Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Boswijk over het bericht dat de Amerikaanse president van plan is de gevechtsmissie in Irak voor het einde van het jaar te beëindigen

Antwoord van Minister Knapen (Buitenlandse Zaken) en van Minister Kamp (Defensie)
(ontvangen 5 november 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Biden says US combat mission in Iraq to conclude by
year end»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe concreet zijn de Amerikaanse plannen om de gevechtsoperaties in Irak voor het
einde van het jaar te beëindigen?

Antwoord 2

President Biden heeft de Iraakse president 26 juli jl. op diens verzoek toegezegd
alle Amerikaanse gevechtstroepen vóór 1 januari 2022 uit Irak terug te trekken. De
VS is voornemens om zich vanaf 1 januari 2022, met de overblijvende 2500 troepen,
volledig te concentreren op Security Sector Reform (SSR) en capaciteitsopbouw.

Vraag 3

Heeft de Verenigde Staten Nederland en andere bondgenoten geïnformeerd over het besluit
de gevechtsmissies te beëindigen? Zo ja, wanneer is dit gebeurd? En is dit besluit
unilateraal of in overleg met de bondgenoten genomen?

Antwoord 3

De regering van de Verenigde Staten heeft via het secretariaat van de anti-ISIS-coalitie
(AIC) op 27 juli jl. alle AIC-bondgenoten geïnformeerd over de afspraken die gemaakt
zijn tussen de VS en Irak, inclusief de overeengekomen terugtrekking van Amerikaanse
gevechtstroepen uit Irak, vóór 1 januari 2022.

Het terugbrengen van internationale gevechtstroepen in Irak is sinds medio 2020 onderwerp
van gesprek binnen de coalitie, onder meer vanwege de lopende Strategische Dialoog
tussen de VS en Irak waarin de reductie van Amerikaanse en coalitie-presentie in Irak
besproken werd. Daarnaast past deze stap van de Verenigde Staten bij de geboekte voortgang
van de anti-ISIS coalitie, waarbij de focus steeds verder wordt verlegd van gevechtshandelingen
naar capaciteitsopbouw van de Iraakse en Koerdische krijgsmachten (zie ook Kamerstuk
27 925, nr. 755 en het antwoord op vraag 4).

Vraag 4

Wat betekent dit besluit voor de militaire aanwezigheid van de Amerikanen in Irak?
Behelst dit een troepenreductie en/of een reductie in militaire slagkracht of is dit
slechts een statuswijziging van de aanwezige Amerikaanse troepen?

Antwoord 4

De inzet van de AIC blijft gericht op het duurzaam verslaan van ISIS, het ondersteunen
van de Iraakse regering op het gebied van stabilisatie en op het vergroten van de
regionale stabiliteit. De campagne bevindt zich sinds de zomer van 2020 in de vierde
en laatste fase – normalize – van de campagne (na fase 1 degrade, fase 2 dismantle en fase 3 defeat). Dit illustreert de geboekte voortgang: de focus is steeds verder verlegd van gevechtshandelingen
naar capaciteitsopbouw van de Iraakse en Koerdische krijgsmachten. Zoals aangegeven
in het antwoord op vraag 1, is de VS voornemens om zich vanaf 1 januari 2022, met
de overblijvende 2500 troepen, volledig te concentreren op Security Sector Reform (SSR) en capaciteitsopbouw, conform de voorziene ontwikkeling van het campagneplan
van Operation Inherent Resolve. Het betreft institutionele steun, gericht op advisering op strategisch niveau in
plaats van training, onder andere door middel van de zogenaamde Joint Operations Command Advisory Teams (JOCAT’s).

Vraag 5

Welke mogelijke gevolgen heeft het Amerikaanse besluit om de gevechtsoperaties in
Irak te beëindigen voor de veiligheid van de Nederlandse troepen in Irak?

Antwoord 5

De Amerikaanse beslissing heeft geen effect op de bestaande beschermingsmaatregelen
van AIC-bases en -troepen. Deze blijven onverminderd van kracht, waardoor de verwachting
is dat het beëindigen van gevechtsoperaties niet zal leiden tot een significante wijziging
in het dreigingsbeeld tegen Nederlandse troepen.

Vraag 6

Heeft u aanwijzingen dat de Amerikanen van plan zijn zich op korte termijn terug te
trekken uit Irak?

Antwoord 6

Nee. Vertegenwoordigers van de Amerikaanse regering, waaronder Minister van Defensie
Austin, hebben in de afgelopen periode herhaaldelijk toegezegd zich niet uit Irak
terug te trekken. Zo vond op 22 oktober jl. een bijeenkomst van ministers van Defensie
van de AIC plaats, in bijzijn van NAVO secretaris-generaal Stoltenberg. AIC-bondgenoten
waren onverdeeld in de constatering dat de strijd tegen ISIS nog niet gestreden is
en dat commitment van de internationale gemeenschap van belang blijft. De VS gaf in
dat kader aan te hechten aan een blijvende militaire presentie in Irak.

Vraag 7

Heeft de Verenigde Staten haar bondgenoten (waaronder Nederland) gegarandeerd dat
zij niet zonder overleg Amerikaanse troepen zullen terugtrekken uit Irak?

Antwoord 7

Op zowel hoogambtelijk als politiek niveau is door vertegenwoordigers van de Amerikaanse
regering toegezegd om met bondgenoten te overleggen over wezenlijke wijzigingen in
de Amerikaanse militaire inzet in Irak.

Vraag 8

Welke mogelijke gevolgen heeft de recente verkiezingswinst van Muqtada al-Sadr, die
pleit voor het vertrek van buitenlandse troepen uit Irak, voor de Amerikaanse militaire
aanwezigheid in Irak?

Antwoord 8

Het Iraakse verzoek tot internationale militaire inzet op het eigen grondgebied vormt
de grondslag van internationale troepenpresentie in Irak. Nederland hecht onverminderd
aan een herbevestiging van deze Iraakse wens door de nieuw te vormen regering. In
afwachting van de formatie van een nieuwe Iraakse regering is het afwachten hoe de
toekomstige regering zich zal opstellen. De samenwerking met de Iraakse autoriteiten
gaat momenteel ongewijzigd door.

Vraag 9

Kunt u een update geven over de veiligheidssituatie in Irak en daarin specifiek ingaan
op de dreiging die van Islamitische Staat uitgaat in Iraaks-Koerdistan?

Antwoord 9

ISIS komt niet in de buurt van de slagkracht die de terreurorganisatie in 2014 had.
Echter, de dreiging vanuit ondergrondse netwerken duurt nog altijd voort en maandelijks
worden in Irak landelijk tientallen aanslagen gepleegd. Hiervan vindt de meerderheid
plaats in de Iraakse provincies Kirkuk, Salah al-Din en Diyala.

Daarnaast houden de aanvallen, die worden toegeschreven aan milities die banden zouden
onderhouden met Iran, op VS- en Coalitiedoelen in Irak aan. Deze aanvallen vinden
zowel in Centraal- en Zuid-Irak als in de Koerdische regio van Irak plaats. Daarnaast
vinden in toenemende mate aanvallen plaats met Weaponized Unmanned Aerial Systems (WUAS), onder meer op opstellingen van de Koerdische strijdkrachten.

Over de veiligheidsrisico’s en mitigerende maatregelen voor de Nederlandse inzet wordt
de Kamer separaat in de artikel 100-brief geïnformeerd, die de Kamer parallel aan
de beantwoording van deze schriftelijke vragen toegaat.