Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid van het lid Erkens over het bericht ‘Ook energieleverancier Enstroga valt om door hoge gasprijs’

Antwoord van Staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen
14 december 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 797.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat de afgelopen maand meerdere energiemaatschappijen failliet
zijn gegaan? Kunt u inventariseren bij de energiemaatschappijen hoeveel klanten hierdoor
worden geraakt en daarnaast wat dit (financieel) voor hen betekent?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik van op de hoogte. Uit navraag bij ACM is gebleken dat bij de drie
faillissementen in oktober en november2 het om circa 91.100 klanten gaat. Op 2 december jl. is de vergunning ingetrokken
van energieleverancier Kleinverbruik Energie der Nederlanden (KEN; bekend onder de
handelsnaam Anode Energie), daarbij gaat het om circa 14.000 klanten3. Op 8 december jl. is de vergunning ingetrokken van SEPA met circa 20.000 klanten.

Het is op voorhand moeilijk om te bepalen wat de financiële impact is voor de klanten
van energieleveranciers die failliet zijn gegaan. Deze impact wordt namelijk bepaald
door de individuele situatie, zoals tarieven, voorwaarden en verbruik.

Vraag 2

Waar kunnen de klanten van de omgevallen energiemaatschappij terecht? Op welke manier
worden zij door de overheid geholpen en beschermd?

Antwoord 2

Laat ik vooropstellen dat ik het uitermate vervelend vind wanneer consumenten worden
geconfronteerd met het faillissement van hun huidige energieleverancier waardoor zij
te maken krijgen met hoge(re) voorschotbedragen.

Consumenten worden beschermd om ervoor te zorgen dat ze niet zonder gas of elektriciteit
komen te zitten. Deze bescherming van consumenten als hun leverancier omvalt, is wettelijk
geborgd via de Besluiten leveringszekerheid.

De klanten van de failliete energieleverancier Enstroga zijn na intrekking van de
leveringsvergunning door ACM verdeeld over de andere energieleveranciers en kregen
een nieuw contract van de leverancier waar ze zijn ingedeeld. Door de gestegen prijzen
kan het zijn dat de nieuwe klanten te maken hebben gekregen met hoge(re) voorschotbedragen.
In de brief naar aanleiding van motie Omtzigt c.s. bij de derde termijn van de Algemene
Financiële Beschouwingen inzake energieleveranciers (Kamerstuk 34 552, nr. 38) heb ik uiteengezet waarom de precieze omvang van de hogere kosten voor de consumenten
van een failliete energieleverancier verschilt per individuele klant en waarom deze
niet algemeen vast te stellen is.

De verlaging van de belastingen op de energierekening die het kabinet recent heeft
aangekondigd, helpt de gedupeerden van Enstroga Energie op korte termijn, net als
de vele andere huishoudens in Nederland die te maken hebben of krijgen met een verhoging
van de energierekening. De door het kabinet voorgestelde aanpassing van de energiebelastingen
gaat per 1 januari 2022 in, de energieleveranciers hebben toegezegd deze verlaging
al door te berekenen in de voorschotten die deze nieuwe klanten betalen. Daarmee wordt
uiteraard niet de gehele stijging voor deze huishoudens gecompenseerd, ook niet voor
de klanten van Enstroga, maar het is wel een substantiële compensatie.

Ook heeft het kabinet 150 miljoen euro gereserveerd om kwetsbare huishoudens met een
hoge energierekening en/of een slechte energetische staat van hun woning te ondersteunen
via gemeenten (Kamerstuk 29 023, nr. 272). Daarnaast is het kabinet in gesprek gegaan met VNG en gemeenten over of en hoe
huishoudens met een laag inkomen een extra tegemoetkoming kunnen ontvangen voor de
stijgende energieprijzen (Kamerstuk 35 927, nr. 29). De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft u recent over de
uitkomsten geïnformeerd. In overleg met de betrokken partijen is besloten tot een
generieke oplossing om huishoudens met de laagste inkomens een eenmalige tegemoetkoming
als compensatie voor de gestegen energierekening te geven. Het kabinet en gemeenten
willen de gekozen oplossing zo praktisch mogelijk vormgeven opdat gemeenten alvast
hiermee aan de slag kunnen.

Gedupeerden kunnen terecht bij ACM Consuwijzer voor onafhankelijke informatie over
de rechten van consumenten. Met de recente verhoging van de energieprijzen ziet ACM
de informatiebehoefte van consumenten veranderen. Daarom geeft de zij onder andere
via het loket van ACM ConsuWijzer meer voorlichting over leveringszekerheid en de
rechten die consumenten hebben bij het wegvallen van hun leverancier, en het aangaan
en opzeggen van hun (nieuwe) contract.

Vraag 3

Wat doet het kabinet om de klanten die moeten overstappen naar een andere energieleverancier
bij te staan in het krijgen van een redelijk contract? Hoe waarborgt het kabinet dit?

Antwoord 3

Een energiecontract is een privaatrechtelijke overeenkomst tussen de afnemer en de
energieleverancier. Dit betekent dat een energieleverancier een aanbod doet en de
afnemer dit aanbod kan aanvaarden. De regels van het Burgerlijk Wetboek zijn hierop
van toepassing. Het kabinet is geen contractspartij.

Wél geldt op grond van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet dat de energieleverancier
redelijke voorwaarden en tarieven dient te hanteren.4 Daarnaast worden consumenten op grond van het Burgerlijk Wetboek beschermd tegen
onredelijk bezwarende bedingen. Dit betekent dat energieleveranciers géén algemene
voorwaarden mogen hanteren die in strijd zijn met de wet.5

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2, geeft ACM onder andere via het loket
van ACM ConsuWijzer meer voorlichting over leveringszekerheid en de rechten die consumenten
hebben bij het wegvallen van hun leverancier, en het aangaan en opzeggen van hun (nieuwe)
contract.

Vraag 4

Bent u op de hoogte van het feit dat voor veel consumenten de energiemarkt op slot
zit en dat zij nu met hoge variabele tarieven te maken krijgen? Daarbij hebben consumenten
vaak geen keuze. Hoe apprecieert u deze situatie?

Antwoord 4

In voorgaande jaren leidde de vrije leverancierskeuze tot een groot aanbod en scherpe
tarieven. Onder de huidige marktomstandigheden is sprake van minder aanbod en leiden
de hoge inkoopprijzen waarmee energieleveranciers worden geconfronteerd tot hogere
tarieven voor consumenten. Consumenten hebben nu dan wel minder keuze en worden geconfronteerd
met hogere marktconforme tarieven, maar kunnen nog steeds overstappen naar een andere
leverancier. Energieleveranciers zijn wettelijk verplicht tenminste het modelcontract
aan te bieden. Als leveranciers zich niet houden aan deze verplichting, treedt ACM
hiertegen op, zo blijkt ook uit een recent bericht van ACM.6 Energieleveranciers zijn vrij in hun keuze om naast het modelcontract ook andere
contracten aan te bieden.

Vraag 5

De Autoriteit Consument en Markt geeft aan dat er geen onredelijke winsten worden
gemaakt worden door energieleveranciers. Blijft u hier scherp op waken? Zo ja, hoe?

Antwoord 5

ACM toetst elk tarief van iedere energieleverancier op redelijkheid. De ACM kijkt
hierbij naar de inkoopkosten die energieleveranciers maken en de brutomarge die zij
vragen. Indien uit de eerste beoordeling van ACM blijkt dat een tarief mogelijk onredelijk
is, dan vraagt ACM extra informatie op bij een leverancier. De leverancier wordt middels
deze vragen in staat gesteld om de hoogte van zijn tarief toe te lichten. Indien na
aanvullende beoordelingen het tarief als onredelijk wordt aangemerkt, kan ACM in een
uiterst geval een maximum tarief opleggen.

Vraag 6

Er zijn generieke maatregelen genomen om de forse kostenstijging af te dempen. De
complexiteit maakt maatwerk lastig. Waar kunnen huishoudens terecht indien ze door
extreme prijsstijgingen in de knel komen? Is daar op gemeentelijk of landelijk niveau
rekening mee gehouden?

Antwoord 6

Ten algemene geldt dat huishoudens hun energieleverancier kunnen vragen om een betalingsregeling.
Zolang een betalingsregeling geldt en/of een huishouden betrokken is bij een traject
van schuldhulpverlening, kan energie niet worden afgesloten.

De verlaging van de belastingen op de energierekening die het kabinet recent heeft
aangekondigd, is inderdaad een generieke maatregel. Het helpt huishoudens in Nederland
die te maken hebben of krijgen met een verhoging van de energierekening. De door het
kabinet voorgestelde aanpassing van de energiebelastingen gaat per 1 januari 2022
in. De energieleveranciers hebben aangeboden deze verlaging al te verwerken in de
voorschotten van de resterende maanden van dit jaar. Daarmee wordt uiteraard niet
de gehele stijging voor deze huishoudens gecompenseerd, maar het is wel een substantiële
compensatie.

Indien het kabinet er voor zou kiezen om iedere klant van Enstroga extra te compenseren,
dat roept dat tevens de vraag op of niet alle huishoudens in Nederland een individuele,
op maat gesneden compensatie zouden moeten kunnen krijgen. Daar heeft het kabinet
niet voor gekozen, omdat een dergelijke maatvoering – in ieder geval op korte termijn
– niet uitvoerbaar is. Als dergelijke maatwerk uitvoerbaar zou zijn, zou het maanden
of jaren kosten voor consumenten deze compensatie zouden ontvangen. De energierekening
stijgt voor de meeste consumenten deze winter en een dergelijke individuele compensatie
laat zou komen. Gezien de urgentie van de situatie heeft het kabinet erop ingezet
om snel een generieke verlaging van de energierekening te realiseren. Individuele
compensatie is zeer ingewikkeld en zou veel tijd kosten met als gevolg dat de consumenten
lang zouden moeten wachten op enige compensatie. Dat is niet in het belang van de
consument en juist daarom heeft het kabinet voor de generieke ingreep op de energierekening
gekozen door verlagen van de belastingen voor iedereen.

Daarnaast doet het kabinet nog meer voor kwetsbare huishoudens. Het kabinet heeft
150 miljoen euro gereserveerd om kwetsbare huishoudens met een hoge energierekening
en/of een slechte energetische staat van hun woning te ondersteunen via gemeenten
(Kamerstuk 29 023, nr. 272).

Daarnaast is het kabinet in gesprek gegaan met VNG en gemeenten over of en hoe huishoudens
met een laag inkomen een extra tegemoetkoming kunnen ontvangen voor de stijgende energieprijzen
(Kamerstuk 35 927, nr. 29). De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft u recent over de
uitkomsten geïnformeerd. In overleg met de betrokken partijen is besloten tot een
generieke oplossing om huishoudens met de laagste inkomens een eenmalige tegemoetkoming
als compensatie voor de gestegen energierekening te geven. Het kabinet en gemeenten
willen de gekozen oplossing zo praktisch mogelijk vormgeven opdat gemeenten alvast
hiermee aan de slag kunnen.