Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Romke de Jong en Bikker over het bericht 'Geen Friese tolken meer beschikbaar vanwege 'magere vergoeding''

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming), mede namems de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 30 september 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Geen Friese tolken meer beschikbaar vanwege «magere
vergoeding»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat het belangrijk is dat het Fries tijdens zittingen gebruikt
mag worden zoals geregeld in de «Wet gebruik Friese taal»?

Antwoord 2

Ja, het is belangrijk dat de Friese taal in de rechtspleging wordt gebruikt en daar
wordt ook in voorzien.

Vraag 3

Wat betekent dit voor de uitvoering van artikel 11 van de Wet gebruik Friese taal
en erkent u dat in voorkomende gevallen de beschikbaarheid van een tolk noodzakelijk
is voor de uitvoerbaarheid van dit artikel?

Antwoord 3

Bij de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden zijn rechters
en raadsheren werkzaam die de Friese taal spreken. Bij het arrondissementparket Noord-Nederland
en de vestiging van het ressortsparket in Arnhem-Leeuwarden zijn officieren van justitie
en advocaten-generaal werkzaam die Fries spreken. Dit maakt het mogelijk dat de persoon,
bedoeld in artikel 11 van de Wet gebruik Friese taal, zich ter terechtzitting van
de Friese taal kan bedienen. In voorkomende gevallen kan ook een tolk Fries worden
ingezet, waarmee het eveneens mogelijk wordt dat bedoelde persoon zich van de Friese
taal kan bedienen. In beginsel is dit een tolk die staat ingeschreven in het Register
beëdigde tolken en vertalers. De Wet beëdigde tolken en vertalers voorziet er in algemene
zin ook in dat er, indien er geen in het register ingeschreven tolk beschikbaar is,
onder voorwaarden een tolk in de betreffende talencombinatie kan worden ingezet van
buiten het register.

Vraag 4

Hoe denkt u via een fatsoenlijke vergoeding voor gekwalificeerde C1-tolken het recht
op het gebruik van de tweede Rijkstaal te waarborgen nu dit onder druk staat?

Antwoord 4

Met de wijziging van het Besluit tarieven in strafzaken (Btis) per 1 juli 2020 is
een vernieuwde systematiek geïntroduceerd waarmee alle in het Register beëdigde tolken
en vertalers ingeschreven tolken (en vertalers) zelf kunnen onderhandelen over hun
tarieven. De in het Btis genoemde bedragen, die voor de wijziging golden als vaste
tarieven, zijn daarbij omgezet in gegarandeerde minimumtarieven. De tolken kunnen
op individuele basis over hun tarieven onderhandelen met intermediairs, die via aanbestedingsprocedures
zijn of nog worden geselecteerd. De eerste aanbestedingen zijn in september 2020 uitgezet.
Doordat de diverse aanbestedingen gefaseerd zijn uiteengezet zijn er nog niet voor
alle onderdelen nieuwe contracten gesloten. De publicatie voor de aanbesteding van
de nieuwe contracten voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak wordt op dit moment
voorzien in het vierde kwartaal van 2021. Tot de datum van inwerkingtreding van deze
contracten blijven nog de vaste tarieven van kracht zoals die golden voor bovengenoemde
wijziging van het Btis. Daarna kunnen alle tolken, dus ook de tolken Fries, zelf over
hun tarieven onderhandelen.

Vraag 5

Ziet u kansen om het recht op het gebruik van de tweede Rijkstaal in het rechtsverkeer
ook op andere wijze te bevorderen, bijvoorbeeld door met de rechterlijke macht afspraken
te maken over actieve en passieve beheersing van de taal?

Antwoord 5

Zoals bij vraag 3 toegelicht zijn er bij de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof
Arnhem-Leeuwarden rechters en raadsheren werkzaam die de Friese taal actief beheersen.
Daarnaast vragen de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
van de overige medewerkers een passieve beheersing van de Friese taal, dan wel de
bereidheid om dat te leren. Om de kennis van de Friese taal onder medewerkers te bevorderen
bieden de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden periodiek
cursussen Fries aan hun medewerkers aan.

Daarnaast worden belanghebbenden zowel in de correspondentie als ook in de gebouwen
van de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden geïnformeerd
over de mogelijkheid om ter zitting Fries te spreken. In het gerechtsgebouw en het
paleis van justitie in Leeuwarden hangen bordjes waarop die informatie is vermeld.
Ook op de website van de rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
is informatie beschikbaar gesteld over het Fries in het rechtsverkeer. In het verlengde
van de afspraken tussen Rijk en provincie aangaande de zichtbaarheid van het Fries,
hebben de Rechtbank Noord-Nederland en het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden zelf besloten
hernieuwde aandacht te besteden aan optimalisatie van de informatie opdat belanghebbenden
zich nog meer uitgenodigd zullen weten om tijdens zittingen in de rechtbank en/of
in het gerechtshof naast het Nederlands desgewenst ook Fries te spreken.

De rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden werken verder mee
aan een onderzoek van de provincie Fryslân om meer inzicht te krijgen in de mate waarin
inwoners van Fryslân in de praktijk gebruikmaken van het recht om Fries te spreken
in de rechtbank en/of het gerechtshof. Hiertoe zal een nulmeting worden uitgevoerd.
De nulmeting richt zich ook op de zichtbaarheid en de taalbeheersing Fries bij medewerkers
van beide gerechten. Aan de hand van de uitkomsten van de nulmeting kan door de rechtbank
en het gerechtshof worden bepaald of en welke verdere maatregelen genomen worden om
de zichtbaarheid en de passieve beheersing van het Fries onder medewerkers verder
te vergroten.

Vraag 6

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de afzonderlijk vast te leggen afspraken
over de Friese taal in het rechtsverkeer, zoals omschreven in de Bestuursafspraak
Friese Taal en Cultuur 2019–2023, Artikel 9, tussen het Rijk en de provincie Fryslân?

Antwoord 6

De provincie Fryslân is actiehouder van de Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur
2019–2023. Tijdens een bestuurlijk overleg op 19 april 2021 in aanwezigheid van de
commissaris van de Koning en de president van de Rechtbank Noord-Nederland is er wederzijds
kennisgemaakt en is er een aantal afspraken gemaakt t.a.v. het Fries in het rechtsverkeer.
Een van de afspraken is dat er een 0-meting wordt gedaan om uit te zoeken hoe het
ervoor staat met (het gebruik van) het Fries in de rechtszaal. Ook het gerechtshof
Arnhem-Leeuwarden werkt mee aan deze 0-meting.

Vraag 7

Bent u bereid in de nieuw op te stellen bestuursafspraak concrete afspraken over de
tolken vast te leggen?

Antwoord 7

Voor de periode vanaf 2024 worden nieuwe bestuursafspraken Friese taal en cultuur
gesloten. In dat kader zal ook gesproken worden over het gebruik van het Fries in
de rechtspraak. Het is aan mijn ambtsopvolger deze afspraken concreet vorm te geven
en vast te leggen.

Vraag 8

Kunt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden en bent u bereid deze vragen te beantwoorden
voorafgaand aan het commissiedebat Rechtspraak van donderdag 30 september 2021?

Antwoord 8

Ja.