Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over de asielinstroom en de uitspraken van staatssecretaris Broekers-Knol

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 23 november
2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «COA slaat alarm: asielzoekerscentra zitten vol, we
zitten tegen de crisisnoodopvang aan»1?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Erkent u dat het feit dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zich voor
het eerst sinds 2015 genoodzaakt ziet het crisisdraaiboek uit de kast te halen en
een instroom van bijna 6.000 asielzoekers in september aantonen dat we ons in een
asielcrisis bevinden? Zo nee, waarom niet?

Ziet u in dat het voortzetten van de huidige asielinstroom de situatie iedere dag
onbeheersbaarder maakt? Zo nee, hoe kunt u dat ontkennen gelet op het bovenstaande?

Antwoorden 2 en 3

Ik wil niet spreken van een asielcrisis, wel is er om verschillende redenen sprake
van een tekort aan opvangplekken.

Anders dan in 2015, wordt het COA momenteel geconfronteerd met meerdere omstandigheden
die maken dat de reguliere opvangcapaciteit onvoldoende toereikend is. De reisrestricties
rondom het voorkomen van de verspreiding van COVID-19 zijn deels verlicht. Dit heeft
als resultaat dat niet alleen de asielinstroom wederom opgestart is, dan wel toeneemt,
maar ook dat familieleden van vergunninghouders die in het kader van nareis naar Nederland
zouden komen nu kunnen inreizen. Ook hebben de evacuaties uit Afghanistan en daarop
volgende asielaanvragen, veelal ingediend in september, eraan bijgedragen dat 2.000
opvangplekken moesten worden georganiseerd in een kort tijdsbestek. Verder verblijven
ruim 11.000 vergunninghouders in de opvang, waarvan meer dan de helft langer dan de
afgesproken veertien weken na vergunningverlening, vanwege achterblijvende uitstroom
naar de gemeente. Ten slotte is (gedwongen) vertrek door geldende COVID-maatregelen
in derde landen nu ook lastiger te realiseren. Er is nu dus niet alleen sprake van
een verhoogde asielinstroom maar ook van een beperkte uitstroom uit de COA-opvang.

De inzet van gemeenten, provincies en Rijk op het uitbreiden van de opvangcapaciteit
en het huisvesten van vergunninghouders heeft voor de korte termijn op dit moment
voldoende tijdelijk inzetbare plekken opgeleverd om iedereen die daar recht op heeft
een opvangplek te bieden. Om iedereen daarin te kunnen blijven voorzien wordt de zoektocht
naar extra opvangplekken richting het einde van het jaar voortgezet. Daarnaast worden
gemeenten ondersteund om vergunninghouders sneller in de gemeente te kunnen huisvesten.

Vraag 4

Wat is concreet het verschil tussen een noodsituatie, waarover u spreekt in het Algemeen
Dagblad van 2 oktober, en een crisissituatie?

Antwoord 4

In het Algemeen Dagblad van 2 oktober jl. heb ik aangegeven dat we ons momenteel in
een noodsituatie bevinden, nu het COA is overgegaan tot het organiseren van zogeheten
noodopvang omdat de reguliere opvangcapaciteit onvoldoende toereikend is. Het gaat
daarbij om opvang in bijvoorbeeld evenementenhallen, zoals nu op verschillende locaties
in Nederland is georganiseerd. In hetzelfde artikel heb ik eveneens aangegeven dat
mijn schrikbeeld het in moeten zetten van crisisnoodopvang betreft. Crisisnoodopvang
moet worden ingezet nadat ook het organiseren van noodopvanglocaties niet langer toereikend
is om diegene met het recht daarop een opvangplek aan te kunnen bieden. Het gaat dan,
zoals in 2015 en 2016, om het organiseren van kortstondige opvang (van 72 uur) in
bijvoorbeeld lokale sporthallen onder coördinatie van de Veiligheidsregio’s. Zoals
in mijn antwoord op vragen 2 en 3 beschreven, zetten alle overheden zich momenteel
in om de crisisnoodopvang te voorkomen.

Vraag 5

Wat is uw inschatting van de totale instroom die Nederland in 2021 te verwerken zal
krijgen?

Antwoord 5

Op basis van gemaakte prognoses is de verwachting dat de totale asielinstroom2 in Nederland voor het jaar 2021 tussen de 29.350 en 37.350 ligt. Hierbij is een brede
bandbreedte gehanteerd, passend bij de hoge mate van onzekerheid rondom de ontwikkelingen
rondom o.a. de COVID-19 pandemie en de situatie in Afghanistan.

Vraag 6

Deelt u de mening dat nieuwe Asielzoekerscentra (AZC’s) en noodopvanglocaties symptoombestrijding
zijn, aangezien niet het beschikbare aantal bedden, maar het absorptievermogen van
de Nederlandse samenleving de kern van dit vraagstuk is? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

In antwoord op de vragen 2 en 3 heb ik de redenen genoemd die ten grondslag liggen
aan het huidig tekort aan opvangplekken.

Door middel van een integrale benadering van het migratievraagstuk streeft het kabinet
na dat migratiebewegingen aansluiten op de draagkracht en behoefte van de Nederlandse
samenleving. Ik acht het van belang om nader te onderzoeken hoe, indachtig dit streven,
het migratiebeleid kan worden vormgegeven. Uitgangspunt van het Nederlandse migratiebeleid
is en blijft dat Nederland veiligheid en bescherming biedt aan mensen die vluchten
voor oorlog, vervolging en geweld.

Ik heb de ACVZ gevraagd om breed in kaart te brengen welke mogelijkheden bestaan voor
het gebruik van beleidsmatige richtgetallen bij sturing van verschillende vormen van
migratie, die zowel aan efficiëntie als draagvlak kunnen bijdragen. Hierbij zal ik
in het bijzonder aandacht vragen voor het incorporatievermogen van de samenleving.
Ik verwijs naar de brief «Adviesvraag ACVZ beleidsmatige richtgetallen» aan uw Kamer
van 8 november jl.3

Vraag 7 en 18

Deelt u de mening dat de grens van wat Nederland qua asiel aankan bereikt is? Zo nee,
waar ligt voor u concreet de grens?

Bent u voornemens om, ongeacht het aantal, alle Afghaanse asielzoekers die asiel aanvragen
in Nederland daadwerkelijk in Nederland op te vangen?

Antwoord 7 en 18

Het kabinet respecteert de internationale verdragen en afspraken waaraan Nederland
zich heeft verbonden. Mensen die vluchten voor oorlog, vervolging en geweld hebben
recht op bescherming. Dat betekent dat personen die in Nederland om asielbescherming
verzoeken in dat licht worden opgevangen en de asielaanvragen in behandeling worden
genomen. Een absolute bovengrens op het aantal asielzoekers dat in Nederland kan worden
opgevangen past niet bij dit uitgangspunt. Het zou op meerdere vlakken indruisen tegen
internationale en Europese wet- en regelgeving. Daarnaast stuit een dergelijke bovengrens
op grote praktische bezwaren.

Vraag 8

Hoe staat het in dat kader met de voortgang van de aangenomen motie-Stoffer/Eerdmans
(Kamerstuk 32 824, nr. 330) over een onderzoek naar het instellen van een migratiequotum met asiel als prioriteit?

Antwoord 8

De mogelijkheid, de verschillende varianten en voor- en nadelen van een migratiequotum
heb ik betrokken in mijn verzoek aan de ACVZ. Ik verwijs naar vorengenoemde brief
van 8 november jl. aan uw Kamer.

Vraag 9

Op welke termijn kunnen aanvullende maatregelen worden verwacht om de druk op te voeren
op tegenwerkende veilige herkomstlanden, waaronder Marokko, naar aanleiding van de
aangenomen motie-Eerdmans (Kamerstuk 35 925, nr. 44)?

Antwoord 9

Bij brief van 16 november jl. is uw Kamer geïnformeerd over de uitvoering van motie
Eerdmans.

Vraag 10

Kunt u toelichten wat u bedoelt met uw opmerking in het AD van 2 oktober jl. dat u
gemeenten gaat verplichten asielzoekers op te nemen «wanneer er morgen ineens 10.000
mensen de grens overkomen»? Betekent dit dat het kabinet zelfs zal doorgaan met het
toelaten van asielzoekers wanneer de instroom nog veel grotere proporties aanneemt?

Antwoord 10

Met deze opmerking in het AD van 2 oktober jl. wilde ik uitleggen dat in de situatie
waarin zich plotseling in één keer 10.000 mensen met een recht op opvang melden bij
het COA, er onvoldoende opvangcapaciteit bestaat om die opvang te bieden. In dat geval
zal ik binnen de bestaande structuren een acute oproep doen aan gemeenten om die capaciteit
te leveren. Overigens hebben de inspanningen van de achterliggende weken laten zien
dat veel gemeenten in zo’n situatie veelal bereid zijn opvangplekken te realiseren.
Voor het tweede gedeelte van de vraag verwijs ik naar het vorengenoemde antwoord op
de vragen 7 en 18.

Vraag 11, 12, 16, 17 en 19

Klopt het dat het aantal van 100.000 Afghaanse asielzoekers en nareizigers als gevolg
van de 23.000 mails met betrekking tot de motie-Belhaj (Kamerstuk 27 925, nr. 788) een hypothetisch aantal is, zoals u aangaf in de schriftelijke verklaring in reactie
op de ophef over het interview in het Algemeen Dagblad?

Indien het totale aantal hypothetisch is, houdt dat in dat u uitsluit dat het aantal
Afghaanse asielzoekers en nareizigers rond de 100.000 gaat uitkomen en dat de vervijfvoudiging,waar
u naar eigen zeggen altijd van uitgaat bij dergelijke inschattingen, compleet uit
de lucht gegrepen is?

Indien het aantal van 100.000 niet volledig hypothetisch is, erkent u daarmee dan
dat het aantal Afghaanse asielzoekers en nareizigers rond de 100.000 kan uitkomen?

Waarom vindt u dat u het hypothetische aantal van 100.000 niet had moeten noemen?

Betreurt u uw uitspraken over het aantal van 100.000 Afghaanse asielzoekers en de
«braindrain» uitsluitend vanwege de context waarbinnen deze gedaan zijn? Of meende
u de uitspraken ook inhoudelijk niet?

Antwoord 11, 12, 16, 17 en 19

In zowel het commissiedebat van 6 oktober jl. in het kader de JBZ-raad als tijdens
het commissiedebat van 13 oktober jl. over Afghanistan heb ik uitgebreid stilgestaan
bij mijn uitspraken in het Algemeen Dagblad van 2 oktober jl. Ik betreur het dat ik
mij op een vraag van de journalist heb laten verleiden tot het geven van een alsdan-antwoord.
Ik heb aangegeven dat ik dat niet had moeten doen, evenmin had ik de term braindrain
in deze context moeten gebruiken.

Vraag 13

Hoe is het in dat geval mogelijk dat u nog altijd geen idee heeft van de werkelijke
omvang van het aantal Afghanen dat zich naar aanleiding van de motie-Belhaj bij uw
ministerie gemeld heeft?

Antwoord 13

In de brief van het kabinet van 11 oktober jl. is aangegeven dat ongeveer 35.000 e-mails
op kabul@minbuza.nl zijn ontvangen die na eerste lezing betrekking bleken te hebben
op de motie-Belhaj c.s. Teruggebracht naar unieke e-mailadressen gaat het om circa
20.000 adressen. Veel e-mails hebben betrekking op meerdere personen, vaak gaat het
om gezinnen. De informatie in de e-mails is in veel gevallen dermate onvolledig dat
het onmogelijk is het hulpverzoek op zijn merites te beoordelen of zelfs maar de identiteit
van de afzender vast te stellen.

Voor de afwikkeling van de motie-Belhaj cs. verwijs ik u kortheidshalve verder naar
de genoemde brief van 11 oktober jl. en de brief inzake Afghanistan die ik uw Kamer
op 16 november jl. heb verstuurd.

Vraag 14 en 15

Hoeveel gezinsleden liet de gemiddelde Afghaanse asielzoeker de afgelopen tien jaar
overkomen?

Hoeveel gezinsleden liet de gemiddelde Syrische asielzoeker de afgelopen tien jaar
overkomen?

Antwoord 14 en 15

De vraag ziet op het aantal gezinsleden dat per Afghaanse of Syrische ingewilligde
asielzoeker is overgekomen. Dat kan betekenen in het kader van zowel nareis als in
de reguliere procedure voor gezinshereniging en gezinsvorming. Voor een nareisaanvraag
geldt dat deze door de vreemdeling moet worden ingediend binnen drie maanden na verlening
van diens verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd. Daarna komt het recht op nareis
te vervallen. Wel kan de asielstatushouder later nog een reguliere procedure voor
gezinshereniging of gezinsvorming starten. Dit kan ook na enige jaren nog plaatsvinden
nadat een vreemdeling een status voor (on)bepaalde tijd heeft gekregen of de Nederlandse
nationaliteit. Vanwege de complexiteit kunnen hierover geen betrouwbare cijfers worden
geleverd.

Wel kan een jaargemiddelde geleverd worden voor het aantal ingediende nareisaanvragen per asielstatushouder met de Afghaanse nationaliteit.4
5

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

0,7

1,0

1,1

1,3

0,8

0,7

0,6

2,3

1,9

0,7

0,1

Gemiddeld aantal ingediende nareisaanvragen per asielstatushouder met de Syrische nationaliteit.

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

1,5

0,3

0,8

1,0

1,4

1,4

1,1

1,6

1,6

1,4

2,3

Vraag 20, 21 en 22

Bent u bereid per direct, in navolging van onder andere de Oostenrijkse bondskanselier
Kurz, af te kondigen dat Nederland vanaf nu geen Afghaanse asielzoekers meer opvangt
en dat opvang in de regio dient plaats te vinden?

Zo nee, waarom blijft u vasthouden aan een koers die, gelet op de ruim 23.000 mails
met asielverzoeken die betrekking hebben op de motie-Belhaj, onvermijdelijk gaat leiden
tot een ongecontroleerde stroom van Afghaanse asielzoekers naar Nederland waarvoor
u nota bene zelf waarschuwde?

Vindt u de motie-Belhaj uitvoerbaar? Zo ja, waarom?

Antwoord 20, 21 en 22

Het heeft de voorkeur van het kabinet om vluchtelingen bescherming te bieden in de
regio van het thuis dat men noodgedwongen moet ontvluchten. Tegelijk respecteert het
kabinet de internationale verdragen en afspraken waaraan Nederland zich heeft verbonden.
Personen die in Nederland een asielvergunning aanvragen worden in Nederland opgevangen
in afwachting van een beslissing op de asielaanvraag.

In de brieven van 11 oktober jl. en 16 november jl. inzake Afghanistan is uitgebreid
ingegaan op de verdere uitvoering van de motie Belhaj c.s. Kortheidshalve verwijs
ik u voor verdere informatie hiernaar.

Vraag 23

Bent u, gelet op het onhoudbare karakter van de instroomcijfers voor de Nederlandse
samenleving, bereid gebruik te maken van de mogelijkheden die onder andere de artikelen
25 t/m 35 van het Schengenverdrag u bieden om de grens te sluiten? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 23

Zoals u bekend is, vindt het kabinet dat het categorisch sluiten van de

Nederlandse grenzen geen realistische, laat staan een structureel wenselijke

oplossing is voor het complexe migratievraagstuk. Het vrije verkeer van personen is
een groot goed in Europa en de inzet is dat te behouden. Het kabinet is voorstander
van een versterkt Schengen. De Nederlandse inzet is gericht op de versterking van
de buitengrenzen en een effectiever Europees asiel en migratie managementsysteem en
de screening- en grensprocedure. Het kabinet kiest ervoor met een groot pakket aan
realistische maatregelen, risico’s zo veel mogelijk te beperken en de veiligheid te
bevorderen, waarbij tevens bescherming wordt geboden aan die asielzoekers die bescherming
behoeven.

Vraag 24

Gaat u verder maatregelen treffen de asielstroom naar Nederland in te dammen? Zo ja,
welke? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 24

Alhoewel ik de term indammen in dit kader niet passend vind, kan ik wel aangeven dat
het beheersen van de migratiestromen een belangrijk onderdeel is van de migratieagenda
van dit kabinet. Deze kan uw Kamer terugvinden in de integrale migratieagenda (en
de verschillende voortgangsrapportages daarbij) waarin de beleidsvoornemens op migratieterrein
aan elkaar verbonden zijn in een agenda met zes pijlers. Die pijlers zijn onder meer
het voorkomen van irreguliere migratie, versterking van opvang in de regio, het tegengaan
van illegaliteit en meer terugkeer. Tegelijkertijd kunnen vreemdelingen die naar Nederland
vluchten voor oorlog, vervolging en geweld en hier een aanvraag indienen in aanmerking
komen voor bescherming in Nederland. Daarbij is het goed te benoemen dat de nationale
asielprocedure zo is ingericht dat kansarme asielaanvragen versneld worden behandeld
en de betreffende personen in sobere opvang verblijven gedurende hun procedure.

Vraag 25

Wilt u iedere vraag afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 25

Daar is zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Vanwege de leesbaarheid en gelet op
de samenhang is er voor gekozen de beantwoording op meerdere vragen samen te pakken.