praktijk, optimaal is. Voor nu
worden aldus de initieel in dit wetsvoorstel al opgenomen termen aangehouden, die
in de praktijk mutatis mutandis zo accuraat mogelijk worden toegepast op de in Aruba
gehanteerde terminologie. Naar aanleiding van de uitvoerbaarheidstoets van het college
heeft voorts een aantal wijzigingen plaatsgevonden. Dit betreft bijvoorbeeld een vereenvoudiging
van de wijze waarop de vaste vergoeding van de leden van het college tot stand komt
(artikel 3, tiende lid). Ook is in de toelichting op de artikelen 14 en 19 verduidelijkt
dat het in de lijn der verwachtingen ligt dat een dreigend ontbreken van een vastgestelde
begroting dan wel jaarrekening vroegtijdig wordt gesignaleerd. Daarnaast is een vierde
lid toegevoegd aan artikel 20, zodat inzichtelijk wordt gemaakt of, en zo ja op welke
wijze, gevolg wordt gegeven aan aanbevelingen van het college in de zin van het tweede
of derde lid van dat artikel.

4.2 Financiële gevolgen voor Nederland

In dit voorstel van rijkswet wordt de mogelijkheid voor Aruba gecreëerd om te lenen
bij Nederland voor de kapitaaldienst. Dat is het gevolg van de staande lopende inschrijving
die de Nederlandse Staat heeft bij geldleningen voor de kapitaaldienst op basis van
artikel 16a. De geldleningen die worden verstrekt door de Nederlandse Staat op basis
van de lopende inschrijving worden geboekt op hoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties) van
de Rijksbegroting. Nederland ontvangt hiervoor rente ter hoogte van het actuele rendement
op staatsleningen.

Op grond van de Landsverordening bestaat reeds een College Aruba financieel toezicht
dat, gezien de afspraken in het Protocol 2015, wordt bekostigd door Nederland uit
hoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties) van de Rijksbegroting. Op grond van dit voorstel
van rijkswet blijft dat het geval. Dit wordt ook bekostigd uit hoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties)
van de Rijksbegroting.

5. Evaluatie

In dit voorstel van rijkswet is een evaluatiebepaling opgenomen. Binnen drie jaar
na inwerkingtreding van de rijkswet zendt Onze Minister aan de vertegenwoordigende
lichamen Aruba en Nederland een verslag over de doeltreffendheid en de effecten van
deze rijkswet in de praktijk. Hiertoe stelt Onze Minister, in overeenstemming met
de raad van Ministers van het Koninkrijk, een evaluatiecommissie in.

6. Aanvullende wijzigingen RAft

Dit voorstel voor een Rijkswet Aruba financieel toezicht staat in verband met een
inventarisatie die is gemaakt van gewenste wijzigingen in de Rft en de Landsverordening.
Deze inventarisatie zag onder andere op aspecten als financieel beheer als norm (inclusief
de naleving van de verplichting van de oplevering van de jaarrekeningen), informatieverstrekking
aan het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten, de bevoegdheid van het
College financieel toezicht om de landen te adviseren over te maken beleidsmatige
keuzes alsmede een escalatieladder bij het niet opvolgen van aanwijzingen. Voor de
RAft betekent dit dat dergelijke keuzes en gewenste wijzigingen, voor zover ze dat
niet hierbij al zijn gedaan, nog zullen worden geïntroduceerd.

II ARTIKELSGEWIJS

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen

Artikel 1

Dit artikel bevat een aantal definities van begrippen die elders in het voorstel van
rijkswet worden gebruikt. De definities zoals in de Landsverordening waren opgenomen,
zijn tot uitgangspunt genomen. Definities die te maken hebben met de normen zoals
financieringssaldo, schuldquote en kapitaaluitgaven zijn toegevoegd, om duidelijk
te maken wat daaronder wordt verstaan. In dit voorstel van rijkswet is een bepaling
over de vaststelling van de collectieve sector opgenomen. Hiernaar wordt in de definitiebepaling
verwezen. De definitie in de Landsverordening van het Protocol is niet overgenomen.
De enige verwijzing naar het Protocol in de Landsverordening heeft betrekking op de
benoeming, schorsing en ontslag van de leden van het college. Die afspraken zijn nu
opgenomen in dit voorstel van rijkswet.

Hoofdstuk 2. Het College Aruba financieel toezicht

Artikel 2

Artikel 2 regelt de instelling en de taken van het college.

Op grond van het tweede lid kan Onze Minister, na instemming van de raad van Ministers
van het Koninkrijk en in overeenstemming met Onze Minister van Financiën van Aruba
(die handelt in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van Aruba), beleidsregels
(zoals procedurevoorschriften) vaststellen en algemene en bijzondere aanwijzingen
geven voor de uitoefening van de taken van het college.

Het derde lid regelt een inlichtingenplicht van het college jegens Onze Minister,
Onze Minister van Financiën van het land Nederland, Onze Minister van Financiën van
Aruba en aan de Staten. Het vierde lid regelt een verslaggevingsplicht van het college
jegens de raad van Ministers van het Koninkrijk, de beide Kamers der Staten-Generaal,
Onze Minister van Financiën van Aruba en aan de Staten.

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Op een aantal punten,
zoals bij het eerste lid, onder c, en het tweede lid is aangesloten bij de bewoordingen
van de Rft. Het derde en vierde lid zijn een combinatie van de bepalingen in de Landsverordening
en de Rft, waarbij waar nodig wat verbeteringen zijn aangebracht.

Artikel 3

Het onderhavige artikel regelt de omvang van het college en de procedure voor de benoeming,
schorsing en het ontslag van de leden van het college. De leden van het college worden
benoemd op grond van deskundigheid op het terrein van de werkzaamheden van het college.

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Voor het tweede lid,
onder a, b en c, het derde lid en achtste lid is aangesloten bij de bewoordingen van
de Rft. Hierdoor wordt beter aangesloten bij formuleringen die hiervoor in (rijks)wetgeving
gebruikelijk zijn. Voorts is dit nodig ter vervanging van het Protocol 2015 waarnaar
in artikel 2, negende lid, van de Landsverordening wordt verwezen. Hiermee wordt een
deel van de aanvullende afspraken in het Protocol 2015 over benoeming, schorsing en
ontslag en de rol van Onze Minister in deze procedures wettelijk verankerd. Een materiële
wijziging is niet beoogd. Het tiende lid is – ten opzichte van de regeling in de Rft
– in overeenstemming gebracht met de normalisering van de rechtspositie van rijksambtenaren.

Artikel 4

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen.

Het college is onafhankelijk. Gelet op de aard van de werkzaamheden van het college
is het van belang dat de leden ervan geen nevenfuncties of andere betrekkingen vervullen
die hun onafhankelijkheid zouden kunnen aantasten. Het eerste lid noemt daarom een
aantal functies dat onverenigbaar is met het lidmaatschap van het college. Daarnaast
is in de overige leden gekozen voor een systeem waarbij eventuele nevenfuncties of
andere betrekkingen voorafgaand aan het aanvaarden daarvan, moeten worden gemeld.
Bij een nevenfunctie moet in dit verband worden gedacht aan een bestuursfunctie of
iets dergelijks; bij een andere betrekking aan een andere baan. In het kader van de
transparantie zullen alle nevenfuncties en andere betrekkingen van leden van het college
openbaar worden gemaakt. In het vijfde lid is uitdrukkelijk verwezen naar de Staatscourant.

In verband met de onafhankelijke positie van het college, is bovendien in het tweede
lid de bepaling opgenomen dat een gewezen Minister, Staatssecretaris, lid van de Staten-Generaal
of van de Staten van Aruba, niet binnen vijf jaar na de beëindiging van zijn ambtsperiode
kan worden benoemd tot lid van het college.

Artikel 5

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Om ervoor te zorgen
dat duidelijk is op welke wijze het college intern besluiten neemt en intern zijn
werkzaamheden ordent, stelt het college zelf een bestuursreglement op en publiceert
het dat reglement.

In het tweede lid is uitdrukkelijk verwezen naar publicatie van het bestuursreglement
in de Staatscourant.

Een lid kan zich laten vertegenwoordigen, maar alleen door een ander lid, en bij schriftelijke
volmacht. De deugdelijkheid van die volmacht wordt door de voorzitter beoordeeld.

Artikel 6

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Dit artikel betreft
het secretariaat van het college, dat bestaat uit een secretaris en medewerkers. Deze
zullen onder het gezag van het college werkzaam zijn en uitsluitend aan het college
verantwoording schuldig zijn. Het derde en zesde lid zijn overgenomen uit de Rft.
De terbeschikkingstelling in het derde lid houdt in dat het door het college geselecteerde
personeel door tussenkomst van Onze Minister ter beschikking wordt gesteld aan het
college. De toevoeging «en het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten,
zoals vastgelegd in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten» in het
zesde lid komt overeen met de bestaande situatie.

Artikel 7

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Het is voor de uitoefening
van hun taken noodzakelijk dat de leden van het college en hun medewerkers, alsmede
hun gezinsleden vrijelijk toegang hebben tot Aruba en daar tijdelijk mogen werken.
Dit geldt in het bijzonder indien de collegeleden, de medewerkers en hun gezinsleden
van buiten Aruba afkomstig zijn.

Artikel 8

De regeling van de Landsverordening is als uitgangspunt genomen. Dit artikel regelt
de bevoegdheid van het college om inlichtingen te vragen aan een ieder in het kader
van de uitoefening van zijn taken. Daarnaast is bepaald dat de Ministers van Aruba
en de rechtspersonen die tot de collectieve sector behoren aan het college onverwijld
en zonder voorbehoud alle gegevens en inlichtingen verstrekken die het college voor
de uitoefening van zijn taken nodig acht.

Deze bevoegdheid strekt zich uit tot de rechtspersonen die tot de collectieve sector
zijn aangewezen krachtens artikel 23. De informatie waarover de Minister, dan wel
de aangewezen rechtspersoon, niet beschikt en ook niet kan beschikken, kan vanzelfsprekend
niet aan het college worden verstrekt en kan het college ook niet opvragen. Voor wat
betreft de informatie waarover de Minister, dan wel de aangewezen rechtspersoon, wel
beschikt of kan beschikken, is de bevoegdheid van het college in zoverre begrensd
dat het college slechts informatie kan vragen die rechtstreeks van belang is voor
de taakuitoefening van het college. In het voorgestelde tweede lid zijn artikel 8,
tweede lid, onder a en b, van de Landsverordening kortheidshalve samengevoegd. Het
college dient vanzelfsprekend ook de met betrekking tot natuurlijke personen en rechtspersonen
geldende geheimhoudingsbepalingen in acht te nemen. In het derde lid wordt gesproken
van geheimhoudingsplichten in meervoud, nu deze kunnen voortvloeien uit verschillende
juridische bronnen.

Artikel 9

De regeling in de Rft is als uitgangspunt genomen. Voorzieningen wegens het ernstig
in gebreke blijven van het college kunnen alleen tot stand komen in overeenstemming
met degene die rechtstreeks met het college te maken heeft, te weten Onze Minister
van Financiën van Aruba, die hierbij moet handelen in overeenstemming met het gevoelen
van de ministerraad van Aruba. De voorzieningen, bedoeld in het eerste lid, hebben
een tijdelijk karakter en kunnen zowel een lid van het college als het gehele college
betreffen. Voor een structurele voorziening voor een lid van het college of het gehele
college geldt het bepaalde in artikel 3.

Artikel 10

De regeling in de Rft is als uitgangspunt genomen. In dit artikel wordt geregeld ten
laste van welke begroting de kosten van het uitvoeringsapparaat van het college zullen
worden bekostigd. Het betreft hier Hoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties) van de rijksbegroting
van Nederland. In de Landsverordening was deze materie niet geregeld. Dit volgt uit
de afspraken tussen Aruba en Nederland in het Protocol 2015.

Hoofdstuk 3. De procedure voor de advisering over ontwerp-begrotingen en de beoordeling
van begrotingen door het College

Artikel 11

De regeling in de Landsverordening is als uitgangspunt genomen.

Onze Minister van Financiën van Aruba (die daarbij handelt in overeenstemming met
het gevoelen van de ministerraad van Aruba) kan aan het college advies vragen over
een ontwerp-begroting of ontwerp-landsverordening tot wijziging van de begroting voordat
het wetgevingstraject aanvangt. Het wetgevingstraject kan in het kader van deze landsverordening
worden omschreven als de periode vanaf het moment waarop een ontwerp-begroting of
ontwerp-landsverordening tot wijziging van de begroting in de ministerraad wordt goedgekeurd
alvorens deze aan te bieden aan de Raad van Advies tot het moment dat een begroting
of landsverordening tot wijziging van de begroting wordt vastgesteld. Het college
kan Onze Minister van Financiën van Aruba daarover desgewenst ook ongevraagd advies
uitbrengen.

Het geven van een advies door het college belemmert niet de indiening van de ontwerp-begroting
bij de Staten. Wel dienen de Ministers de Staten te informeren over dit advies, waarbij
wordt aangegeven op welke wijze rekening is gehouden met dat advies.

Ingevolge het derde lid kan het college, gevraagd en ongevraagd, ook in een eerdere
fase van de begrotingsvoorbereiding adviseren.

Het bovenstaande laat overigens onverlet de (in de Staatsregeling van Aruba vastgelegde)
rol van de Raad van Advies van Aruba als laatste en hoogste adviesorgaan ten aanzien
van ontwerp-begrotingen dan wel wijzigingen van reeds bij de Staten aanhangige ontwerp-begrotingen1.

Artikel 12 en 13

Bij de regeling van artikel 12 is de Landsverordening als uitgangspunt genomen. Vanwege
wetstechnische redenen is bij de regeling van artikel 13 de Rft als uitgangspunt genomen.
Een materiële wijziging ten opzichte van de regeling in de Landsverordening en de
situatie voor inwerkingtreding van deze rijkswet is niet beoogd, aangezien het zesde
lid al volgt uit een aanvullende afspraken uit het Protocol 2015, zoals herbevestigd
in het Protocol 2019–2021. In het Protocol 2015 was al afgesproken dat de voordracht
voor een aanwijzing wordt gedaan door Onze Minister.

Deze artikelen regelen de procedure rondom advisering door het college en de mogelijkheid
voor de raad van Ministers van het Koninkrijk op aanbeveling van het college in te
grijpen als ondanks signaleren en adviseren naar het oordeel van dat college sprake
blijft van een afwijking van de normen in artikel 15.

In paragraaf 2.5 van het algemeen deel van deze toelichting is al aangegeven dat het
college in dit kader bevoegd is om aan Onze Minister van Financiën van Aruba aanbevelingen
te doen. Die hebben betrekking op de wijze waarop een ontwerp-begroting of een vastgestelde
begroting in overeenstemming met artikel 15 kan worden gebracht. Onze Minister van
Financiën van Aruba en de ministerraad van Aruba zijn niet gebonden aan die aanbevelingen,
maar Onze Minister van Financiën van Aruba dient wel, handelende in overeenstemming
met het gevoelen van de ministerraad van Aruba, aan het college te berichten in hoeverre
en op welke wijze rekening wordt gehouden met die aanbevelingen. Indien het college
van oordeel blijft dat een vastgestelde begroting of begrotingswijziging niet voldoet
aan artikel 15, kan het zich met een gemotiveerd advies wenden tot de raad van Ministers
van het Koninkrijk. Dat kan uiteindelijk leiden tot het geven van een aanwijzing door
de raad van Ministers van het Koninkrijk aan de ministerraad van Aruba om de begroting
of de begrotingswijziging aan te passen.

Onze Minister van Financiën van Aruba ontvangt een afschrift van het gemotiveerde
advies aan de raad van Ministers van het Koninkrijk. Dat kan aanleiding zijn de uitvoering
van de begroting of een deel daarvan op te schorten. Daarmee krijgt het betrokken
bestuur gelegenheid om het risico dat een aanwijzing wordt gegeven en de implicaties
daarvan in te schatten.

Artikel 14

Vanwege wetstechnische redenen is de regeling van deze materie in de Rft als uitgangspunt
genomen. Verder is de Rft tot uitgangspunt genomen omdat hierin al het nodige was
opgenomen dat op grond van aanvullende afspraken tussen Nederland en Aruba in het
Protocol 2015 over voordrachten tot het geven van een aanwijzing reeds gold voor de
inwerkingtreding van deze rijkswet. Een materiële wijziging ten opzichte van de regeling
in de Landsverordening en de afspraken in het Protocol 2015 is derhalve niet beoogd.

Het streven is uiteraard om per 1 januari van elk jaar een rechtsgeldige begroting
te hebben.

Dat is nodig om de Ministers van Aruba bevoegd te doen zijn om uitgaven te doen. Artikel
14 biedt het college de mogelijkheid de raad van Ministers van het Koninkrijk te adviseren
om met een aanwijzing te komen om de totstandkoming van de begroting te bespoedigen.
Mocht desondanks niet tijdig een begroting zijn vastgesteld, dan wordt het financieel
beheer gevoerd uitgaande van de begroting van het voorafgaande jaar, om de dienst
gaande te houden. Het spreekt voor zich dat het van belang is dat een dreigend ontbreken
van een rechtsgeldige begroting vroegtijdig wordt gesignaleerd. Het ligt in de lijn
der verwachting dat de raad van Ministers van het Koninkrijk op de hoogte wordt gesteld
van een dergelijke dreiging, als redelijkerwijs niet meer kan worden verwacht dat
binnen zes weken na het verstrijken van de datum van 15 december een begroting zal
worden vastgesteld.

Hoofdstuk 4. De normen voor de beoordeling van begrotingen en voorgenomen geldleningen

Artikel 15

Dit artikel wijkt af van de regeling van deze materie in zowel de Landsverordening
als de Rft.

Dit artikel bevat de normen aan de hand waarvan de begrotingen, de uitvoeringsgegevens
van de ministeries en van de overige onderdelen van de collectieve sector getoetst
zullen worden. Voor een toelichting hierop wordt allereerst verwezen naar paragraaf
2.5.2 van het algemeen deel van deze memorie van toelichting. De normen, genoemd in
het eerste lid, de begrotingsregels in het tweede lid en de aspecten in het derde
lid zijn allemaal aangemerkt als normen. Waar wordt verwezen naar «de normen, bedoeld
in artikel 15» (zie bijvoorbeeld artikel 12, tweede lid), wordt dus ook het in het
tweede en derde lid bepaalde bedoeld. Aldus wordt een begroting beoordeeld aan de
hand van al deze normen. Indien de begroting niet voldoet aan deze normen, kan het
college adviseren tot het geven van een aanwijzing.

De nieuwe norm in het eerste lid, onder a, vereist dat de uitgaven op deze diensten
worden gedekt door de daarvoor opgenomen middelen. Omdat in het eerste lid, onder
b, is bepaald dat het land Aruba een overschot moet realiseren, dienen meer middelen
te worden opgenomen op de gewone dienst of de kapitaaldienst dan ter dekking van de
daarin opgenomen uitgaven. Daarom is bepaald dat de uitgaven op deze diensten ten
minste moeten worden gedekt door daarvoor opgenomen middelen. Indien een tekort ontstaat
op de gewone dienst moet dit na inwerkingtreding van deze wet binnen de gewone dienst
worden gecompenseerd. Er moet op zijn minst immers een sluitende begroting zijn. Er
mogen geen tekorten ontstaan. Opgemerkt zij dat op deze norm krachtens artikel 15a
en 25 een uitzondering gemaakt kan worden, voor zover het situaties betreft als in
deze artikelen staat beschreven en voor zover hieraan toepassing wordt gegeven. Een
onderscheid tussen de gewone dienst en de kapitaaldienst draagt verder bij aan het
inzicht dat nodig is om te kunnen bepalen waarvoor er geleend wordt. Zonder onderscheid
in de begroting tussen de gewone dienst en de kapitaaldienst, zou er immers slechts
een algemene financieringsbehoefte bestaan waarvoor geldleningen worden aangezocht.
Door dit onderscheid te maken zal duidelijkheid ontstaan over de aard van de financieringsbehoefte
waarvoor een geldlening wordt aangezocht. Het aanbrengen van dit onderscheid is daarmee
ook belangrijk in de toepassing van artikel 16a, vierde lid. Het is onwenselijk om
te lenen voor consumptieve uitgaven, omdat er tegenover deze uitgaven geen duurzame
kapitaalgoederen staan van waaruit deze geldleningen kunnen worden afgelost. Op de
kapitaalrekening wordt rekening gehouden met de verwachte ontvangsten uit geldleningen.
Daaronder vallen de ontvangsten van geldleningen om de kapitaaluitgaven mee te dekken
en om eerder aangegane geldleningen af te lossen. Gezien de schuldpositie van Aruba
mag Aruba behalve voor investeringen via de kapitaalrekening ook lenen voor het aflossen
van geldleningen (herfinanciering).

Wanneer het begrote financieringsoverschot lager is dan het minimale overschot van
0% BBP in 2022 en 1,0% BBP in 2023 en verder, en derhalve ook een tekort, zullen de
meevallers ten opzicht van de begroting op grond van artikel 15, derde lid, onderdeel
d, geheel ten goede moeten komen aan de schuldreductie. Wanneer het begrote overschot
hoger is dan 1% van het BBP mag de helft van de gerealiseerde meevallers ten opzichte
van de begroting worden ingezet voor investeringen via de kapitaaldienst ter stimulering
van de economie.

Als overgangstermijn is in artikel 30, derde lid, voor het begrotingsjaar voor de
lopende begroting gedurende het jaar van inwerkingtreding geregeld dat een financieringssaldo
van 0% geldt.

De norm in het eerste lid, onder d, beperkt Aruba bij het lenen, indien Aruba geldleningen
herfinanciert. Het maximale leenbedrag dat Aruba jaarlijks hiervoor mag lenen is gelijk
aan het te herfinancieren bedrag per jaar minus het financieringsoverschot. Verder
zal Aruba de schulden moeten gaan verlagen en dit ook conform het schuldquotereductiepad
moeten laten zien om de schuldquotenorm in 2040 te halen. Het college wordt verzocht
de ontwikkeling van de schuldquote te monitoren en Aruba, en zo nodig de raad van
Ministers van het Koninkrijk, hierover te adviseren, op het moment dat de schuldquoteontwikkeling
niet in lijn is met een pad naar een schuldquote van 70% BBP in 2031 en van 50% BBP
in 2040 (zie ook artikel 16, vijfde lid). Het college kan op het moment dat het voorziet
dat Aruba de schuldnormquote in 2040 niet zal realiseren, de raad van Ministers van
het Koninkrijk adviseren een aanwijzing te geven aan Aruba om passende maatregelen
te nemen om deze begrotingsnormen te realiseren.

Door de lopende inschrijving als bedoeld in artikel 16a, vierde lid, kan Aruba tegen
gunstigere rentetarieven geldleningen betrekken. In lijn met afspraken uit het Uitvoeringsprotocol
ex besluit artikel IV-B van het samenwerkingsprotocol Aruba-Nederland (Witte Donderdag
Akkoord) van 28 maart 2013 zal Aruba de door deze rentevoordelen vrijgekomen gelden
gebruiken voor het doen afnemen van de schulden- en rentlast en voor de nominale verlaging
van de staatsschuld. Deze rentevoordelen mag Aruba niet inzetten voor het realiseren
van de doelstelling voor het financieringsoverschot. Dit is opgenomen in de begrotingsregels.
Om dit te kunnen monitoren zal Aruba een extracomptabel overzicht met alle rentevoordelen
tot en met de afloop van de leningovereenkomsten toevoegen aan de begroting. In het
zevende lid is opgenomen dat bij algemene maatregel van rijksbestuur de begrotingsregels
(waarvoor dus eveneens het vereiste van consensus tussen de regeringen van Aruba en
Nederland geldt) nader kunnen worden uitgewerkt. Ook kunnen bij algemene maatregel
van rijksbestuur de jaartallen en de doelstellingen als bijvoorbeeld de personeelslastnorm
worden gewijzigd.

Artikel 15a

Dit artikel regelt de mogelijkheid voor Aruba om in het geval van een geïmporteerde
diepe economische recessie én gelijke economische ontwikkeling in de Caribische regio
tijdelijk af te wijken van de norm voor het financieringssaldo. Voor een toelichting
hierop wordt allereerst verwezen naar paragraaf 2.5.2 van het algemeen deel van deze
memorie van toelichting. Het college adviseert de raad van Ministers van het Koninkrijk
over de mogelijkheid van deze afwijking. De raad van Ministers van het Koninkrijk
beslist per begrotingsjaar na een verzoek daartoe van Onze Minister van Financiën
van Aruba, handelende in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van
Aruba, over het toestaan van een afwijking. Daarbij wordt ook de ten hoogste toegestane
mate van afwijking bepaald. Indien het college vaststelt dat Aruba niet voldoet aan
de toegestane afwijking in een jaar adviseert het college Aruba en de raad van Ministers
van het Koninkrijk hierover overeenkomstig artikelen 12 en 13. De raad van Ministers
van het Koninkrijk kan op basis van een advies van het college concluderen tot het
geven van een aanwijzing.

Artikel 16

Dit artikel wijkt op bepaalde punten af van de regeling van deze materie in de Landsverordening
en is geënt op de regeling in de Rft, omdat voor Aruba ook gaat gelden dat de Nederlandse
Staat een lopende inschrijving heeft op geldleningen ten laste van Aruba.

Ook het geldleningbeleid en -beheer moeten voldoen aan de normen van artikel 15. De
procedure in artikel 16 stelt het college in staat zich hierover een oordeel te vormen.
Het college beoordeelt daarbij ook of de schuldquote een verlaging laat zien teneinde
het afgesproken percentage voor de schuldquote in 2040 te halen. Indien de voorgenomen
geldleningen niet voldoen aan de normen mag Aruba deze geldleningen niet aantrekken.
De begroting zou dan eerst in overeenstemming moeten worden gebracht met de normen
voordat de geldleningen kunnen worden aangetrokken. Het college adviseert Aruba op
grond van artikel 12 hierover. Zo nodig kan het college de raad van Ministers adviseren
tot het geven van een aanwijzing. Daarnaast is in artikel 16 geregeld dat Aruba alleen
mag lenen om de kapitaaluitgaven voor investeringen in materiële en immateriële vaste
activa te dekken en om aflopende schulden af te lossen.

Artikel 16a

In artikel 16a wordt de wijze van financiering van geldleningen en de wijze van het
aantrekken van geldleningen geregeld. De leenvoorwaarden waaronder leningen worden
aangetrokken zijn in beginsel een uitkomst van de overeenkomst tussen kredietverstrekker
en land Aruba. Indien Aruba een geldlening onder andere (dat wil zeggen: andere dan
marktconforme) leenvoorwaarden dan als bedoeld in het eerste lid wil aantrekken, zal
de raad van Ministers van het Koninkrijk daarmee moeten instemmen.

Bij de procedure voor het aantrekken van geldleningen is een onderscheid gemaakt tussen
de mogelijkheid van het aantrekken van geldleningen door middel van een open biedingsproces
en het onderhands aantrekken van geldleningen. De procedures die in acht moeten worden
genomen zijn er steeds op gericht dat de geldleningen die ten laste van het land Aruba
worden aangegaan, worden aangegaan tegen de meest gunstige voorwaarden.

Bij het aantrekken van een geldlening via een open biedingsproces verlopen de inschrijvingen
van potentiele geldleningverschaffers door tussenkomst van de Centrale Bank van Aruba,
vanwege haar rol op de lokale kapitaalmarkt. In de praktijk wordt het open biedingsproces
gevolgd bij de inschrijving voor de uitgifte van schatkistpapier zoals promessen,
kasgeldleningen en obligaties van het land Aruba. De Nederlandse staat heeft een staande
inschrijving voor het gevraagde geldleningbedrag tegen het actuele rendement op staatsleningen
van de desbetreffende looptijd. De lopende inschrijving geldt alleen voor geldleningen
die worden aangetrokken en aangewend voor de dekking van de kapitaaluitgaven (artikel
16a, vierde lid, onder a). In artikel 16a, vierde lid, onder b, is duidelijk gemaakt
dat de lopende inschrijving niet is bedoeld voor de herfinanciering van geldleningen
die Aruba voorafgaand aan de inwerkingtreding van de RAft is aangegaan om uitgaven
op de gewone dienst of kapitaaluitgaven mee te dekken of voor de aflossing van geldleningen
die zijn aangewend om de kapitaaluitgaven mee te dekken. De lopende inschrijving van
de Nederlandse Staat geldt dus alleen voor de geldleningen waar investeringen in materiële
en/of immateriële vaste activa tegenover staan. Indien deze geldleningen worden afgelost
door middel van het aangaan van een nieuwe lening voor die aflossing, geldt de lopende
inschrijving van de Nederlandse Staat niet.

In tegenstelling tot het open biedingsproces is er bij het onderhands aantrekken van
geldleningen sprake van direct contact tussen Aruba – vertegenwoordigd door de Minister
of diens ambtenaren – en de potentiele geldleningverschaffers. In alle gevallen wordt
de Nederlandse Staat in de gelegenheid gesteld om een aanbod te doen, indien het gaat
om geldleningen voor de kapitaaldienst. Dat is conform het zesde lid van dit artikel
hetzelfde aanbod als hierboven bedoeld bij de open inschrijving bij de Centrale Bank
van Aruba. Die gelegenheid moet telkens ook tegelijkertijd aan een of meerdere derde
partijen worden gegeven. Het gunstigste aanbod wordt geaccepteerd, maar niet eerder
dan nadat het college door Onze Minister van Financiën van Aruba is gevraagd om te
adviseren op basis van een onderlinge vergelijking van de geldleningvoorwaarden. Onze
Minister van Financiën van Aruba bericht, na overleg met de ministerraad van dat land,
het college over een voornemen tot het onderhands aantrekken van een geldlening. Ook
hier hebben lokale partijen voorrang in het geval van gelijke geldleningvoorwaarden.

Indien Onze Minister van Financiën van Aruba afwijkt van dat advies, geschiedt dit
met een gemotiveerd besluit en wordt het college ter zake geïnformeerd. Het college
kan in die afwijking aanleiding zien de raad van Ministers van het Koninkrijk te berichten
en deze zo nodig te adviseren tot het geven van een aanwijzing met betrekking tot
het onderhands aangaan van geldleningen. Die raad kan desgewenst besluiten een aanwijzing
te geven. Dat geschiedt dan bij koninklijk besluit op de voordracht van Onze Minister.

De aard van de aanwijzing zal afhankelijk zijn van de ernst van de aanleiding daartoe
en kan variëren van het geven van richtlijnen met betrekking tot geldleningvoorwaarden
voor in de toekomst aan te trekken geldleningen, tot het instellen van preventief
toezicht op het onderhands aangaan van geldleningen. Bij preventief toezicht zullen
voornemens om onderhands geldleningen aan te gaan op basis van een onderlinge vergelijking
van de geldleningvoorwaarden worden getoetst aan het criterium in het zesde lid dat
de geldlening moet worden aangegaan daar waar de geldleningvoorwaarden het meest gunstig
zijn. Bij de aanwijzing tot het instellen van preventief toezicht moet ook worden
aangegeven onder welke voorwaarden dat toezicht weer vervalt. Die voorwaarden kunnen
alleen betrekking hebben op de omstandigheden die aanleiding waren voor de aanwijzing.

Hoofdstuk 5. De uitvoering van begrotingen en de verantwoording daarover

Artikel 17

Dit artikel wijkt af van de regeling van deze materie in de Landsverordening en is
geënt op de regeling in de Rft. Het is noodzakelijk dat de voorzieningen die voorgenomen
zijn voor de uitvoering van de begroting, tijdig worden genomen. Zonder die voorzieningen
komt de haalbaarheid van de uitgaven- en ontvangstenraming in gevaar. Het college
signaleert en adviseert Onze Minister van Financiën van Aruba als die dreiging er
is. Het college kan zich ook wenden tot de raad van Ministers van het Koninkrijk met
de aanbeveling een aanwijzing te geven. Het college zal in dit verband in ieder geval
ook aandacht besteden aan de uitvoering van voornemens op het gebied van vervreemding
en verkrijging van deelnemingen en de uitvoering van het dividendbeleid, voor zover
deze betrekking hebben op het voldoen aan de normen van artikel 15.

Artikel 18

Dit artikel is geënt op de Landsverordening, met een uitzondering. De afspraken over
de financiële verantwoording in het Protocol 2019–2021, waaronder dat Aruba zal werken
naar een goedkeurende accountantsverklaring, zijn hierin in aangepaste vorm overgenomen.
In het vijfde lid is de verplichting opgenomen dat de jaarrekening vergezeld gaat
van een goedkeurende controleverklaring van een accountant, waarbij is gecontroleerd
op de getrouwheid en de financiële rechtmatigheid van de jaarrekening. In een overgangsbepaling
(artikel 29) is geregeld dat bij de jaarrekening over de boekjaren 2021 en 2022 deze
verplichting niet geldt en dat de jaarrekening over de drie boekjaren daarna vergezeld
gaat van een accountantsverklaring met beperking. Verder is in het Protocol 2019–2021
de afspraak gemaakt dat de financiële verantwoording bestemd is voor Aruba, Nederland
en het college. In het vierde lid is daarom toegevoegd dat een afschrift van de jaarrekening
moet worden gestuurd aan Onze Minister.

Ook gedurende de uitvoering van de begroting is er toezicht op het naleven van de
normen. Voor een toelichting hierop wordt allereerst verwezen naar paragraaf 2.5.2
en 2.5.3 van het algemeen deel van deze memorie van toelichting. Over de uitvoering
van de begroting ontvangt het college kwartaalrapportages en de jaarrekening. Indien
hieruit blijkt dat niet wordt voldaan aan de normen, bedoeld in artikel 15, geeft
Onze Minister van Financiën van Aruba aan welke maatregelen worden genomen om dit
te compenseren. Het college beoordeelt die maatregelen op basis van de normen, genoemd
in artikel 15. De procedures van de artikelen 12 en 13 zijn verder van toepassing.
Dat houdt derhalve in dat in het uiterste geval de regering van het Koninkrijk op
aanbeveling van het college kan besluiten tot het geven van een aanwijzing.

Artikel 19

Deze bepaling is overgenomen uit de Landsverordening. Dit artikel bevat voorschriften
voor het geval een jaarrekening niet tijdig wordt vastgesteld, De relevante aanvullende
afspraken uit het Protocol 2015 zijn hierbij verwerkt. Dat zijn de afspraken dat alle
adviezen die aan de raad van Ministers van het Koninkrijk worden aangeboden geschieden
door tussenkomst van Onze Minister en de voordracht voor een koninklijk besluit tot
het geven van een aanwijzing op voordracht van Onze Minister gebeurt.

Het spreekt voor zich dat het van belang is dat een dreigend ontbreken van een vastgestelde
jaarrekening vroegtijdig wordt gesignaleerd. Het ligt in de lijn der verwachting dat
de raad van Ministers van het Koninkrijk op de hoogte wordt gesteld van een dergelijke
dreiging, als redelijkerwijs niet meer kan worden verwacht dat binnen zes weken na
het verstrijken van de datum van 31 augustus een jaarrekening zal worden vastgesteld.

Artikel 20

Voor de regeling van deze materie is de Rft als uitgangspunt genomen. Dit artikel
is toegelicht in paragraaf 2.5.3.2 van het algemeen deel van toelichting.

Artikel 21

Voor de regeling van deze materie is de Rft als uitgangspunt genomen. Dat is gebeurd
omdat in de betreffende bepaling uit de Rft reeds de aanvullende afspraken uit het
Protocol 2015 waren verdisconteerd, met betrekking tot de voordracht voor een koninklijk
besluit en het versturen van stukken door tussenkomst van Onze Minister (zie ook artikelsgewijze
toelichting bij artikel 19).

Uitgangspunt voor goed financieel beheer is uiteraard dat uitsluitend financiële verplichtingen
aangegaan worden voor zover die zijn opgenomen in een rechtsgeldige begroting. De
regels voor financieel beheer houden daarom in dat diegenen die bevoegd zijn namens
Aruba verplichtingen aan te gaan niet verder kunnen gaan dan een bepaalde limiet,
die is afgeleid van de begroting. Om beter zicht te hebben op de financiële verplichtingen
die worden aangegaan, is bepaald dat een door Onze Minister van Financiën van Aruba
aan te wijzen functionaris en bij zijn afwezigheid zijn eerste of tweede plaatsvervanger
met betrekking tot een voornemen tot het aangaan van verplichtingen feitelijk moet
bevestigen of die verplichtingen al dan niet een basis hebben in de begroting.

Het is echter niet nodig om in alle gevallen advies te vragen aan de door Onze Minister
van Financiën van Aruba aan te wijzen functionaris. Veelal hebben onderdelen van de
organisatie een eigen, beperkt budget. Die kunnen daarmee tot een bepaalde limiet
zelfstandig verplichtingen aangaan. Een advies als boven bedoeld moet dan worden gevraagd
aan iemand binnen dat onderdeel die daartoe is aangewezen. Een advies van deze functionaris
is alleen vereist bij overschrijding van die limiet. Uitgangspunt hierbij zijn de
limieten zoals ze van toepassing zijn bij de inwerkingtreding van dit wetsvoorstel.
Die kunnen na overleg met het college worden aangepast.

Indien de door Onze Minister van Financiën van Aruba aan te wijzen directeur functionaris
meent dat de voorgenomen verplichting geen basis vindt in de begroting, geeft hij
geen positief advies. Als een Minister besluit een verplichting aan te gaan zonder
een voorafgaand positief advies, kan Onze Minister van Financiën van Aruba voorafgaand
toezicht instellen in die zin dat het aangaan van verplichtingen voortaan zijn/haar
instemming behoeft. Het college wordt over een en ander geïnformeerd via de uitvoeringsrapportages,
bedoeld in artikel 18. Als het college tot de conclusie komt dat dat toezicht van
Onze Minister van Financiën van Aruba ten onrechte uitblijft of ontoereikend is, kan
het college die Minister adviseren over toepassing van het derde lid van artikel 21.

Als vervolgens dat toezicht nog steeds uitblijft of ontoereikend is, kan het college
desgewenst de raad van Ministers van het Koninkrijk adviseren te komen met een aanwijzing
aan Onze Minister van Financiën van Aruba dat besluiten tot het aangaan van bepaalde
financiële verplichtingen de voorafgaande instemming behoeven van het college zelf.
In de praktijk zal dat beperkt blijven tot de situaties waarbij grote risico’s worden
gelopen met betrekking tot de budgettaire beheersing. Dit is de realisatie van de
norm voor het financieringssaldo, de norm, bedoeld in artikel 15, eerste lid, onder
a, of de controle over het financieel beheer. Het college zal in ieder geval instemming
verlenen als het aangaan van de verplichting voldoet aan de eis van het eerste lid
van artikel 21. De grondslag voor dit handelen van het college wordt gevonden in de
aanwijzing van de raad van Ministers van het Koninkrijk.

Artikel 22

De regeling van deze materie is de Landsverordening als uitgangspunt genomen. In het
tweede lid is ter verduidelijking verwezen naar de inwerkingtreding van het koninklijk
besluit, als bedoeld in artikel 21, achtste lid. Een materiële wijziging ten opzichte
van de regeling in de landsverordening is niet beoogd.

Artikel 22 moet worden begrepen in samenhang met artikel 21. Beide bepalingen beogen
te waarborgen dat aan de begroting wordt vastgehouden. Artikel 21 stelt de regel dat
alleen verplichtingen die uit de begroting voortvloeien mogen worden aangegaan. Daar
voegt artikel 22 aan toe dat financiële verplichtingen die worden aangegaan door personen
die daartoe niet gemachtigd zijn, nietig zijn.

Het aangaan van financiële verplichtingen gebeurt onder meer in de vorm van contracten.
De privaatrechtelijke rechtshandeling waaruit een financiële verplichting voortvloeit,
wordt verricht door diegenen die daartoe gemachtigd zijn. Onze Minister van Financiën
van Aruba houdt daarvan een openbaar register bij, dat kan worden geraadpleegd om
desgewenst iemands bevoegdheid tot het aangaan van een bepaalde rechtshandeling vast
te kunnen stellen.

Aruba kan ingevolge artikel 22 bij het sluiten van contracten alleen worden gebonden
door diegenen die daartoe zijn gemachtigd en wier namen in een openbaar register zijn
opgenomen. In incidentele gevallen kan er een schriftelijke machtiging worden verstrekt.
Dat kan bijvoorbeeld nodig blijken in een rechtszaak waarin een schikking met financiële
gevolgen moet worden getroffen. De contracterende burgers en het bedrijfsleven hebben
er belang bij dat zij er op mogen vertrouwen dat het contract de overheid juridisch
alleen dan niet bindt, indien het contract met andere personen is aangegaan dan de
in het openbare register opgenomen gemachtigden dan wel iemand met een schriftelijke
machtiging als hierboven bedoeld. Hier staat tegenover de verplichting van de overheid
om ervoor te zorgen dat burgers en het bedrijfsleven doorlopend op de hoogte zijn
van de namen en hoedanigheid van de personen die gemachtigd zijn om Aruba te binden.
De daarvoor benodigde bekendmaking geschiedt daarom op de website van Aruba.

Artikel 23

De in dit artikel geregelde materie kwam in de landsverordening zelf niet voor. Zij
was echter wel onderdeel van het Protocol 2015. Een materiële wijziging ten opzichte
van de situatie voor inwerkingtreding van deze rijkswet is derhalve niet beoogd. Om
dit onderwerp te regelen is de regeling in de Rft gevolgd.

Bij het financieel toezicht wordt de gehele collectieve sector in de beschouwing betrokken.
Financiële verplichtingen via rechtspersonen die behoren tot het land Aruba kunnen
belangrijk zijn voor de financiële positie van Aruba. Bij het vaststellen of is voldaan
aan de norm van het financieringssaldo wordt gekeken naar de gehele collectieve sector
van Aruba. Onze Minister en de Minister van Financiën van Aruba (die daarbij handelt
in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad van Aruba) stellen gezamenlijk
vast wat tot die collectieve sector behoort. Bij de omschrijving van wat tot de collectieve
sector behoort wordt gebruik gemaakt van de definities die de Verenigde Naties hanteren
voor de internationale statistieken (het zogenoemde System of National Accounts).
In de kern komt de definitie erop neer dat een instelling tot de collectieve sector
gerekend wordt als de ontvangsten voornamelijk afkomstig zijn uit collectieve heffingen
zoals belastingen en premies. Als de ontvangsten voor meer dan de helft afkomstig
zijn van de markt, dan is sprake van een marktpartij en niet van een onderdeel van
de collectieve sector. Deze benaderingswijze is gevolgd omdat normering pas zin heeft
als onomstotelijk vaststaat waarop de normering betrekking heeft; de definities moeten
duidelijk zijn.

Artikel 24

Voor de regeling van deze materie is de Landsverordening als uitgangspunt genomen.
In het eerste lid is ter verduidelijking overeenkomstig de Rft verwezen naar de definities
van het System of National Accounts van de Verenigde Naties. Verder is verduidelijkt
dat het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek een adviserende rol heeft.
Dat is ook zo afgesproken in het Protocol 2015. Een materiële wijziging ten opzichte
van de situatie voor inwerkingtreding van deze rijkswet is derhalve niet beoogd.

Voor de beoordeling van de financiële situatie van Aruba wordt de gehele collectieve
sector in ogenschouw genomen. Het kan gebeuren dat niet wordt voldaan aan de norm
voor het financieringssaldo door ontwikkelingen in de collectieve sector, niet zijnde
Aruba zelf. Om dat te kunnen beoordelen, volstaat het niet dat alleen wordt gekeken
naar de jaarrekeningen van het land maar moet ook worden gekeken naar relevante informatie
over de rest van de collectieve sector. Artikel 24 bevat een procedure met het oog
op de mogelijkheid dat voor een collectieve sector een lager overschot resulteert
dan het in artikel 15, eerste lid, onder b, bedoelde overschot. Daarbij ligt de verantwoordelijkheid
primair bij Onze Minister van Financiën van Aruba. Die Minister wordt van de relevante
informatie voorzien door het Centraal Bureau voor de Statistiek van Aruba. Het Nederlandse
Centraal Bureau voor de Statistiek adviseert hierbij. Onze Minister van Financiën
van Aruba informeert op zijn beurt het college en moet daarbij zo nodig aangeven welk
beleid zal worden gevoerd ter compensatie van de gevolgen voor de schuldpositie van
dat lagere overschot. Indien er sprake is van een situatie als bedoeld in artikel
15a, dan wordt dat aangegeven en daarmee rekening gehouden in de betreffende rapportage.

Als Onze Minister van Financiën van Aruba naar het oordeel van het college niet of
niet voldoende compensatie aandraagt, kan het college aanbevelingen doen aan die Minister
over de te nemen maatregelen. In het uiterste geval kan het college aan de raad van
Ministers van het Koninkrijk een aanbeveling doen voor een te geven aanwijzing. Met
het oog daarop is artikel 13, tweede, vijfde en zesde lid, van overeenkomstige toepassing
verklaard. Indien in dat verband een aanwijzing wordt gegeven, zal die gericht moeten
zijn op het tegengaan van een lager overschot dan het in artikel 15, eerste lid, onder
b, bedoelde overschot.

Hoofdstuk 6 Bijzondere omstandigheden

Artikel 25

De regeling van deze materie in de Landsverordening is als uitgangspunt genomen.

In uitzonderlijke gevallen kan er reden zijn om of te wijken van de voorschriften
van deze wet. In het geval van een natuurramp of een andere buitengewone gebeurtenis
kan het noodzakelijk zijn dat, besluiten moeten worden genomen die een afwijking van
de normen en andere bepalingen, en de daarin neergelegde criteria, inhouden. Het gaat
dan in het bijzonder om de normen, bedoeld in artikel 15, artikel 16, artikel 18 en
artikel 16a. Uitgangspunt is dat hierover overeenstemming wordt bereikt met de raad
van Ministers van het Koninkrijk. Dit betekent dat kan worden besloten tot het toestaan
van:

– een tijdelijk tekort op de gewone dienst;

– een tijdelijk tekort op de kapitaaldienst;

– het tijdelijk loslaten van het moeten behalen van een financieringsoverschot van 1%
van het BBP in jaar t;

– het tijdelijk laten oplopen in plaats van reductie van de overheidsschuld in jaar
t;

– tijdelijke mogelijkheid om te mogen lenen voor de gewone dienst;

– het overschrijden van het maximale leenbedrag (artikel 15, eerste lid, onder d)

Als een beslissing van de raad van Ministers van het Koninkrijk in spoedeisende gevallen
niet kan worden afgewacht, kan worden volstaan met consultatie van de voorzitter van
de raad van Ministers van het Koninkrijk. Als met hem geen contact mogelijk is, kan
Onze Minister van Financiën van Aruba, in overeenstemming met de ministerraad van
Aruba, en met de Staten zelfstandig de nodige maatregelen treffen.

Zoals bepaald in het vierde lid wordt in een dergelijke beslissing van de raad van
Ministers van het Koninkrijk dat mag worden afgeweken van de normen van artikel 15,
vastgesteld hoe groot deze afwijking maximaal mag zijn en kunnen tevens andere kwesties
(zoals aangaande het compenseren van afwijkingen) worden vastgesteld. Voordat de raad
van Ministers van het Koninkrijk hierover beslist, wordt advies van het college ingewonnen.
Dit zorgt ervoor dat ook bij buitengewone omstandigheden kan blijven worden toegewerkt
naar het bereiken van de doelen van deze rijkswet. Van de procedures in artikel 16a
kan alleen worden afgeweken indien geldleningen bij de Nederlandse Staat worden aangetrokken.

Mogelijk is het nodig om naar aanleiding van zo’n buitengewone gebeurtenis niet alleen
enige tijd af te wijken van de normen in artikel 15, maar zelfs in de normen zelf
wijzigingen door te voeren, namelijk indien de buitengewone gebeurtenis betekent dat
de doelstellingen op de langere termijn niet meer haalbaar zijn. In het vijfde lid
van artikel 15 is daarom de mogelijkheid opgenomen om dan bij algemene maatregel van
rijksbestuur het jaartal genoemd in artikel 15, eerste lid, onder c (2040), te wijzigen.
Dit zal alleen aan de orde zijn als de buitengewone gebeurtenis van dien aard is dat
het voldoen aan het percentage genoemd in artikel 15, eerste lid, onder c, niet langer
in de betreffende jaar mogelijk of realistisch is.

Hoofdstuk 7 Beroep

Artikel 26

Omwille van de voor de Raad van State wenselijke eenvormigheid van procedures onder
de vigeur van zowel de Rft als de RAft is de regeling van het beroep in de Rft is
als uitgangspunt genomen. De gelegenheid is te baat genomen een kennelijke verschrijving
in het derde lid van artikel 26 Rft niet ongewijzigd over te nemen.

In artikel 26 is de rechtsbescherming geregeld door beroep bij de Kroon mogelijk te
maken. Het schept de mogelijkheid van beroep bij de Kroon tegen op grond van dit voorstel
van rijkswet gegeven aanwijzingen.

Artikel 26 bevat de nodige waarborgen voor de kwaliteit van de bescherming die aan
Onze Minister van Financiën van Aruba wordt geboden in het kader van het hier aan
de orde zijnde beroep bij de Kroon. De Raad van State van het Koninkrijk stelt een
advies vast in de vorm van een ontwerp-koninklijk besluit. De Raad stelt in ieder
geval Onze Minister van Financiën van Aruba en, zo de Raad dat wenselijk acht, andere
Ministers van dat land in de gelegenheid te worden gehoord bij de voorbereiding van
het advies. Dit is nogmaals het geval als de Raad wordt gevraagd het ontwerp in nadere
overweging te nemen.

Met de in het negende tot en met elfde lid opgenomen waarborgen wordt de mogelijkheid
voor de Kroon om een besluit te nemen dat afwijkt van het ontwerp-besluit – het zogenoemde
contrair gaan – aanzienlijk beperkt. Het tiende lid bepaalt dat niet contrair gegaan
zal worden voor zover het advies van de Raad van State van het Koninkrijk uitsluitend
gebaseerd is op rechtmatigheidsgronden. Op dat punt zal dus steeds het advies van
de Raad gevolgd worden. Voor het overige zal alleen op zeer zwaarwegende, op het in
dit besluit geregelde toezicht betrekking hebbende gronden contrair worden gegaan.
Welke gronden dat concreet kunnen zijn, zal in de praktijk moeten blijken. De ernst
van de bedenkingen van Onze Minister over het ontwerp-besluit, zal ook naar voren
komen in de correspondentie met de Raad over het verzoek het ontwerp in nadere overweging
te nemen, alsmede in de redengeving, als het zover mocht komen, om contrair te gaan.
Om misverstanden te voorkomen is wel in het tiende lid opgenomen dat de gronden om
contrair te gaan betrekking moeten hebben op het in dit wetsvoorstel geregelde toezicht.

Een andere waarborg is gelegen in de termijnen die worden verbonden aan de besluitvorming.
Binnen twee maanden na ontvangst van het ontwerp-besluit kan het verzoek om het in
nadere overweging nemen worden gedaan (negende lid). Indien dat verzoek niet binnen
twee maanden is gedaan, dan dient zo spoedig mogelijk te worden besloten overeenkomstig
dat ontwerp-besluit (elfde lid). Wordt er wel overgegaan tot het verzoeken om het
ontwerp in nadere overweging te nemen, dan zal er een nader ontwerp volgen. Na de
ontvangst van dit nader ontwerp moet vervolgens zo spoedig mogelijk het besluit volgen
(twaalfde lid).

Daarnaast zal, in het geval het voornemen bestaat om contrair te gaan, eerst de Raad
van State van het Koninkrijk nogmaals moeten worden geconsulteerd met een gemotiveerd
verzoek. Indien er contrair zal worden gegaan, moeten met de beslissing op het beroep
ook de redenen om contrair te gaan, alsmede de in die kwestie aan de orde zijnde adviezen
van de Raad worden gepubliceerd.

In het dertiende lid wordt zeker gesteld dat er geen rechtsgang op grond van de Landsverordening
Administratieve rechtspraak of de Algemene wet bestuursrecht openstaat tegen besluiten
op grond van deze rijkswet.

Artikel 27

Omwille van de voor de Raad van State wenselijke eenvormigheid van procedures onder
de vigeur van zowel de Rft als de RAft is de regeling van het beroep in de Rft is
als uitgangspunt genomen. De gelegenheid is te baat genomen een kennelijke verschrijving
in het derde lid van artikel 27 Rft niet ongewijzigd over te nemen.

In dit artikel wordt de mogelijkheid van een voorlopige voorziening geregeld. De Minister
van Financiën van Aruba kan hier, handelende in overeenstemming met het gevoelen van
de ministerraad van Aruba, om verzoeken.

Hoofdstuk 8 Overgangs- en slotbepalingen

Artikel 28

De in dit artikel geregelde materie kwam in de Landsverordening zelf niet voor. Dat
zou wetstechnisch ook tot complicaties hebben geleid. Deze materie was echter wel
onderdeel van afspraken tussen Aruba en Nederland, te weten het Protocol 2015. Een
materiële wijziging ten opzichte van hetgeen gold voor inwerkingtreding van deze rijkswet
is derhalve niet beoogd. Zie voor een toelichting hierop paragraaf 2.6 in het algemeen
deel van de toelichting.

Artikel 28a

In dit artikel wordt bepaald dat Aruba, behalve indien ermee wordt ingestemd door
de raad van Ministers van het Koninkrijk op de in het tweede tot en met vierde lid
beschreven wijze, geen nieuwe publiek-private samenwerkingsverplichtingen aangaat.
Het verbod in deze bepaling gaat in op het moment dat deze rijkswet in werking treedt
en ziet dus niet op reeds bestaande publiek-private samenwerkingen. Reeds bestaande
samenwerkingsconstructies dienen wel in de begroting te worden verwerkt (vijfde lid).

Artikel 29

In dit artikel wordt een overgangsregeling getroffen ten aanzien van artikel 18 vijfde
lid. Aruba hoeft dus niet direct bij de inwerkingtreding van deze wet al aan die bepaling
te voldoen.

Artikel 30

Zo spoedig mogelijk na inwerkingtreding van deze rijkswet zendt Onze Minister van
Financiën van Aruba een afschrift van de begroting voor het lopende jaar aan het college.
Het college beoordeelt die op dezelfde wijze als onder de landsverordening.

Voor wat betreft de normen van artikel 15 geldt voor die begroting die ziet op het
jaar waarin de inwerkingtreding geschiedt, dat het financieringssaldo niet (gelet
op artikel 15 eerste lid, onder b) direct al minimaal 1% moet zijn. Voor deze specifieke
begroting geldt dat er sprake moet zijn van een begrotingsevenwicht, oftewel een financieringssaldo
van minimaal 0%.

Artikel 31

In dit artikel wordt geregeld ten laste van welke begroting de kosten zullen komen
die samenhangen met het verstrekken van geldleningen door de Nederlandse Staat als
bedoeld in het artikel 16. Het betreft hier Hoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties) van
de rijksbegroting van Nederland.

Artikel 33

Dit artikel bevat voorschriften omtrent de evaluatie van de werking van deze rijkswet
en dient ter versterking van de wet. Aangezien de bepaling over het vervallen van
deze rijkswet, artikel 36, afwijkt van de Rft, wijkt ook deze evaluatiebepaling af
van laatstgenoemde regeling.

Artikel 33 bepaalt dat uiterlijk drie jaar na inwerkingtreding van deze rijkswet een
evaluatie van de regeling naar de parlementen van Aruba en Nederland wordt gestuurd.
Voor een termijn van drie jaar is gekozen omdat dit aansluit bij de Rft en bovendien
een relevante termijn is gelet op het bepaalde in artikel 36. Hiertoe stelt Onze Minister,
in overeenstemming met de raad van Ministers van het Koninkrijk, een evaluatiecommissie
in. Voorts bevat dit artikel voorschriften over de wijze van samenstelling van de
commissie (derde lid) en over de elementen waarover een evaluatieverslag moet oordelen
(zesde lid). In het kader van de evaluatie van de werking van de rijkswet kijkt de
evaluatiecommissie ook in hoeverre wordt voldaan aan de normen, genoemd in artikel
15. Bij het oordeel of en zo ja, in hoeverre Aruba voldoet aan de normen, genoemd
in artikel 15, geven de adviezen van het college en de gegeven aanwijzingen op grond
van deze wet inzicht in hoeverre aan deze normen worden voldaan. Indien dat wenselijk
en nodig wordt geacht, kan na die periode van drie jaren de Raad van Ministers van
het Koninkrijk besluiten om de doeltreffendheid en de effecten van de wet weer te
laten evalueren. Onze Minister stuurt dat verslag vervolgens weer naar de vertegenwoordigende
lichamen van Nederland en Aruba. De evaluatiecommissie heeft dezelfde bevoegdheden
als het college in artikel 8.

Artikel 34

Dit is een overgangsbepaling in verband met de benoeming van de leden van het college.

Artikel 36

Deze wet vervalt op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. Dat tijdstip is
het moment dat Aruba voldoet aan alle onder a tot en met f gestelde criteria. Dit
zijn over het algemeen objectieve criteria die eenduidig vast te stellen zijn. De
besluitvorming over het vervallen verklaren van deze rijkswet vindt plaats in de raad
van Ministers van het Koninkrijk. Het koninklijk besluit geschiedt, op voordracht
van Onze Minister, in overeenstemming met de conclusie van de raad van Ministers van
het Koninkrijk.

Bij de beoordeling of wordt voldaan aan de normen, genoemd in artikel 15, kunnen de
adviezen van het college en de op grond van deze wet gegeven aanwijzingen inzicht
bieden in hoeverre is of wordt voldaan aan de normen, genoemd in artikel 15. Daarnaast
zal uit de door een accountant goedgekeurde jaarrekeningen moeten blijken dat aan
deze normen is voldaan.

Een lineaire daling betekent dat indien de schuldquote in 2025 95% BBP zou bedragen,
in 2030 deze gedaald moet zijn tot maximaal 80% BBP (5 jaar een daling met 3,0%-punt
BBP). Met een schuldaflossing conform het schuldquotereductie pad uit figuur 1 resteert
in 2040 een staatschuld van 50% BBP.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
A.C. van Huffelen