Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Stoffer over de zorg van TenneT bij het CO2-plafond voor kolencentrales

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 7 februari 2022).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de zorgen van TenneT over de wijze waarop de productiebeperking
voor kolencentrales is vormgegeven?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de analyse van het kabinet dat de productiebeperking voor kolencentrales
middels invoering van een CO2-plafond geen risico’s op zou leveren voor de leveringszekerheid was gebaseerd op
een analyse van TenneT waarin uitgegaan was van productiebeperking gedurende het hele
jaar in plaats van een productiebeperking op jaarbasis?

Antwoord 2

Ja. Er zijn in de rapportage van TenneT van 20 april 2020 drie varianten onderzocht:
definitieve sluiting van de drie nieuwe centrales in 2021, tijdelijke sluiting van
de drie nieuwe centrales in 2021, 2022 en 2023 en alle drie de nieuwe centrales draaien
op het technisch minimum in 2021, 2022 en 2023 waarbij centrales niet kunnen opregelen.

Vraag 3, 4

Deelt u de zorg van TenneT dat een productiebeperking op jaarbasis meer risico’s voor
de leveringszekerheid met zich meebrengt? Zo nee, waarom niet?

Kunt u aangeven wat de risico’s zijn als kolencentrales vooral draaiuren maken in
het begin van 2022 en zich eind 2022 een situatie met hoge gasprijzen, beperkt aanbod
van duurzame energieproductie zoals nu, minder geïnstalleerd conventioneel thermisch
productievermogen elders in Europa en een strenge winter voordoet?

Antwoord 3, 4

Nee. Ik verwijs ook naar de antwoorden van de Staatssecretaris Klimaat en Energie
op vragen van het lid Bontenbal (CDA) over de fors hogere elektriciteits- en gasprijzen
zoals op 24 december 2021 verstuurd (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022,
nr. 1213). Voor wat betreft de actuele situatie in de gasmarkt en voorbereidingen ten aanzien
van het uitvoeren van het Bescherm- en Herstelplan Gas verwijs ik u naar de gelijktijdig
met deze antwoorden verzonden brief hierover.

Uit de recente Monitoring Leveringszekerheid 2021 blijkt dat het operationele thermische
productievermogen in Nederland is gestegen tot een niveau van 23,7 GW in 2021. Bij
de vormgeving van deze beperking is nadrukkelijk rekening gehouden met het belang
van leveringszekerheid van elektriciteit. Zowel door het percentage niet lager te
stellen dan 35% als door de keuze om de beperking vorm te geven als een plafond op
jaarbasis. Wanneer het plafond niet op jaarbasis geldt maar als minimum op elk moment,
kunnen de kolencentrales in periodes met schaarste niet opregelen boven het technisch
minimum. Het plafond op jaarbasis biedt kolencentrales ruimte om gedurende periodes
met schaarste (hoge prijzen/winterperiodes) maximaal beschikbaar te zijn en daarmee
bij te dragen aan de leveringszekerheid. Dit is op basis van de huidige inzichten
en geldende marktomstandigheden. Ik houd de toekomstige ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt
nauwlettend in de gaten, evenals het effect van de productiebeperking hierop. Als
ik tot de conclusie kom dat deze maatregel tot onaanvaardbare risico’s leidt voor
de leveringszekerheid van elektriciteit of de voorzieningszekerheid van gas, zal ik
maatregelen nemen om dit te voorkomen.

In de afgelopen en komende monitor leveringszekerheid van TenneT is rekening gehouden
met 4 GW kolenvermogen in 2022. De productiebeperking ziet op het beperken van kolenstook
voor elektriciteitsproductie, waardoor de Amercentrale (0,6 GW), die vooral biomassa
verbrandt, niet wordt beperkt door de maatregel. De MPP3 centrale van Uniper (1,1
GW) verbrandt naast kolen ook reststromen. Deze reststromen worden redelijk gelijkmatig
over het jaar aangeleverd bij de centrale en hebben een beperkte opslagcapaciteit,
waardoor naar verwachting de verbranding van deze reststromen ook gelijkmatig over
het jaar zal plaatsvinden. Hierdoor zal naar verwachting de MPP3-centrale meer dan
andere centrales die geraakt worden door deze maatregel, gelijkmatig over het jaar
elektriciteit leveren, waarbij Uniper binnen de technische mogelijkheden en het gestelde
CO2-plafond vrij is meer of minder te produceren afhankelijk van de marktprijzen. De
Staatssecretaris Klimaat en Energie heeft besloten steun te verlenen, zodat de kolencentrale
van Onyx Power in Rotterdam (0,7 GW) vrijwillig en volledig kan sluiten. Hierdoor
blijft alleen de Eemshaven-centrale (1,6 GW) over waarbij het denkbaar is dat aan
het begin van het jaar zoveel wordt gedraaid dat aan het einde van het jaar het plafond
is bereikt. Daarbij moet worden bedacht dat de bijstook van biomassa niet ten koste
gaat van het plafond van 35% waardoor de centrales gemiddeld over het jaar een groter
aandeel van hun capaciteit kunnen inzetten.

Vraag 5

Wat gaat u doen als blijkt dat kolencentrales komend jaar vooral in het begin van
het jaar draaiuren maken?

Antwoord 5

Omdat ook in normale jaren het merendeel van de winter en de koude periode in Europa
in het begin van het jaar valt met bijbehorende hogere elektriciteitsprijzen, verwacht
ik dat de kolencentrales normaalgesproken juist in het begin van het jaar hun draaiuren
maken. Dit is en blijft afhankelijk van de vraag- en aanbodverhoudingen elders in
Europa en van de gas-, kolen- en ETS-prijzen. Bij relatief hoge gasprijzen en relatief
lage kolen- en ETS-prijzen, worden de kolencentrales meer ingezet en als de omgekeerde
situatie zich voordoet juist de gascentrales. De huidige hoge gasprijzen maken het
scenario dat de kolencentrales juist in het begin van het jaar hun draaiuren maken
in 2022 extra waarschijnlijk.

Ik zal dan ook naar verwachting geen extra actie ondernemen als blijkt dat deze centrales
vooral in het begin van het jaar draaiuren maken. Dit is op basis van de huidige inzichten
en geldende marktomstandigheden. Ik houd de toekomstige ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt
nauwlettend in de gaten, evenals het effect van de productiebeperking hierop. Als
ik tot de conclusie kom dat deze maatregel tot onaanvaardbare risico’s leidt voor
de leveringszekerheid van elektriciteit of de voorzieningszekerheid van gas, zal ik
maatregelen nemen om dit te voorkomen.

Vraag 6

Bent u bereid TenneT om een aanvullende risicoanalyse met betrekking tot de leveringszekerheid
te vragen?

Antwoord 6

Ja. TenneT heeft inmiddels aangegeven voor het jaar 2022 een aanvullende analyse te
zullen maken op de Monitoring Leveringszekerheid 2021 met betrekking tot de maatregelen
voor de kolencentrales. In het jaar 2025 waar de Monitoring Leveringszekerheid 2021
ook naar gekeken heeft, geldt de productiebeperking voor de kolencentrales niet meer.
In de Monitoring Leveringszekerheid 2022 zal opnieuw aandacht zijn voor de situatie
in de landen om ons heen. Ik verwijs ook naar de antwoorden op vragen van het lid
Bontenbal (CDA) over de fors hogere elektriciteits- en gasprijzen zoals op 24 december
2021 verstuurd (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1213), waarin mijn de Staatssecretaris Klimaat en Energie heeft aangegeven TenneT tijdig
in het komende jaar te vragen om te beoordelen of leveringszekerheid ook in de volgende
winter voldoende op orde is, dan wel dat aanvullende maatregelen nodig zijn die dan
kunnen worden uitgewerkt.